Tướng  Huỳnh - Văn - Lạc
( Cựu Tư - Lệnh  Sư Đoàn 9 BB từ 1973 - 1975 )

          Chuẩn Tướng Huỳnh - Văn - Lạc, trước khi về làm Tư - Lệnh Sư - Đoàn 9 BB, vùng đồng bằng sông Cửu - Long, trách nhiệm các tỉnh : Châu -đốc, An - giang, Kiến - phong, Sa - đéc...  Ông là Tham - Mưu -Trưởng của Quân - Đoàn IV & Quân - Khu IV.
        Ông cũng từng phục vụ tại trường Võ bị Quốc gia Đà Lạt chức vụ Liên đoàn trưởng Liên đoàn Sinh viên Sĩ quan.
        Tướng Huỳnh -Văn - Lạc người Mằng- Lăng, quận Tuy - An, tỉnh Phú - Yên, nghe nói ông là người Tu - Xuất (?) từ Nhà - Dòng Chuá Cứu Thế
        Tôi rất hân hạnh có thời gian dài làm việc dưới quyền Ông, tuy không trực tiếp. Vì tôi ở cấp Tiểu đoàn, qua Trung đoàn, rồi mới tới Sư đoàn. Nhưng thói thường, cấp dưới hay nhìn và tìm hiểu cấp trên. Tôi, cũng vậy.
        Theo chỗ tôi biết , Tướng Huỳnh - Văn - Lạc hiền lành và không hề tai tiếng về những chuyện lem nhem ... Lúc còn làm Tư Lệnh Sư Đoàn Ông rất quan tâm đên đời sống anh em và gia đình binh sĩ. Nghe nói có lần Ông ra đơn vị hành quân, thấy anh em binh sĩ có một số ăn mặc thiếu thốn, Ông đã ta thán: " Thiệt là không có quân đội nào nghèo khổ như quân đội ta !!"
Rồi ngày đau thương của dân tộc ập đến, ngày VNCH thất thủ, tôi cũng ở tù chung với Ông ở trại Quân - Lao Cần - Thơ. Tôi ở cách Ông hơi xa, khu trong, khu ngoài, có khi tôi cũng đến thăm Ông. Ông rất phiền muộn vì vận nước nổi trôi ! Là cấp nhỏ, dưới rất xa chỉ biết ngậm ngùi ...!
        Và, trong bước đường gian nan đăng đẳng cái gọi là Học Tập Cải Tạo cũng có khi nghe nói  về Ông, mà ai nói, tại đâu cũng không nhớ nữa. Số là, khi ở trong những trại tù của VC, Ông từng than rằng :"Nhục quá , muốn tự tử cho rôì, nhưng vì có Đạo".
         Cho đến khoảng tháng 6 năm 1976, hầu hết tù Chính Trị trong Nam đều chuyển ra cái gọi là Miền Bắc Xã Hội Chủ Nghĩa. Thì trại tù ở quân lao Cần Thơ, nơi giam giữ từ: cấp Thiếu Tá, đến Thiếu Tướng, cũng chung số phận. Ông bị chuyển vùng trại cấp Tướng như là Ba Sao, Nam Hà...Phần tôi bị lưu đày tới vùng Việt Bắc Sơn La Nghĩa Lộ... Rừng núi trùng trùng... với đói lạnh kinh hoàng mà phải " lao động vinh quang "....
         Từ ấy, Ông và tôi chưa hề gặp lại nhau. Khi nghe tin Ông mới qua Mỹ khoảng năm 1994(?), tôi có tìm gọi phôn thăm Ông một lần, sau đó số phôn đổi khác và mất liên lạc...!!
Hôm nay, tình cờ đọc lại trang báo cũ ( vì cắt xén còn chút xíu nên không rõ tên báo ), do anh bạn cùng ở tù trại Thanh - Cẫm (1979 - 1782), anh Phạm - Văn - Tiến ở Seattle ( tiểu bang Washington ) gửi cho. Trong trang báo có mục " BƯỚC PHONG TRẦN CỦA TƯỚNG " , tác giả  Vũ - Văn - Qúy  có kể lại chuyện liên hệ với cấp trên của tôi là Chuẩn - Tướng HUỲNH - VĂN - LẠC, tôi mạn phép tác giả trích đoạn liên quan nguyên văn như sau:
"- Trở lại câu chuyện của Tướng Lê - Minh - Đảo. Chắc ông biết rõ vụ Tướng Huỳnh - Văn - Lạc đưọc trại mời ra nói chuyện để giao công tác gặp phái đoàn ngoại quốc. Việt Cộng thấy không lay chuyển được Tướng cao bồi Lê - Minh - Đảo nên thấy Tướng Lạc hiền lành như một thầy tu, tưởng dể sai khiến. Tướng Lạc được hứa hẹn, khi gặp phái đoàn ngoại quốc chỉ cần nói một câu là: trước kia ông đã từng bắn vào dân chúng thì sẽ được ghi tên" tha "ngay tức thời. Nhưng đã bị ông thẳng thắng từ chối.
Tướng Lạc từ tốn nói:"-Tôi không thể nói dối.Tôi không thể làm gương xấu cho bạn bè, cho thuộc cấp của tôi đang cải tạo ở đây. Các ông muốn bắn bỏ tôi, xin cứ việc bắn " ( ngưng trích )
Ngoài ra, cũng trong tiểu đề " BƯỚC PHONG TRẦN CỦA TƯỚNG ", tác giả Vũ - Văn - Qúy  có viết một đoạn, xin phép trích nguyên văn :
        " Tập thể tướng lãnh bị giam giữ trong tù đều là những người rất xứng đáng, sống trong những năm tháng đen tối ngụp lặn dưới đường hầm cải tạo gần như mịt mùng vô định, cho dù chịu đói, chịu rét, lao động khổ cực và thiếu thăm nuôi tiếp tế, các vị ấy vẫn giữ được phong độ, vẫn giữ được cốt cách của những người làm tướng. Một chén canh rau rừng, một củ khoai hay khúc sắn, lúc nào cũng chia xẻ no đói chan hoà, đùm bọc thương yêu nhau trong tình " huynh đệ chi binh". Tôi  thường nghe các vị dặn dò nhau"- Những con mãnh hổ ở ngoài rừng hay bị nhốt trong cũi sắt, luôn luôn vẫn là cọp chứ không thể thay hình đổi dạng thành con chó được." ( hết trích )
Kính thưa quí độc giả, hôm nay viết tiểu truyện này với những mục đích:
Một là để bày tỏ lòng kính mến đối với cấp trên cũ của tôi là Tướng HUỲNH - VĂN - LẠC cùng hầu hết qúi tướng lãnh khác, trừ những tên: DVM, NCK...
Hai là để các cháu Thanh Thiếu Niên thế hệ sau hiểu rõ thêm rằng qúi vị Tướng Lãnh trong Quân lực VNCH rất xứng đáng để được trân trọng tôn vinh, chứ không phải tệ hại như VC tuyên truyền xuyên tạc và bóp méo sự thật...!!
         Trong niềm kính  mến vị Tư Lệnh cũ, Tướng Huỳnh Văn Lạc, tôi xin kết thúc tiểu truyện với bài thơ nhỏ:

Chuẩn Tướng Huỳnh Văn Lạc
                   ( 1927 - ....... )
Núi Sông điên đảo nỡ nào tu
Khoác mảnh chinh y quyết diệt thù
Chiến tuyến đắn đo lo trận mạc
Quân trung bận bịu liệu tham mưu
Đương thời tận tuỵ tình dân quốc
Thất thế can cường chất sĩ phu
Vận Nước nổi trôi... cam thúc thủ
Vào tù khí - tiết chính là tu...!!
             

 Nguyễn Minh Thanh
( Biên soạn, GA, 7 -  2007. Hiệu đính, quốc hận 2020 )