Mar 28, 2024

Thơ dịch

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 11
Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh * đăng lúc 11:27:57 AM, Jul 17, 2020 * Số lần xem: 611
Hình ảnh
#1



 THẦN KHÚC bài 11, Thi ca khúc XXVII,  XXVIII, XXIX, XXX

NHỮNG KHÚC CA THẦN DIỆU

DANTE   ALIGHIERIE
(1265-1321)

ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXVII

The-Divine-Comedy-Begins-Dante-Lost-608px-DSCF2316_Dante_perdu

Vòng thứ VIII. Ngục thứ 8 .  Guido da Montefeltro. Nước Romagne.
Đối thoại với Guido da Montefeltro. Vai trò Giáo Hoàng  Boniface VIII. Một con quỷ lý luận.

Lửa cháy thẳng và yên bình,
Không nói gì nữa xa dần chúng tôi.
Nhà thơ hiền hậu thuận lời,
Khi ngọn lửa khác tiếp thời đến sau.
Quay nhìn trên đỉnh lửa cao,
Từ đâu không rõ, phát vào âm thanh.
Bò Sicilien rống trước tiên,*
Cũng là hợp lý, tiếng còn kêu than,
Như tiếng chiếc dũa  tạo nên,
Nó rống tiếng thét nhục hình đớn đau.                    10
Đù được đúc bằng đồng thau.
Như cắt da thịt đớn đau xé lòng.
Chẳng đường ra, chẳng lối ngang,
Những lời sầu thảm từ trong lửa hồng.
Bằng ngôn ngữ lửa hiện thân,
Như từ ngọn lửa tìm đường lối đi,
Ngọn lửa rung động lời chi,
Tiếng nói xuất phát từ nơi lửa này:
Hỡi người xin nhắn lời đây,
Tiếng Lombard một phút giây tâm tình.                20
Rằng : Istra, nói đi, chẳng phiền,
Bởi vì tôi đã muộn màng tới đây.
Vui lòng nán lại phút giây.
- Tôi vui lòng gặp hồn này lửa thiêu.
- Người vào địa ngục mù đui,
Từ La Tinh đất nước nơi diệu hiền.
Từ nơi tôi mắc lỗi lầm.
Nói tôi  : Romagne hoà bình, chiến tranh ?
Tôi sinh nơi đó núi non.
Urbino đồi núi phát nguồn sông Tever.                    30
Nghiêng mình chăm chú lắng nghe,
Đến khi Thầy lại gần kề bên tôi :
Nói đi, anh người La Tinh,*
Và tôi cũng sẵn lòng câu trả lời.
Không chần chừ tôi đáp lời :
Ôi âm hồn ẩn náo nơi chốn này,
Romagne xưa cũng như nay,
Không chiến tranh bạo chúa, hay trong lòng.
Chẳng gì thông báo lời thăm,
Ravenne vẫn thế nhiều năm nay rồi.                    40
Đại bàng Polenta ấp tốt thôi,*
Với đôi cánh rộng che trời Cervia.
Đất hứng chịu nhiều gian lao.*
Cho quân Pháp đổ máu đào bao năm.*
Vẫn còn đó, móng vuốt xanh,
Verruchio, chó lai già với thằng con mới này.*
Cho Montagna một vố đau,
Xé con mồi có khác nào tục xưa.*
Thành phố Lamone và Santeno,
“Sư tử con trong ổ trắng” cơ đồ trị dân.*                50
Đổi phe đảng hè sang đông,
Savio đó bên sông phố thành.*
Giữa đồng bằng và núi non,
Sống đời chuyên chế và vòng tự do.
Người là ai, tôi cầu lời,
Chớ nên khe khắc với tôi khác người.
Cho tên người truyền lâu dài.
Sau khi ngọn lửa phút giây gầm gừ,
Lửa hồng chao đảo, lắc lư,
Một lời lại cất tiếng như thầm thì.                    60
Nếu rằng ta tin trả lời,
Là người sẽ trở về nơi dương trần.
Ngọn lửa chẳng lay động, ngừng,
Mọi người đều nói đúng rằng chẳng ai.
Từ đáy ngục sâu nào có ai,
Vẫn còn sống trở về nơi dương trần.
Đáp rằng chẳng sợ ô danh,
Ta thầy tu, vốn chinh nhân ban đầu.
Ta tin chuộc lỗi lầm sau,
Có cơ sở đức tin nao vững vàng,                        70
Nếu vị Giám Mục chẳng mang,
Kéo ta trờ lại tộn ban đầu về.
Tại sao ta muốn người nghe.
Khi còn xương thịt chỡ che linh hồn,
Mẹ cho, nhưng hành động luôn,
Chẳng là sư tử, mà chồn cáo  thôi.
Mọi mưu mẹo dấu che đời,
Ta thông thạo mọi nghề chơi thuộc lòng.
Khắp mặt đất vang tiếng danh,
Đến khi ta tự thấy mình lúc nao,                        80
Mỗi cuộc đời, mỗi kẻ nào,
Nên thu buồm, cuộn dây neo bến thuyền.
Những điều đè nặng tâm hồn,
Ăn năn hối hận ta làm thầy tu.
Ôi điều đó tốt bao nhiêu,
Là ông Hoàng tử  của nhiều tân  Fariser.*
Mở cuộc chiến tranh Laterano.*
Chẳng chống Do Thái, chẳng chống nào Sarasin.*
Kẻ thù đều người Chrétiens.*
Chiếc ngai Acre chẳng ai riêng được dành.                90
Chẳng làm cỏ đất Hồi Vương,
Chẳng kể gì đến chức quyền tối cao.
Sứ mệnh thiêng, dòng tu nào.
Làm người đeo nó ốm bao hao gầy.
Như Constantin tìm Silveste đây,
Trên đỉnh Soratte chữa nguy bệnh cùi.
Người ấy tìm lương y thôi,
Để chữa căn bệnh cùa người ngạo kiêu.
Ông hỏi, ta chẳng nói nhiều,
Bởi vì người hỏi ra chiều rượu say.                    100
Ông rằng : Chớ sợ tin này,
Ta xóa tội, báo tin này cho ta.
Làm sao hạ thành Palestrina.
Ta cỏ thể mở đóng cửa nhà trời thiêng
Khoá hai chìa con biết chăng,
Người tiền nhiệm chẳng dám trông giữ gìn
Điều nghiêm trọng thúc đẩy thêm,
Là điều tệ hại nếu im lặng lòng.
Rằng : Đức Cha xóa tội con,
Những điều phạm tội đầu tiên lỗi lầm.                    110
Hứa nhiều nên thực hiện nhanh,
Thì người sẽ chiếm danh thành, ngôi cao.               
Thánh François tìm ta nào,
Khi ta đã chết, hắc thù cản ngăn,
Quỷ rằng : Xin có chớ mang,
Chúa gây cho nó điều còn hại hơn.
Phải nhập bầy nô lệ thần,
Vì nó cho những lời khuyên phản loàn.
Tôi  nắm tóc nó tội hành,
Chẳng lòng hối hận thì không tha hồn.                    120
Dục vọng hối hận không chung,
Mâu thuẫn đó mãi mãi không dung hòa.
Ta tỉnh ngộ, khốn nạn ta,
Quỷ thần đó túm tóc ta bảo rằng :
Người chẳng nghĩ: Ta nhà lý luận học chăng  ?
Rồi dẫn ta đến trước thần Minos,
Chiếc đuôi quấn tám vòng vo,
Trong cơn giận dữ thét to rống rằng :
Tên tội lỗi này lửa tha vần.
Và người thấy đấy ta hành tội mang.                    130
Hắn đi trong bước than van.
Sau khi kết thúc thở than một mình.
Xa dần ngọn lửa rỉ rên,
Trên đỉnh lửa nhọn bập bùng quẹo quanh.
Thầy và tôi lại lên đường,
Lên trên mõm đá cầu vòng bắc ngang.
Bắc qua hố ngục nợ trần,
Những hồn tội phạm gieo mang bất hoà.


CHÚ THÍCH:

7. Trong truyện thơ Odyssée, nhân lúc Ulysse vắng mặt, các bạn đồng hành vì đói đã xẻ thịt bò thần Sicilien ăn nên thần trả thù làm cho đắm tàu cả thủy thủ đoàn chết hết trừ Ulysse. Bò thần khi chết các mảnh thịt nướng trên lửa vẫn còn rống vang. Tượng bò thần bằng đồng thau rỗng bò Phalaris của bạo chúa Agrigente để nhốt kẻ phạm tội, sơn đỏ.
33. Nước Ý.
41. Polenta. Gia huy là “một con đại bàng” của lãnh chúa Ravenne từ năm 1270, cai trị đến vùng Cerva trên Adriatique.
43. Đất hứng chịu nhiều gian lao : Forti quân đội đào tạo bởi người Pháp, gửi bởi Giáo Hoàng Martin IV thảm bại ngày 1 tháng năm 1282 bởi Guido de Montefeltro. Các lãnh chúa Forti là Ordelaffi gia huy “con sư tử xanh.”
46. Con chó lai già và thằng con mới : Malatesta de Verruchio và con Malatestio.
47.  Montagna thủ lãnh phái Gibelin mà Matesta đã giết.
48. Bị xé xác ở Rimini.
49. Thành phố Lamone và Santerno: Feanza và Imola.
50. “Sư tử con trong ổ trắng”: Maghinardo Pagani de Susinana gia guy là con sư tử màu xanh nhạt trên cánh đồng trắng.
52 Savio chảy bên sông phố thành : Cesena.
67. Chinh nhân sau là thầy tu :  Guido de Montefeltro  thủ lãnh danh tiếng phái Gibelin, thắng nhiều trận phe Guelfe, bị rút phép thông công, ông ta nhiều lần xin hòa với Giáo Hội La Mã, ông vào dòng tu Thánh François
85. Ông Hoàng  các tân Pharisiens. Giáo Hoàng Boniface VIII.
86. Gần Latran, ở Rome, giữa lòng Ki Tô giáo. Cuộc chiến chống lại Colona.
94.  Như Constantin cho vời Silveste:  Huyền thoại được biết thời Trung Đại thế kỳ thứ IV Constantin mắc bệnh cùi nằm mơ thấy các môn đồ của Chúa là Pierre và Paul gửi đển Giáo Hoàng Sylvestre, ẩn cư dưới núi Soratte gần Rome để trốn tránh bị cấm đạo. Sylvestre chữa lành Constantin và rửa tội cho nhà vua.
102. Palestrina : Thành trì Orsini.
112.  Thánh François d ́ Assise.


ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXVIII

Tầng Địa Ngục thứ VIII, Ngục thứ 9. Bọn chia rẽ và ly gián tôn giáo. Cuộc gặp gỡ với Mahomet. Pier della Medicina. Bertrand de Born.

Nào chỉ có thể không vần,
Kể cho đầy ̣đủ máu hồng, vết thương.
Dù lập lại việc tôi trông.
Bao nhiêu ngôn ngữ đều không diễn lời.
Vì tư tưởng và ngôn lời,
Không đủ thấu hiểu tận nơi mọi điều,
Toàn dân họp đủ bấy nhiêu,
Puglia sôi động, bao điều xãy ra,*
Từng đau đớn, máu đổ sa,
Cuộc chiến dài tựa dân Troie thủ thành.*                    10
Góp bao lợi phẩm chiến công,*
Tite-Live chép sử sai lầm viết nên,
Kẻ còn đau đớn vết thương,
Chống Ruberto Guiscardo con đường đấu tranh.*
Kẻ còn gặp lại xương tàn,
Ceprano đó ai dân phản lòng.
Cả Puggliese và  Tangliacozzo.
Thắng không vũ khí Alard lão già.
Cụt què chân tay chìa ra,
Kẻ khác thân trụi xót xa nào bằng.                        20
So ngục thứ chín khiếp kinh,
Dù cho lủng ván, thùng lăn trật niền,
Không bằng lổ hổng âm hồn,
Xẻ từ cằm đến hậu môn lòng thòng.
Ruột lòng treo giữa hai chân,
Thấy phêo phổi, bao tử tròn tởm kinh.
Nơi thành phân mọi thức ăn,
Khi tôi chăm chú mãi nhìn xét trông.
Hắn nhìn, tay mở ngực trần,
Bảo rằng xem đấy: Ta thành thế nao ?                        30
Xem Mahomet què cụt thế nào,*
Ali trước mặt đi vào khóc than.*
Mặt chẻ cằm đến tóc trên,
Tất cả kẻ khác người còn thấy chăng.
Lúc sống gieo bao tiếng tăm,
Gây bao chia rẽ nên đền tội đây.
Con quỷ phía sau sắp bày.
Hung hăng dồn mọi hồn ngay vào hàng.
Bằng gươm dọa nạt ngang tàng.
Chúng tôi đi hết ngục cong thảm sầu.                        40
Các vết thương khép lại mau,
Trước chúng tôi lại gặp nhau quỷ sầu. :
Người là ai, đứng trên cầu ?
Chắc là để chậm lại sau, nhục hình.
Bị phán quyết khi thú tội xong.
Thầy rằng : Cái chết chưa cùng anh ta.
Không tội lỗi,  địa ngục sa,
Chỉ muốn kinh nghiệm biết qua ngục hình.
Còn tôi đã chết dẫn đường.
Thăm các địa ngục bao tầng tận nơi.                        50
Đó là sự thật tỏ lời.
Trăm âm hồn đứng nghe, ôi lạ lùng.
Dừng trong hố chăm chú nhìn.
Ngạc nhiên quên cả nhục hình, đứng coi:
Vậy người sẽ thấy mặt trời,
Bảo Dolcin khiếu nại, hẵy vui sẵn sàng.*
Theo  chúng ta sớm, nếu không,
Tích trử lương thực coi chừng tuyết rơi.
Mang thắng lợi cho Navarrais,
Nếu làm cách khác khó thời thắng chi.                        60
Mohamet nói những gì,
Một chân cất bước đi ra rồi,
Và chân trên đất xa vời.
Một kẻ khác đến, họng người thủng đâm.
Mũi bị xẽ dưới mày lông,
Hắn ta duy nhất chỉ còn một tai.
Hắn dừng kinh ngạc nhìn tôi,
Miệng thời há hốc, trước nơi cả đoàn.
Một cái họng máu đỏ lòm,
Rằng : Ồ ! người chẳng có làm tội chi,                        70
Tôi biết đất La Tinh kia.
Bị lầm có lẽ chỉ vì giống nhau.
Nhớ chăng Pier da Medicina,*
Cánh đồng hiền diệu nếu qua nơi này.*
Macaba trải rộng đến Versenti,
Hai người ưu việt Faro hay tin cùng,
Các ngài Guido và  Agiolello,
Nếu tiên liệu được chẳng vô ích.  Rằng :
Họ sẽ bị ném khỏi tàu buồm,
Cổ bị cột đá, chết đuối gần Cattolica.                        80
Vì bạo chúa phản bội, ác ma,
Giữa các đảo Cipri và Maiolica,*
Thần Neptune chẳng thấy tội vượt qua.
Của  bọn hải tặc,  Argos giết người.
Kẻ phản bội một mắt thôi,
Chiếm giữ thành phố, chẳng ai dưới này,
Muốn chẳng bao giờ ai đây,
Đến để thương thuyết điều gì nữa đău.
Chẳng chúc tụng, chẳng nguyện cầu,
Chẳng che chỡ họ gió lùa Focara.                        90
Tôi rằng: Nói rõ kia là,
Nếu tôi mang cõi trần về tin ông.
Ai nhì̀n cay đắng về ông.
Rồi thì, hắn đặt tay ngang trên cằm,
Người bạn đường rồi vạch mồm.
Thét rằng : Hắn đấy, hắn không nói nào.
Tội nghi ngờ đã rắc gieo,
César khẳng định: “Việc nao sẳn sàng.
Sẽ chẳng thành nếu hoãn làm.”
Ô hay hắn kẻ vô cùng tởm kinh.                            100
Lưỡi bị cắt từ họng mồm,
Curron xưa đã nói năng lắm lời.
Kẻ khác tay cụt cả hai,
Giơ hai tay cụt trong trời tối đen,
Cao hơn mặt, vấy máu bầm,
Hắn gào : Xin nhớ đến gùm Mosca,
Than ôi lời nói gian tà,
Kẻ gieo đau khổ dân nhà Toscan.
Tôi thêm: Chết cả giống dòng,
Hắn bao đau khổ gây càng khổ thêm.                        110
Bỏ đi, một gã buồn, điên,
Còn tôi đứng lại nhìn thêm cả đoàn.
Có điều gì tôi hãi hùng,
Một mình cảm thấy, chẳng bằng cớ chi.
Nếu không trấn tỉnh tâm này,
Vốn là bạn tốt cho người tự do.
Là áo giáp chỡ che cho.
Tôi sống thực tế, còn chờ thấy trông.
Một cái thân, không đầu đi,
Như những kẻ khác sầu bi một đoàn,                        120
Hắn nắm tóc, xách đầu lên,
Hai bàn tay tựa như mang đèn lồng.   
Đầu nhìn chúng tôi, than rằng :
Từ mình, mình lại hoá thành đuốc đi.
Là hai trong một, một thành hai.
Làm sao biết được lệnh Ngài xanh cao.   
Khi hắn đến đúng chân cầu,
Hắn giơ tay với cái đầu lên không.
Để lời gần chúng tôi hơn.
Hãy xem trừng phạt khiếp kinh tôi làm.                    130
Anh còn sống thăm âm hồn,
Thử xem hình phạt nào còn lớn hơn.
Cho tôi, anh hãy báo tin,
Bertram dal Bornio ắy tên tôi là.*
Dâng vua trẻ lời xấu xa,
Làm cha con họ hoá ra hận thù:
Architofel lời hiểm sâu,
Absalon và David Đối đầu chống nhau.
Vì chia hai kẻ gần nhau,
Ta mang ôi hỡi ! cái đầu lìa thân.                        140
Lẽ ra đầu phải ở trên,
Với ta hình luật, tội danh ngang tầm.                        142           

CHÚ THÍCH
8. Puglia sôi động;  vùng vương quốc Naples  thời Trung Cổ.
10. Dân Troie thủ thành chống liên quân Hy Lạp trong mười năm. Troyens là dân Romains vì họ là  hậu duệ Énée, sau khi thành bị hạ Énée dẫn dân chúng sang Roma.
Trong  cuộc chiến trừng phạt thứ hai, trận Cannes người chết Romains và Carthaginos nhiều đến mức nhẫn tháo từ các ngón tay chất thành đống.
14. Robert Guiscard chiếm vương quốc Naples thế kỷ thứ IX.
16. Ceprano.  Vị trí chiến lược của vương quốc đã bỏ thành không một trận đánh. Dante đã lầm với Bénevent nơi vua Manfred chết với quần thần.
17. Taghiacozzo . Chiến thắng Carradin, con Manfred.
18 . Alard de Valery Mưu sĩ Charles Ier  d ́Anjou.
31. Mahomet  người sáng lập ra đáo Hồi.
32. Ali : Ali tên  Abi Talib, con rễ Mahomet    Năm 632 sau khi Mahomet chết Hồi Giáo chia thành hai phái Chiite et Sunnites.. Ali con rễ tín đồ trung thành thành phái Chiites. người lãnh đạo Chiites là dòng dõi từ Ali và con gái Mohamet (như Quốc Vương Maroc). Chiites chiếm đa số ở Iran, Irac, Azerbaidjan, Bariin  Abou Barkr vị tướng  tiếp tục truyền bá Hồi Giáo bằng gươm, ai không theo thì giết, thành lập phái Sunnites chiếm 85 phần trăm đạo Hồi trên thế giới.
56. Thầy dòng Dolcin: Fra Dolcino Tornielli, de Novare. Điều khiển các thầy dòng Frères apostoliques chủ trương làm mọi điều cấm kị, kể cả với phụ nữ.. Giáo hoàng Clémenct V làm một cuộc thập tự chinh chống hắn năm 1305.  Dòng  thầy tu Dolcine cố thủ trên núi Zalello ở Piémont nhưng bị thiếu lương thực và bị tuyết lớn kéo dài, hắn phải đầu hàng Giáo hoàng.
73. Pier da Médicina: Sống giữa Bologne và Romagne, cả đời gây chia rẽ dân Bologne người này chống lại người khác.
74. Cánh đồng hiền diệu:  La Lombardie.
76. Hai người ưu việt Fano : Guido del Cassero và Angiolello da Carignano. Bị bỏ vào bị và cột đá ném xuống biển theo lệnh của Malatestinom bạo chúa Félon. (Enfer XXVII 46-48)
80. Cattolica giữa Pesaro và Rimmi, trên Adriatique.
82. Đảo Chypre và  Majorque.
84. Argos tên gọi Hy Lạp trong cuộc chiến thành Troie.
96. Curion kềm kẹp dân chúng thành Rome. Thúc đẩy Cészr vượt Rubicon.
106. Mosca dei Lamberti. người Firenze sau lời cố vấn của hắn Amidei và đồng bọn giết Buondelmonte  nhân lễ phục sinh năm 1215,  là nguyên nhân các bất hoà tại Firenze.
134, Bertrand de Born Lãnh chúa lâu đài Hautefort ở Périgord nước Pháp, sống giữa thế kỷ XII. Cũng là một thi sĩ du ca nổi tiếng. Dante xem là một thi sĩ làm thơ chiến tranh trong De Vulgari Eloquentia và Convivio. Hắn gây chia rẽ giữa vua Henri II và con là Henri III nước Anh.


ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC XXIX

Vòng thứ VIII, ngục thứ 10 . Những kẻ làm đồ giả. Làm giả vàng bạc,  biến chì thành vàng, bị phủ đầy ghẻ và phong cùi. Griffolino d ́Arezzo  - Alberto de Sienno.

Đám đông đủ loại vết thương,
Làm tôi xúc động trên đường, mắt trông.
Khát khao bật khóc trong lòng,
Nhưng Virgile bảo : Con nhìn gì chăng ?
Tại sao mắt cứ chăm chăm,
Cụt què buồn bã hồn âm dưới này.
Không thể tất cả ngục đây,
Thấy được tất cả nơi này được chăng ?
Hai mươi nghìn dặm lũng vòng.
Vì vầng trăng đã dưới chân ta rồi,*                    10
Chỉ còn ít thời gian thôi,
Còn nhiều cái khác con thời chưa thăm.
Tôi rằng : Thầy đã lưu tâm,
Lý do đã khiến con tìm muốn xem.
Cho con nén lại chút xem.
Thầy vẫn tiến bước, tôi luôn theo người.
Thầy hướng đạo bước thay lời,
Tôi thêm rằng: Ấy trong nơi ngục này.
Con mong muốn kiếm tìm đây,
Con tin có một hồn đầy họ con.                        20
Khóc than đền tội lỗi lầm.
Rồi Thầy tôi nói : Để lòng làm chi !
Bận tâm về hắn làm gì,
Quan tâm điều, khác xá gì hắn đâu.
Ta đã thấy hắn chân cầu,
Hằn học, chỉ chỏ con, nào biết cho.
Ta nghe gọi tên  Geri del Bello,*
Nhưng trong lúc đó con lo bận lòng,
Altaforte lâu đài chủ nhân,*
Con không nhìn thấy,  hắn dông đi rồi.                    30
Thưa Thầy: Ông chết dữ thôi,
Đến nay cũng vẫn chưa ai trả thù.
Ai cũng chịu nhục chung điều,
Khiến ông khinh bỉ con nhiều, bỏ đi.
Không nói với con, con tự suy.
Điều này càng khiến con đầy thương tâm.
Chúng tôi đến chỗ đầu lên,   
Trên mõm cầu đá nơi còn thể trông.
Thung lũng kia tỏa sáng hơn,
Chúng tôi đã đến ngục giam cuối cùng.                40   
Hố thảm sầu kẻ giam cầm,
Hiện ra tất cả trước tầm mắt tôi.
Tiếng kêu lạ xé lòng thôi,
Nỗi đau như ngọn lao dài xót thương.
Hai tay bịt kín, tai ôm,
Như nỗi đau các nhà thương thấy cùng,
Val de Chiana, Maremme và Sardaigne.*
Từ tháng bảy đến tháng chín ở cùng một nơi.
Cùng một lúc, một ngục thôi,
Người ta còn thấy các mùi bốc lên,                    50
Từ thối rữa các tay chân.
Chúng tôi đi đến ngục thăm cuối cùng.
Đường đá dài mé trái luôn.
Ở nơi đó chúng tôi nhìn rõ hơn.
Trông dưới sâu nơi Diêm Vương,
Toàn năng lãnh chúa chẳng lầm luật công.
Hình phạt ghi sổ tội hình,
Tôi nghĩ không có nỗi buồn nào hơn.
Nhìn Egina bệnh toàn dân,*
Một bầu chướng khí đầy tràn không gian.                60
Cả loài vật đến côn trùng,
Đều chết, dân cổ đại còn về sau.
Các thi sĩ đoán chắc nào,
Từ giống loài kiến, mầm nào tái sinh.*
Thấy đây thung lũng tối tăm,
Âm hồn áo não chất thành đống kia.
Kẻ nằm sấp, kẻ vai kề,
Kẻ nằm ngữa, kẻ bò lê, bò càn,
Bốn chân trên đường tởm kinh.
Từng bước, tôi chẳng nói năng được gì.                70
Nhìn nghe cả bệnh nhân đây,
Họ không nhấc nỗi nữa thay, thân mình.
Tôi thấy hai người tựa lưng,
Như hai viên ngói xếp chồng sưởi hong.
Đầu đến chân vẩy ghẻ hòm,
Chưa bao giờ thấy một bàn chải nhanh,
Bởi người hầu chủ chờ mong.
Hay bởi kẻ chẳng muốn làm thức khuya,
Bằng hai kẻ dùng móng tay cào,
Cào vào mình mẩy nhanh mau điên rồ.                80
Bởi cơn ngứa chẳng cách mô,
Họ dùng móng nhọn kéo vồ ghẻ ra.
Như con dao đánh vẩy qua,
Một con cá chép hay là cá to.
Nhìn một người  Thầy lắng lo :
- Hỡi anh dùng móng tay vồ tuột da,
Móng tay như gọng kềm kia,
Hãy cho ta biết ai là người La Tinh,
Trong các anh. Và móng tay mình
Sẽ làm hết ngứa thỏa lòng luôn luôn.                    90
- Hai chúng tôi người La Tinh,
Tàn phế ông thấy. Rưng rưng khóc ròng.
Nhưng các ông là ai mà hỏi thăm ?
Vị Thầy hướng đạo lời rằng : Ta đây,
Cùng anh còn sống, đến nơi này,
Phiêu du địa ngục đá này, đá kia.
Thăm Địa ngục nhiệm vụ chia.
Nghe vậy họ chẳng dựa, lìa cách thân.
Quay về tôi họ hỏi thăm,
Tình cờ một số khác cùng lắng tai.                    100
Thầy tốt lòng lại gần tôi :
Hãy nói với họ những lời con mong.
Nghe Thầy, tôi bắt đầu rằng :
Mong rằng kỷ niệm các ông mãi cỏn.
Hồn người, thế gian đầu tiên,
Nhưng đã sống được qua ngàn ánh dương.
Các anh là ai ?  Đâu phố phường ?
Mong rằng hình phạt khiếp kinh tởm này,
Không ngăn các anh tỏ bày.
- Tôi Arezzo, anh này Albert de Sienne.*                110
Tôi tội ném vào lửa hồng,
Tôi ở đây lại không cùng lý do.
Tôi rằng : Thực nguyên do nào ?
Rằng : Tôi biết nhảy bay vào không trung.
Còn hắn, tò mò kém tinh,
Hắn muốn tôi dạy tài năng đó mà,
Tôi không dạy thành Dédale ra,*
Hắn làm tôi chết, kẻ tà con nuôi,*
Mười ngục ̣đây, ngục thứ mười,
Cho kẻ làm giả kim nơi cõi trần.                        120
Minos kết án chẳng lầm.
Tôi nói thi sĩ sai chăng bao giờ.
Người Sienne phù phiếm chẳng thua,
Còn hơn dân Pháp  ở kề gần bên.
Một anh cùi khác gần nên.
Lời rằng “ Có đúng trừ miền Stricca.*
Tiêu xài độ lượng chăng là,
Nơi Nicolo phát hiện ra đần đầu.
Đinh hương mùi dùng biết bao,
Trong vườn và những hạt gieo nẩy mầm.                130
Trừ đất Cacia Ascian,*
Với vườn nho đất bao la cánh đồng.
Abbagliato có lương tâm,*
Nhưng để  người biết ai từng giúp ngươi.
Chống lại Sienne hãy nhìn tôi,*
Để cho bộ mặt trả lời đúng nơi.
Anh thấy tôi hồn Capocchio,*
Kẻ làm vàng bạc bằng chì giả kim.
Tôi nhớ anh nếu không lầm,
Người có bản chất bẩm sinh tốt vời.                    140               

CHÚ THÍCH
10. Vầng trăng dưới chân.  Thời Dante quan niệm trăng mọc ở Jésuselem.
Địa ngục là nơi đối cực, trăng mọc dưới chăn.
27. Geri del Bello :  Anh em cô cậu với cha Dante, giết người vì phản bội và bị ám sát.
29. Altaforte:  Hautefort, Bertrend de Born lãnh chúa Hautefort.
47. Val di Chiana : thung lũng giữa Arezzo và Montepulciano, cũng như Maremme và Sardaigne thời Dante là những nơi dơ bẩn, nhiều chướng khí sinh ra bệnh tật, bệnh truyền nhiễm.
59.  Égina hay  Égine là một đảo nhỏ ở gần Athènes  theo thần thoại Hy Lạp bị cơn dịch hạch mang đến bởi Junon (Héra) vì ghen tuông với Jupiter (Zeus) đã yêu tiên nữ Égine, đã thay dân chúng chết bằng loài kiến hoá thành người, les Myrmidons (Ovide). Achille là con vua Myrmidons.
110.  Arezzo : Griffolino, biệt danh là Bal làm chì giả vàng và làm tiền giả.
117. Dédale; người xây dựng Knossos lâu đài hàng trăm phòng, đảo Crẻte.
118. Người được yêu như con. Giám Mục Sienne.
126. Stricca.  Dante mỉa mai Stricca de ́ Salimbeni cai trị Bologne từ 1276 đến 1286. Anh hắn là Nicolas là người đầu tiên phát kiến ra cách dùng đinh hương ở Ý tạo ra nhiều món ăn ngon ở Sienne.
131. Caccia d ́ Asciano:  gia đình giàu có  Scialrnghi.
133. Eboui hay Abbagliato  nơi Bartolomeo de ́ Folcacchieri tuổi trung niên đã cai trị nơi này.
137. Hồn Capocchio người  Firenze bạn học của Dante, khéo tay vẽ chân dung hí họa. Chuyên làm đồ giả kim, tiền giả bị đốt sống ở Sienne en 1293.

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.