Quách Tấn * đăng lúc 08:08:07 PM, Mar 07, 2015 * Số lần xem: 25128

Huệ Thu họa thơ Quách Tấn

Trong chuyến về thăm nhà tháng 5 năm 2007 tôi ra Nhatrang ghé vào căn nhà của cụ Quách
Tấn khi xưa ở chợ Ðầm gặp anh Quách Giao con trai cụ, anh Quách Giao đã tặng tôi mấy tập thơ của cụ thân sinh, tôi về đã chọn một số bài họa lại và đã gửi đến anh với lòng trân trọng :

* Ca Tụng Quách Tiên Sinh Ðường Thi từ có Quách Tiên Sinh Chọn chữ lựa vần hết sức tinh Lời cũ thật nhiều câu trác tuyệt Ðời nay đâu hiếm khách tài tình Xem rồi phút chốc buồn rơi lệ Ðọc tới tự nhiên cũng giật mình Cổ Ðiển? Tân Kỳ ? Thôi cũng một Thơ hay như của bậc thần linh ! Ðọc Lại Mùa Cổ Ðiển Ðọc Mùa Cổ Ðiển, Quách tiên sinh, Chợt tỉnh cơn mê bỗng giật mình. Cái mới lại nằm trong cái cũ ! Câu thương dễ lẩn giữa câu tình. Ngõ Ô Y ấy không lưu dấu Ðồng Tước đài kia vẫn hiện hình Những kẻ yêu thơ ngàn thuở trước Buồn cho thiên hạ tưởng văn minh Huệ Thu Ðọc Mùa Cổ Ðiển Ông tuổi già như ông nội nhĩ ? Thì ra cốt nhạc với nòi tình ! Mưa Thu dù nát niềm dâu bể Gió lạnh còn đau nghĩa tử sinh Nỗi nhớ chưa quên thời hỗn loạn Cỏ thơm vẫn đọng dấu bình minh Ôi Mùa Cổ Ðiển mà không cổ ! Tôi đọc thơ ông tưởng chính mình ! Một Chữ Tài Mùa Cổ Ðiển giờ đọc lại ai, Bảy mươi năm cũ tiếng than dài Phong Kiều Dạ Bạc còn thao thức Xích Bích Trung Thu cứ cảm hoài Có phải cụ Hương ngày dĩ vãng ? (*) Hay là cô bé thuở tương lai (**) Một trăm tuổi chẵn như còn gặp Nghĩ tiếc giùm cho một chữ tài ! (*) Cụ Trần Văn Hương (**)Cô bé “Nói Với Em Lớp Sáu” Huệ Thu * Họa thơ Quách tiên sinh 1. Thơ Về Giấc mộng nghìn xưa đương mải mê, Vùng nghe cảm hứng báo thơ về. Sóng mài nghiên biển ngòi non chấm, Gió trải tà mây chữ nhạn đề. Vồn vã tiếng dương ngâm lại đọc, Rỡ ràng sắc rớn điểm rồi phê. Tứ tràn ra mãi trong cao rộng... Thiên nữ bưng hoa rắc xuống tề. Quách Tấn Bài họa I Giọng Sở Tề Một giấc trăm năm tưởng ngủ mê Chợt nghe trước cửa gió Thu về Văn chương nghĩ lại tuy trường cửu Cơm áo thành ra có vấn đề Văn họ kẻ khen rồi kẻ tụng Thơ mình ai điểm, biết ai phê ? Thì thôi thời thế đành như vậy Ta tưởng đâu đây giọng Sở Tề. Bài họa II Bọn Ta Tề Ðời như còn đắm giữa sông mê Rũ áo thôi đây lại trở về Ðã hết ngày no lo buổi đói Vẫn còn lúc hứng nghĩ thơ đề Tống Ðường vốn dĩ không thành đạt Lý Ðỗ nghe chừng vẫn phủ phê A ! Giữa cuộc đời muôn vạn lối Vui chung riêng một bọn ta tề ! Huệ Thu 2. Ðêm Thu Nghe Quạ Kêu Từ ô y hạng rủ rê sang, Bóng lẩn đêm thâu tiếng rộn ràng... Trời bến Phong kiều sương thấp thoáng Thu sông Xích Bích nguyệt mơ màng. Bồn chồn thương kẻ nương song bạc, Lạnh lẽo sầu ai rụng giếng vàng. Tiếng dội lưng mây đồng vọng mãi, Tình hoang mang gợi tứ hoang mang Quách Tấn Bài Họa I Cứ Mang Mang Ô y dẫu chẳng quạ bay sang Vương, Tạ ai xưa vẫn rộn ràng Trăng bến Phong Kiều còn tưởng vọng Rượu sông Xích Bích có mơ màng Sầu từng thấy rớt đôi dòng lệ Thu đã nghe rơi chiếc lá vàng Tiếng quạ nửa đêm càng lảnh lót Làm sao lòng dạ cứ mang mang Bài Họa II Gió Thu Sang Chim bay theo với gió Thu sang Tiếng quạ đêm sương thật rõ ràng Song bạc nếu thương người khách lạ Giếng khơi càng lạnh lá ngô vàng Phong Kiều bến cũ trăng mờ nhạt Xích Bích sông xưa gió muộn màng Tâm sự với ai còn gửi lại Tự nhiên lòng dạ cứ mang mang Huệ Thu 3.Dưới Liễu Chờ Xuân Tin Xuân gió rải khắp nơi nơi, Dưới liễu chờ Xuân gắng gượng cười. Bạn khắp non sông mà vắng vẻ Tình trong gang tấc vẫn xa xôi ! Thân gầy với nguyệt bao phân nữa ? Tóc rụng theo sương mấy lớp rồi ! Giòng cũ Ngân Hà sâu bến đợi, Muốn đem sầu gởi nước trôi xuôi... Quách Tấn Nhớ Bạn Ðem thơ thử rải khắp muôn nơi, Mong góp về cho mấy tiếng cười. Bốn bể dễ đâu còn vắng vẻ Năm châu chẳng thấy cứ xa xôi Trước sau tích cũ y nguyên đó Hưng phế trăng xưa đã đổi rồi Nhớ bạn bạn xa đành lỗi hẹn Trường Giang dòng nước vẫn về xuôi Huệ Thu 4 .Cảm Thu Gầy úa rừng sương đeo giọt sầu, Ðây lòng ta đó một trời thu. Gió vàng cợt sóng sông chau mặt Mây trắng vờn cây núi bạc đầu. Dìu dặt tiếng ve còn vẳng đấy, Vội vàng cánh nhạn rủ về đâu ? Hỡi người chinh phụ nương rèm liễu, Sùi sụt chi thêm bận vó câu. Quách Tấn Bài họa I Bỗng Dưng Sầu Tự dưng lòng lại bỗng dưng sầu Có phải vì nghe ngọn gió Thu ? Giở sách con còn bao nỗi nhớ Soi gương cụ đã bạc phơ đầu Lập trường nếu vậy đành như vậy Chính nghĩa là đâu biết ở đâu ? Tri kỷ lẽ nào không thể có ? Gửi trao thôi gọi một vài câu Bài họa II Thoáng Bóng Câu Từ thuở nào đây đã biết sầu Lại thư bạn gửi giữa mùa Thu Chưa chi má phấn chừng phai vẻ Mấy chốc ngày xanh đã bạc đầu Thương đó lại không còn nhớ đó Tìm đâu mà biết gửi về đâu ? Ai xưa vạn dặm đường xa ngái Mắt dõi theo hoài thoáng bóng câu ! Huệ Thu 5. Trời Ðông Chuông gióng Hàn San bẵng tiếng ngân, Ngàn xa tiếng địch cũng xa dần... Lá thương nhánh nặng bay hầu hết, Trời sợ non côi xích xuống gần Ngần ngại gió mưa chim ẩn bóng Quây quần mây khói liễu riêng xuân Ðêm như dài lắm... người Vân Hớn, Trong giấc thăm nhau được mấy lần Quách Tấn Ðã Bao Lần Chợt nghe đâu đó tiếng chuông ngân Sân vắng canh sương lại nhạt dần Bạn hữu bốn phương trời dẫu rộng Thơ văn vạn ngả bước thêm gần. Xôn xao đất tạm ngàn câu nhớ Vắng vẻ đường dài một tấc Xuân Ta gửi tri âm vài nỗi nhớ Mà sao hò hẹn đã bao lần Huệ Thu 6. Trời Khuya Sương buông màn lượt phủ bao la Non nước chìm sâu trong giấc mơ. Cung quế im lìm mây ấp nguyệt, Song đào âu yếm gió hôn hoa. Hương trà pha lẫn hương trầm thoảng Tiếng dế hòa ăn tiếng địch xa. Lẳng lặng thâu đêm người đối cảnh, Hồn tan theo mộng tứ theo thơ. Quách Tấn Mấy Vần Thơ Lại nhớ ngày xưa xóm Trữ La Tây Thi giặt lụa cứ như mơ Vừa đây sao vắng tanh tin bạn Mới đó mà như cách mặt hoa Cứ tưởng giai nhân người buổi mới Mà rằng mặt ngọc lại như xa Ðêm khuya trăng cũng soi đầu núi Một chút gì như mấy vận thơ Huệ Thu 7. Gió Khuya Ngọn gió muôn xa đưa đẩy vào Nửa phòng mây rộng một trăng cao. Sáo dìu dặt nổi rừng dương liễu Hương chập chờn bay khóm trúc đào. Vàng ngọc nhảy reo câu khiển hứng, Non sông huyền hoặc sắc chiêm bao. Lòng chan chứa biết bao cay đắng, Tan sạch còn lưa chút ngọt ngào. Quách Tấn Gió Bay Vào Phòng riêng cửa mở gió bay vào Mây vẫn tầng không lặng lẽ cao Vườn cũ còn chăng hương dạ hợp Nhà bên vẫn thắm đóa anh đào Tưởng thương như vậy, thương là vậy ! Ôi nhớ là bao, nhớ biết bao ! Trong chốn trần gian đầy bụi cát Ðường không cần bột lấy chi ngào Huệ Thu 9.Mộng Thấy Hàn Mặc Tử ÔỊ Lệ Thanh ! Ôi Lệ Thanh ! Một giấc trưa nay lại gặp mình. Nhan sắc châu pha màu phú quí, Tài ba bút trổ nét tinh anh. Rượu tàn thu cũ say sưa chuyện, Hương tạ trời cao bát ngát tình. Tôi khóc , tôi cười vang cả mộng... Nhớ thương đưa lạc gió qua mành Quách Tấn Nhớ Riêng Mình Nhớ Mặc (*) hay là nhớ Lệ Thanh ? Thật ra mình chỉ nhớ riêng mình ! Bạn đời tuy có bao nhiêu kẻ Thơ cũ rằng không phải một anh Ðọc Lá Mã Tiền chan chứa mộng Xem Mùa Cổ Ðiển thiết tha tình Ðêm nay tôi họa thơ người đó Thấy gió canh khuya xịch bức mành (*) Hàn Mặc Tử Huệ Thu 10. Trơ Trọi Tình cũng lơ mà bạn cũng lơ ! Bao nhiêu khăng khít bấy ơ hờ ! Sầu mong theo lệ khôn rơi lệ, Nhớ gửi vào thơ nghĩ tội thơ ! Mưa gió canh dài ngăn lối mộng, Bèo mây bến cũ quyện lòng tơ... Hỏi thăm tin tức bao giờ lại ? Con thước qua song lại ỏm ờ ! Quách Tấn Chữ Yêu Thương mình mình lại cứ làm lơ, Phòng vắng canh sương cửa khép hờ Trời lúc đêm mưa sùi sụt lệ Lòng khi canh vắng lạnh lùng thơ Chén mời rượu đắng vài câu sáo Khúc cũ, ngày xưa mấy điệu tơ Ta viết vào đây ngàn chữ hận Chữ yêu muốn nói tại sao... ờ ? Huệ Thu 11.Hiu Quạnh Trăng lại tròn trăng mấy độ rồi, Ðìu hiu còn đọng ngấn ly bôi ! Mộng về lối cũ tìm khôn gặp, Nhớ đốt niềm tây dập chẳng nguôi ! Lá rắc thêm sầu rơi gió một, Chim đành riêng thú liệng trời đôi. Vườn sương thờ thẫn đêm qua lạnh, Cúc nở nhìn nhau mỉm miệng cười. Quách Tấn Ngẩn Ngơ Cười Tặng bạn Ðà Lạt Vừa đây sao đã cách xa rồi Son sắt cầm bằng chuyện đãi bôi Tình giống mây xa trôi mãi nhỉ ! Lòng như trăng lạnh, nhớ sao nguôi Con đường vào xóm chia hai ngả Theo bạn về làng lại lẻ đôi Hoa bưởi thơm lừng quê mẹ đó Nhìn nhau chỉ biết ngẩn ngơ cười Huệ Thu 12. Nhắn Ai Thềm xuân mấy lượt lệ hoa rơi, Mấy lượt mưa thu liễu rối bời ! Nhớ chập chồng non mây sớm tối, Tình lai láng biển nước đầy với. Chiêm bao lẩn quẩn trăng dầm gối, Tin tức nôn nao nhạn lạc trời. Gương nhạt cảnh đời chung tấc bóng, Tâm hồn riêng gởi nước non ai. L.T. và Q.T Biết Nói Cùng Ai ? Tìm đọc thơ người bỗng lệ rơi Gió Thu từng trận thổi bời bời Nhớ theo cánh gió làm sao tới Tình giống trăng sông chẳng dễ vơi Thuở ấy bạn còn sau cánh cửa Ðêm nay sao lại ở bên trời Chao ơi ! Là mấy câu tâm sự Biết nói cùng ai ? Gửi tới ai ? Huệ Thu 13 . Lại Nhắn Ai Còi xe đêm trước lọt rèm xưa, Tin gởi vào ai đã đến chưa ? Tỉnh mộng nằm ôm tràng mộng cũ, Mong thơ lần giở xấp thơ xưa... Cỏ sương rung động niềm thương nhớ, Mây nước nôn nao ý đợi chờ. Lơ đễnh bên người ôm mặt khóc, Hỏi tra duyên cớ, ngại ngùng thưa. T.T. và Q.T Ngẩn Ngơ Thưa Ðâu vì chén rượu hóa say sưa Bạn đã đi rồi, đã đến chưa ? Nghĩ vẫn còn đây như bữa trước Tưởng vừa mới đó vẫn ngày xưa Vì sao lỡ bước mà không khóc Bởi tại lòng đau cứ muốn chờ Muốn hỏi hỏi ai giờ đó nhỉ ! Ngoài trời chim thước ngẩn ngơ thưa. Huệ Thu 14 . Chiều Xuân Chim mang về tổ bóng hoàng hôn, Vàng lửng lơ non biếc đọng cồn. Cành gió hương xao hoa tỉ muội, Ðồi sương sóng lượn cỏ vương tôn. Khói mây quanh quẩn hồi chuông vọng, Trời biển nôn nao tiếng địch dồn. Thưởng cảnh ông câu tình tự quá! Thuyền con chở nguyệt đến cô thôn. Quách Tấn Nẻo Cuối Thôn Chỉ phớt qua thôi một nụ hôn Mà nghe sóng biển biếc rêu cồn Hẳn vì bởi bạn còn vô ý Chẳng phải là mình cứ tự tôn Thấy chốn đầu non chim mỏi cánh Nghe nơi ngàn dặm bước chân dồn Chiều nay khói bếp nhà ai vậy ? Lại nhớ nhà mình nẻo cuối thôn Huệ Thu 15. Ðêm Mơ Thuyền ai neo nguyệt bến sông Ngân, Khúc nhạc giao bôi rót xuống trần Sương bạc vấn vương lòng quả phụ, Trúc vàng tha thướt bóng giai nhân. Hồ im vẻ ngọc mơ duyên lá, Sân vén rèm hoa đón ý xuân. Muôn dặm gió về say lảo đảo, Cành hương chợt tỉnh ngát hương lân. Quách Tấn Tương Lân gửi tặng bạn thơ Ðà Lạt Ðêm thu vằng vặc một giòng ngân Tưởng khoảng không gian sạch bụi trần Chẳng thể tìm về nơi cố lý Làm sao gặp lại các tao nhân ? Phượng không còn nữa ve mùa Hạ Bưởi hết thơm rồi ngọn gió Xuân Biết gửi về đâu câu nhã ái Tài tình trót nợ chữ tương lân. Huệ Thu

* 16.Thi Nại Hoài Cổ Thi Nại xưa kia vũng chiến trường, Nổi chìm thế sự mấy sao sương ? Non cao còn thoáng hơi binh dữ, Biển thẳm chưa phai sắc máu hường. Gành Ráng sóng vờn gương đế bá, Phương Mai rừng đắp vết tang thương. Bùi ngùi ngắm cảnh quay trông lại, Lớp lớp xa ai rộn phố phường. 1932 Quách Tấn Ngàn Năm Trước chiến trường nay hóa hý trường Miệt mài kim cổ mấy phong sương Núi như vẫn chắn quân về ngược Biển tưởng còn nguyên máu sắc hường Lạ nhỉ cớ sao tha thiết nhớ Tự nhiên mà lại ngậm ngùi thương ! Ngàn năm cảnh vật vô thường đó Chỉ thấy xe ai chật phố phường ! Huệ Thu 17. Về Thăm Nhà Cảm Tác Quê người nương náu bấy nhiêu lâu, Vườn cũ về thăm cảnh dãi dầu ! Trống trải ba gian nhà nhện choán, Ngửa nghiêng bốn mặt dậu bìm leo ! Cội tùng bóng ngả sương rơi lệ ! Ngõ trúc mây che quốc giục sầu. Lẳng lặng bên thềm ôn chuyện cũ... Giật mình ngỡ đến chốn nào đâu ! Quách Tấn 1932 Nhớ Ta Ngày Trước Xa vắng quê nhà chốc bấy lâu Tự nhiên cảnh vật thấy dầu dầu Cuối vườn cỏ dại tha hồ mọc Ðầu ngõ dây bìm mặc sức leo Bóng xế khôn ngăn dòng lệ thảm Thơ vui khó viết nổi lòng sầu Ta về ta nhớ ta ngày trước, Có thấy gì đâu, có biết đâu ! Huệ Thu 18. Ðêm Xuân Lơ lửng từng mây vọng tiếng tơ, Ðêm trong như kính dịu thu mờ. Phấn sương điểm má đào thơ thớ, Gương nước soi mày liễu nhởn nhơ. Mượn lược nường trăng soi chải tóc, Khai tình chị gió lá đề thơ. Bồng lai một giấc muôn năm cũ, Mơ ước chi cho bướm phỉnh phờ Quách Tấn Mấy Vần Thơ Ðàn tưởng từ lâu bặt tiếng tơ Bỗng nhiên ai hát dưới trăng mờ Thương người xa ấy không về nữa Nhớ tập thư này chẳng vết nhơ Thôi vẫn còn đây vài nỗi nhớ Chỉ còn lưu lại mấy vần thơ Soi gương mới biết đâu còn trẻ Mái tóc ngày đêm đã rối phờ Huệ Thu 19. Ông Thích Chi Người hỏi: bình sinh ông thích chi ? Hoa thơm gái lịch với thơ hay. Sống trăm năm đó chơi cho thú, Chết một lần thôi sợ quái gì . Chúa Phật hầu non: Nguyễn Uy Viễn, Non tiên rêu biếc: Tràn Hy Di. Chị em thương tớ đừng khuyên tớ... Lúc hứng trời xanh bé tỉ ti . Quách Tấn Có Ngại Gì Người hỏi ở đời chị thích chi ? Thường thì chỉ thích những bài hay Trẻ vui bè bạn và nhân nghĩa Già chết ai đâu có ngại gì Chùa Phật dẫu không cần đại ngộ Tị Tần còn mãi dấu chim di Chao ôi ! Một giấc Trang Sinh trước Còn lại ngàn sau tiếng trúc ti. Huệ Thu 20. Chút Lòng Từ phen biển mộng khép trăng song, Nửa mẫu vườn quê tạm náu lòng. Ði đứng luống thương đường lối hẹp, Ăn nằm dám phụ nước non chung. Mười phương tin tức mây hờ hững, Ba kiếp văn chương bút ngại ngùng! Bạn tác ví thương tình gặp gỡ, Ðừng đem mây ráng đọ nghi dung. Quách Tấn Ðã Bao Dung Ðêm trăng mình lại dựa bên song Dâu bể càng thêm nát tấm lòng Riêng cách nghĩ suy do họ định ! Biết rằng sông núi của mình chung Quốc gia ai hát càng tha thiết Cách mạng khi nghe có ngượng ngùng ! Ðầu bạc đâu ngờ trên đất khách Cám ơn nước bạn đã bao dung. Huệ Thu 21. Qua Xuân Ðôi tiếng chim vàng nghe chửa nhuyễn, Nhìn xuân bóng ngựa đã xa lơ...! Biết bao tươi thắm sai hò hẹn, Còn chút thơm thanh dám hững hờ. Cánh phấn ấp iu cành nhả kén, Nhụy hồng dan díu nhện trương tơ. Một mai trăng chở thu về cúc, Rèm cuốn sương hương tỏa lững lờ. Quách Tấn Chỉ Còn Lưu Lại Ðôi tiếng vành khuyên cành liễu nhuyễn Mấy tầng mây trắng bóng xanh lơ Vườn thơ thuở ấy chưa vun luống Cửa sổ phòng ai lại khép hờ Vẫn thấy giờ đây muôn lối mộng Chỉ còn lưu lại mấy đường tơ Rèm tương ai cuốn đêm nay nhỉ, Dòng nước Trường Giang có lững lờ ? Huệ Thu 22. Bóng Giai Nhân Sen vàng từ độ cách trùng dương, Ðâu nửa ? Khi xuân đón hải đường. Nắng gợn ly đào son hé ngọc, Gió nâng tà lụa tuyết vương hương... Bồi hồi trăng nước say cơn mộng, Thao thức cầm thi lạnh ải sương. Thoảng cánh buồm mây nương ráng lại, Lòng thu vời vợi sóng tiêu tương Quách Tấn Bến Sông Tương Ðàn ai bỗng trổi khúc du dương Ta đã xa nhau vạn dặm đường Vốn biết nhớ hoài tình bạn hữu Làm sao quên được chuyện quê hương Ðành rằng buổi ây nhiều cay đắng Phó mặc từ nay những gió sương Bạn ở Lâm Viên mình ở Mỹ Chiều hôm ai ngắm bến sông tương Huệ Thu 23. Lại Tản Cư Vừa mới hồi cư đã tản cư ! Vận nhà vận nước biết nên hư ? Máu xương chiến đấu thương đà lắm, Nanh vuốt xâm lăng giận chửa trừ ! Vườn cũ tả tơi trời tháng chạp, Ðường khuya khấp khểnh nguyệt canh tư. Gió sương chếch chóng hồn ly loạn, Ước nguyện bình sinh nửa có như ? Trường Ðịnh 1947 Quách Tấn Bài họa I Có Y Như Một đời mấy bận phải di cư, Chân giả làm sao biết thực hư ? Cách mạng tưởng đâu là phép cộng, Dân sinh mới biết chỉ đem trừ. Cứ xem năm bốn (54) vào năm ngựa, Lại nhỉ Ba Mươi dạo tháng Tư. Ta thuộc thơ Ðường từ thuở trước Người sau chẳng hiểu có y như ? Bài họa II. Chỉ Biết Bây Giờ Chỉ biết bây giờ đã định cư, Rằng nên mà thật cũng rằng hư. Cơ trời dẫu khó, thay bằng được, Giặc nước làm sao có thể trừ ? Ðã biết cùng làm đều nghĩa vụ, Thôi đừng nghĩ đến chuyện riêng tư. Mai về không thẹn cùng sông núi Trăm khó ngàn khăn vẫn cứ như. Huệ Thu 24. Lánh Cư Khôn tới đào nguyên tránh loạn ly, Thôn côi nương náu tạm qua thì. Mây trưa mống xế chung thời tiết, Rẩy mít vướng thơm ít thị phi. Phòng vắng ngẩn ngơ hồn Tử Mỹ Ngày dài gượng gạo giấc Hy Di. Ðem đêm nằm đợi canh gà giục, Mảnh nguyệt rừng xa bạn cố tri. Phú Ân 1947 Quách Tấn Vườn Ðào Vườn đào ngày trước buổi chia ly Ðời thế thì thôi đã thế thì... Nhìn lại chỉ toàn là khốn khổ Tìm đâu cho thấy vẻ phương phi Thăng trầm buổi ấy câu dang dở Dâu bể từ xưa chuyện chuyển di Trên bước đường đời may vẫn gặp Thiếu gì cao đẹp kẻ tương tri. Huệ Thu 25. Nhớ Tản Ðà Ðà Giang từ độ rụng văn tinh, Tản Lĩnh đìu hiu rọi bóng mình. Móng đỏ in sâu lòng tuyết trắng, Tơ vàng mang nặng nợ dâu xanh. Hàm Rồng nắm cỏ chưa tròn mộng, Khê Thượng nguồn thơ luống quăn tình. Chén rượu đêm nay nồng nã nhớ, Hồn ai lai láng ánh trăng thanh Phú Phong 1949 Quách Tấn Man Mác Buồn Chưa Ðã rụng văn tinh, rụng tửu tinh, Bơ vơ còn lại chỉ riêng mình. Cây đa bến cũ trời thêm rộng Bãi cỏ bờ xa sắc vẫn xanh. Thơ dẫu trên bàn, man mác nhớ Rượu chưa kịp rót chưa chan tình. Từ nay Lý Ðỗ ai giùm nhắc, Man mác buồn chưa giọng Thái Thanh ! Huệ Thu 26. Lại Bị An Trí Vườn quê hẩm hút thú ăn làm Mỗi bận nghi tình mỗi bắt giam ! Năm nắng mười mưa thân đã dạn, Ba cha bảy mẹ phận đành cam. Lạnh lùng tiếng ngựa run cơn bấc ! Da diết lòng chim vọng nhành nam. Lắm lúc thẫn thờ ven nẻo mộng, Trời cao bể rộng giọt sương lam. Phú Nhiêu 1953 Quách Tấn Cũng Muốn Cũng muốn theo ai cũng muốn làm Nhưng mà thân lại bị kiên giam Tình ngay ý thật thôi thì được Tay kẹp, chân cùm thế cũng cam Nghĩ lại ngựa Hồ và gió Bấc A mà ! Chim Bắc đậu cành Nam ! Ta còn gì nữa ngoài tư tưởng Trời vẫn trong và núi vẫn lam Huệ Thu 27. Bước Cùng Năm ngoái năm nay gặp bước cùng, Lỡ bề gánh xách lỡ bề bưng ! Văn xưa dạy học trườn bôn thải, Sức yếu làm thuê thế chẳng dùng. Thân thích khó nhờ, sơ khó cậy, Ruộng nương thì có, lúa thì không !! Ngày mùa đành vẫn ăn cơm ghé, Cha nhịn con ăn vợ nhịn chồng. Phú Phong 1953 Quách Tấn Thương Kẻ Tài Hoa Thương kẻ tài hoa bước khốn cùng Trong, ngoài tin tức kín như bưng Thay nghề dạy học, ai người mướn Muốn thử làm thơ mấy kẻ dùng ! Không vạn muôn đây mà vẫn có Có bao nhiêu nữa cũng là không Miễn sao trên dưới còn sum họp Ríu rít còn riêng vợ với chồng. Huệ Thu 28. Trời Chiều Năm lụn ngày qua thân mỏi mòn Buồn trông thoi thóp ráng đầu non... Ấm no trước đã không cha mẹ, Thiếu hụt rày thêm khổ vợ con ! Lặng lẽ mây trôi làn viễn vọng. Ngập ngừng sương úa giọt hoàng hôn. Trăng non một mảnh tình lưu luyến... Người có như trăng khuyết để tròn ? Phú Phong 1953 Quách Tấn Lại Sẽ Tròn Tưởng bước phiêu linh gót đã mòn Nhìn lên trăng vẫn sáng đầu non Người tuy ở đấy bao thơ phú Cụ vẫn còn đây những vợ con Cho dẫu đã lìa nơi tứ các Lại thừa riêng nhận bóng hoàng hôn Dĩ nhiên người cũng như trăng chứ Trăng khuyết rồi trăng lại sẽ tròn Huệ Thu 29. Xí Xóa Bóng dâu đã xế mái đầu xanh, Mà việc chi chi cũng chửa thành ! Tình nghĩa thoảng qua cơn huyễn mộng, Văn chương rớt lại chút hư danh ! Chừ đây mới biết vàng là quí Năm ngoái còn mua sách để dành ! Phải quấy sự đời thôi xí xóa, Kìa đoàn con trẻ nhịp đồng thanh... Phú Phong 1954 Quách Tấn Bóng Trăng Thanh Nhìn ra ngăn ngắt một màu xanh Giấc mộng ngàn xưa vẫn chẳng thành Chạy mãi vẫn thua đời thực tại Sống hoài còn lại chút hư danh Mấy câu ngụy ngữ thôi cần xóa Một chữ chân tâm cứ để dành Cơm áo biết rằng muôn khổ cực Trời riêng đãi ngộ bóng trăng thanh 30.Chiều Xuân Chim mang về tổ bóng hoàng hôn Vàng lửng lơ non biếc đọng cồn Cành gió hương xao hoa tỷ muội Đồi sương sóng lượn cỏ vương tôn Khói mây quanh quẩn hồi chuông vọng Trời biển nôn nao tiếng địch dồn. Thưởng cảnh ông câu tình tự quá Thuyền con chở nguyệt đến cô thôn. Quách Tấn Có Hẹn Nhau Về Ta gửi nàng trăng một nụ hôn Nhớ thơ Bùi Giáng Lá Hoa Cồn Cỏ thơm dẫu vắng giày Du tử * Mắt biếc còn trông bậc chí tôn Những tưởng Hương Giang con nước đợi Ðã nghe Thiên Mụ tiếng chuông dồn Hỏi cô yếm đỏ trưa nay gặp Có hẹn nhau về nẻo cuối thôn * du du phương thảo Ðịa Cổ thi Huệ Thu Sơ Thu năm Kỷ Hợi 2007

****

Ðọc “Ðêm Thu Nghe Quạ Kêu” của Quách Tấn           Quách Tấn là bạn vong niên mà chí thiết của Chế Lan Viên, và Hàn Mặc Tử ; khi Quách Tấn đã là thông phán thì Chế Lan Viên Chỉ là học sinh trung học đệ nhất cấp, Hàn Mặc Tử chỉ là một ký giả tầm thường ở Sài Gòn, nhưng họ rất thân nhau. Ông Quách Tấn có kể một chuyện, hồi ấy “ông già Bến Ngự” tức cụ Phan Bội Châu khen thơ Hàn Mặc Tử hay.... Một bậc đại danh như cụ Phan khen ai thì tất thơ người ấy phải hay lắm. Mà Hàn Mặc Tử bấy giờ còn nhỏ quá. Cụ Phan hơn Hàn phải vài ba chục tuổi. Cụ Phan là Thái Sơn, Bắc Ðẩu của làng chữ nghĩa Việt Nam lúc bấy giờ. Cụ Phan khen, lại khen thơ của một anh chàng trẻ tuổi, theo Tây học cũng là một điều lạ. Thời ấy đôi khi Hàn Mặc Tử có làm thơ Ðường, nhưng ít lắm . Thơ của ông là thơ mới. Thơ mới chưa có chỗ ngồi ổn định trong thi ca . Hàn Mặc Tử chỉ viết có một bài luật thi mà cụ vội khen, vậy mới biết con mắt của cụ khám phá thật phi thường. Khi đó Quách Tấn làm thơ lại chỉ đặc biệt làm thơ luật. Cả làng thơ, làng báo Việt Nam ngỡ ngàng. Ông lội ngược giòng, nói như nhà thơ trào phúng Tú Mỡ . Nhưng thơ ông dần dần được thưởng ngoạn . Qua hai tập thơ Lá Mã Tiền và Mùa Cổ Ðiển ông đã nổi tiếng. Lá Mã Tiền toàn thơ tứ tuyệt và Mùa Cổ Ðiển toàn thơ luật. Lúc bấy giờ thanh niên mới tiếp xúc với văn minh Tây phương. Người ta thích những từ mới, ý mới. Quách Tấn không chịu mới. Ông thích dùng điển tích, thích dùng chữ Nho, là đùa úy kỵ của thời thế ! Bài Ðêm Thu Nghe Quạ Kêu là một chứng cớ. Từ Ô Y hạng rủ rê sang      Ô Y Hạng là cái gì ? Ở đâu ? Ngõ Ô Y là ngõ của hai họ quyền quý xưa thường ở. Ở đó người nhà họ Vương, họ Tạ thường mặc áo đen. Cho nên nghe tiếng quạ kêu Quách Tấn nghĩ đến ngõ Ô Y. Quách Tấn thừa biết đàn quạ không xuất phát từ ngõ Ô Y. Người mặc áo đen có màu lông con quạ, ai cấm thi nhân nghĩ vớ vẩn rằng đàn quạ kia chính là con cháu nhà họ Vương họ Tạ rủ rê sang ! Quạ bay về Nam vào đêm trăng sáng, (nguyệt minh tinh hy ô tước nam phi, thử phi Tào Mạnh Ðức khốn ư chu lung giả hồ ? = trăng sáng sao thưa quạ bay về phương Nam đó có phải là lúc Tào bị nguy khốn vì Chu Du không ?) Bóng lẫn đêm thâu tiếng rộn ràng Ðến đây tác giả đã nói rõ đề; Ðề là Ðêm Thu Nghe Quạ Kêu Rồi đến hai câu thực : Trời bến Phong kiều sương thấp thoáng Thu sông Xích Bích nguyệt mơ màng. Tác giả nhắc đến Phong Kiều vì Trương Kế ở bài Phong Kiều Dạ Bạc rất nổi tiếng (Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên). Vậy thì Trương Kế đã ngủ ở bến Phong Kiều đầy sương, Quách tiên sinh tưởng như đang trong cảnh đó. Rồi ông nhớ đến Tào Tháo, Tào Tháo ngoài là một danh tướng ông còn là thi nhân. Ông đã thua lớn trong trận Xích Bích. Hỏa công đã đốt khiến ông chạy thục mạng mới thoát chết.Khổng Minh đã dùng hỏa công đốt đến vách núi bên sông thành màu đỏ, cái tên Xích Bích (vách đỏ) là do đó mà có. Trận đánh xảy ra vào mùa Thu. Cũng vào mùa thu, Tô Ðông Pha đi chơi thuyền trên sông Xích Bích có viết bài Thu Thanh Phú, Xích Bích Phú . Do một bài thơ mà nhắc đến vài bài thơ . Quách Tấn đối từng lời, từng chữ nhưng lời thơ vẫn tự nhiên, không gò bó.      Câu dù lấy ý trong bài Phong Kiều Dạ Bạc của Trương Kế, cũng đêm trăng, cũng tiếng quạ trên bến Phong Kiều. Bến Phong Kiều đối với sông Xích Bích.Tào Tháo thua trận ở sông Xích Bích. Trương Kế nổi tiếng vì bến Phong Kiều.Thực đến như thế thật là tuyệt vời. Hai câu tả cảnh ấy làm sao thay thế được ! Ngày xưa họa sĩ Nguyễn Gia Trí có vẻ một bức tranh hoành tráng về Ngày Xuân. Có một khoảng trống ở dưới, có người hỏi cụ định vẻ gì ở đây ? - một bụi cỏ - Tại sao lại bụi cỏ ? - Cho đỡ trống , cụ trả lời. Cũng vậy Quách Tấn nhắc đến sông Xích Bích nguyệt mơ màng , cũng như họa sĩ Lão thành Nguyễn Gia Trí với bụi cỏ. Giản dị thế mà thôi . Chúng ta tưởng là cầu kỳ nhưng những điển tích ấy, ở những gia đình cổ phong lưu, cha dạy con, khách nhắc chủ nhà, toàn chữ nghĩa thánh hiền, khiến người đọc không thấy bỡ ngỡ. Ai cũng iểu , ai cũng biết. Ðến cặp trạng : Bồn chồn thương kẻ nương song bạc, Lạnh lẽo sầu ai rụng giếng vàng. Tại sao thương kẻ nương song bạc mà lại bồn chồn ? Vì người chinh phụ đang nhớ chồng. Mà chồng thì :”hiếu giao phu tế mịch phong hầu” (luống để chàng đi kiếm tước hầu) - Chàng thì còn nhớ đến công danh. Cho nên nàng buồn. Giai nhân buồn là nét đẹp muôn đời của bức tranh, cho nên Quách tiên sinh không thể bỏ qua . Song bạc đối vói giếng vàng, thật không còn gì chỉnh hơn - Chính vì quá chỉnh nên đời sau có kẻ chê Quách tiên sinh không xuất xử tự nhiên, còn câu kỳ quá . Tình ý đang lan man như thế thì : Tiếng dội lưng mây đồng vọng mãi, Tình hoang mang gợi tứ hoang mang     Câu thơ chấm hết nhưng dư vị bài thơ vẫn còn. Tình còn hoang mang mà tứ cũng còn hoang mang . Hoang mang vì tiếng quạ kêu nửa đêm khi trăng sáng . Cái hay của bài thơ là vậy, uống cạn ly nước trà rồi mà vị ngọt của trà vẫn còn trong cổ họng. Nói về tề chỉnh thì ít bài thơ được tề chỉnh đến thế . Có người cho đó là ưu điểm mà có người cũng cho đó là khuyết điểm của Quách Tấn , vì nó bằng phẳng quá ! Bài thơ này bảo cũ thì thật cũ mà bảo mới thì cũng rất mới. Tuy đầy chữ Hán nhưng thứ chữ Hán đã được Việt hóa, khiến những người ít học như chúng tôi vẫn hiểu và cảm nhận được. Huệ Thu 2008