Thần Khúc của Dante Alighieli bài 4 & ̀5 * Sai Mon Thi Dan

Thơ dịch

Thần Khúc của Dante Alighieli bài 4 & ̀5

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh * đăng lúc 05:59:44 PM, Sep 08, 2022 * Số lần xem: 906

Hình ảnh

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 4

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh

chuyển ngữ thơ lục bát

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC VII

Tâng Địa Ngục thứ 4: Người biển lận và người hoang phí. Họ đẩy những tảng đá và chữi rủa nhau.

Tầng Địa Ngục thứ 5. Người nóng nẩy bị ngâm trong nước bùn lầy sông Styx. Quỷ Cai Quản Địa Ngục Plutus, Người biển lận và người hoang phí. Lý thuyết về sự giàu có.

Đức Satan, Đức Satan,*

Plutus kêu lớn giọng vang khàn khàn.*

Vị Thầy hiền triết tỏ thông,

Trấn an: Con chớ để lòng rối ren.

Tất cả quyền lực quái thần.

Chẳng ngăn cản nổi bước đường gian lao.

Hướng về mõm to phồng cao.

Quát lên : Khốn kiếp, sói mau câm mồm.

Im họng đi, giọng điên cuồng,

Chúng ta chẳng phải lạc đường u minh.                                     10

Từ trên cao Thánh Michel.*

Trừng phạt tội phạm ác tiên, ác thần.

Tựa như một cánh buồm căng,

Cột buồm gảy gục, đổ lăn xẹp vào.

Quái thú hung hăng ngã nhào,

Chúng tôi xuống địa ngục hào thứ tư.

Đi tiếp dốc thẩm thảm sầu,

Nơi nhiều tội ác chìm sâu nhân quần.

Công lý Trời dồn đây chung,

Đủ hình phạt lạ ngục hình tội nhân.                                             20

Làm sao tội lỗi thế chăng ?

Như vực nước xoáy quái thần Sa Tinh,(Charybde)*

Vỡ tung làn sóng dữ dâng,

Mọi âm hồn cũng nhảy tung thân đùi.

Ở đây đông hơn đám người,

Phía này, phía nọ, rú lôi tiếng gào.

Ngực đẩy lăn, khối nặng nào,

Họ va đập lại vào nhau và rồi,

Quay lại miệng mắng nhau hoài :

‘Bo bo giữ của !’   ‘Lũ xài tiêu hoang.’                                        30

Cứ vậy theo vòng tối đen,

Cho tới điểm sáng bên kia giang hà.

Không ngừng điệp khúc xấu xa,

Rồi quay trở lại khi qua nửa vòng.

Khi đi hết vòng đua tranh.

Còn tôi, trước cảnh tan tành con tim.

Thưa Thầy, xin giảng cho con,

Là ai, phía trái phải rằng người tu ?

Họ gọt tóc trên đỉnh đầu ?

Thầy rằng : Tất cả bọn mù tối tăm,                                               40

Suốt đời chẳng biết hồi tâm,

Tiêu pha đúng mức, lỗi lầm chẳng hay.

Lời họ nói rõ điều này,

Đụng vào nhau ở điểm quay vòng tròn.

Lỗi lầm trái ngược đụng đòn,

Người tu không mũ nhỏ tròn, chẳng chi.

Mũ nhỏ Giáo Hoàng, Hồng Y,

Những kẻ keo kiết đã đi tột cùng.

Thưa Thầy: Trong đó đám đông,

Chắc là con cũng biết danh đôi người,                                        60

Một hai tội đã bẩn đời.

Thầy rằng : Con nhận ra thời ích chi !

Sống mù, tăm tối bọn này,

Không còn nhận biết một ai mà hòng.

Chúng đi mãi, điểm gặp chung,

Một ngày vực dậy, mộ hầm thoát ra.

“Bọn tay nắm”, “bọn lông da”,*

Không biết cho, không giữ, ấy là tội trên.

Khỏi thế gian vào vòng tròn.

Mà thôi ! bọn ấy có còn hỏi chi.                                                 70

Con thấy đấy, trò đùa vui,

Thần Tài của cả loài người là đây.*

Bởi vì nó, cuộc tranh này,

Dù cho vàng bạc trải đầy dưới trăng.

Phút thảnh thơi, chẳng phát ban,

Cho ai trong đó, âm linh mệt nhoài.

Thưa Thầy : Xin giảng con lời,

Thần Tài, Thầy nói là ai thế mà,

Giữ của cải thế gian ta ?

Thầy rằng : Ngớ ngẫn kia là sinh linh.                              80

Sự ngu dốt dìm tấm thân,

Ta mong con được nhận chân điều này.

Kẻ hiểu biết, trí vượt bay,

Vút trời cao dẫn dắt đời nhân sinh.

Soi nơi cõi khác tối tăm,

Lan truyền ánh sáng công bằng soi chung.

Cũng như thế, ánh dương trần,

Sáng soi muôn cõi tối tăm bùn lầy.

Đời luân chuyển của riêng tây,

Giống này, giống khác, người này, người kia.                             90

Chẳng trở ngại, vòng tham chia,

Kẻ thì phân phát, kẻ tay chìa đợi trông.

Tùy theo điều chính trí năng,

Ẩn như con rắn, trong lùm cỏ may.

Hiểu biết ta, chẳng biết chi,

Dõi theo, phán xét, khiến sai cõi thần.

Các thần khác cũng thế nên,

Mọi việc chuyển động, quay không nghỉ ngừng.

Sự cần thiết chuyển nhanh hơn,

Thế, con người phải đổi luôn số phần.                                        100

Các thần có lúc muộn phiền,

Lẽ ra những kẻ kính thần ngợi ca,

Lại hằn học khinh chê bừa,

Thần vẫn thanh thản, chẳng là bận tâm.

Vẫn vui vẻ các thiên thần,

Tâm thường an lạc, quay lăn địa cầu.

Bây giờ xuống cõi lo âu,

Chẳng còn ánh sáng tinh cầu ngàn sao.

Chúng ta không dừng lâu nào,

Chúng ta đi tới bên cao vòng tròn.                                              110

Từ cao dòng suối chảy tuôn,

Vào kinh đào lại một luồng chảy ra.

Dòng nước đen tím màu đà,*

Chúng tôi cất bước đi qua theo dòng.

Vào sâu hơn, lối lạ lùng.

Vào nơi Styx lầy đầm gọi tên.*

Thác hiểm trở nước chảy tuôn,

Đến chân vách đá xám xanh một màu.

Tôi nhìn chăm chú nỗi đau,

Đám người trần trụi, mày cau giận cuồng.                                    120

Họ đánh nhau, chẳng tay không,

Bằng đầu, bằng ngực, đôi chân liên hồi.

Răng cắn đứt từng miếng thịt dồi.

Thầy tôi khẽ bảo : Con ơi đã nhìn,

Linh hồn những kẻ cuồng sân,

Nhưng ta còn muốn biết rằng nơi đây.

Dưới dòng nước, kẻ thở dài,

Thành ra bong bóng, tiếng người thở nên.

Cho ta nhìn thấy nơi nằm,

Đứng trong bùn nói : Xưa buồn chán thay !                              130

Mặt trời êm nắng sáng mai,

Chúng tôi sống với u hoài khói sương.

Bây giờ sống với bùn đen,

Lời ca nơi cổ, vọng lên chán đời.

Mà không thể rõ thành lời.

Chúng tôi vòng mãi đầm dài mênh mông,

Một vòng lớn lầy lội chân,

Mắt nhìn những kẻ môi răng nhai bùn,

Cuối cùng đến tháp cao tầng.

CHÚ THÍCH

Đấng Satan, Đấng Satan. (Sa Tăng) “Pape Satan, Pape Satan aleppe’ câu thơ khó hiểu trong nguyên nghĩa, Các học giả giải thích khác nhau. Gọi tên Satan, pape, cha ơi, tiếng gọi khi bất ngờ aleppe tiếng kêu đau đớn. Theo Cellini dịch là’ Bì̀nh an, bình an Satan. Bình an bình an Satan đến đây bình an.

Thánh Michel. Trong các nhà Thờ Thiên Chúa Giáo thường có tượng Thánh Michel một hiệp sĩ cỡi ngựa giết rồng. Trái với Đông phương rồng là thiên tử, nhà vua, Tây Phương xem rồng là điều ác. Gốc tích rồng Tây Phương có lẽ do việc tìm thấy những bộ xương khủng long thời cổ rất nhiều ở vùng Mons nước Bỉ. Trước khi có ngành Khảo Cổ còn có tác giả viết cả quyển sách tưởng tượng ra các loại rồng. Plutus, Charybde là những con rồng được tưởng tượng thời Cổ Đại và Trung Cổ.

Charybde;(Sa Tinh) nơi eo biển ở Sicile trước Scylla, quái vật nổi tiếng trong cuộc phiêu lưu Ulysse trong Odyssée, Dante lấy lại,

Tay nắm. tượng trưng cho sự hà tiện, lông da tượng trưng cho hoang phí.

Thần Tài. truyền thuyết Tây phương là một thiên thần, điều hoà của cải con người. Tại Á Đông là vị thần buôn bán, thương nhân thường có bàn thờ Thần Tài trong một cái trang nhỏ, Thần cho giàu có, mua may bán đắt, cho trúng số.. có khi lầm lẫn với Ông Địa Thần Đất..

Nước Địa Ngục chảy từ một nguồn sông duy nhất Achéron,

Màu đà, nguyên tác là màu thảm Ba Tư. Dante tả màu tím trộn với màu đen, nhưng đen nhiều hơn.

Styx (SôngXích Bích) sông cõi Địa Ngục, Trong thơ Homère, Nữ thần Thétis sinh ra Achille tôi con vào nước sông Styx, nên trở thành mình đồng da sắt, gươm dáo không xâm phạm được trừ gót chân nơi bà nắm quên tôi được, nên trở thành nhược điểm tử vong. Achille bị Pâris bắn trúng gót chân chết.

Dante theo Virgile tả Styx là một đầm lầy vây quanh thành phố Dité, có tường sắt lửa cháy trừng trị linh hồn tội lỗi.

                                                                               ĐỊA NGỤC
THI CA KHÚC VIII

Tầng Địa Ngục thứ tư. Phlégyas xuất hiện – Băng qua đầm lầy Styx – Filippo Argenti – Thành phố Dité – Quỷ sứ ngăn cản.

Như trên đã nói chuyện rằng :

Chúng tôi đi đến dưới chân tháp vào.

Ngước nhìn đỉnh tháp vút cao,

Hai đốm lửa đỏ dạt dào nhấp nhô.

Đáp lại, một chấm lửa mờ,

Cố nhìn mới thấy bến bờ xa trông.

Nhìn Thầy biển học uyên thâm,

Hỏi rằng: Hai ánh lửa đang nói gì ?

Ai đốt lên nó làm chi ?

Thầy răng : Tới cuối ngòi đầy nước dơ,                    10

Con sẽ thấy cái đợi chờ.

Nó không che khuất phủ mờ khói sương.

Như tên từ nỏ cung giương,

Dù xé không khí một đường tên băng,

Cũng bằng thuyền nhỏ lao nhanh,

Chỉ trong nháy mắt, đến gần chúng tôi,

Tay lái, một lái thuyền thôi,

Miệng gào: Mày đã đến nơi lưu đày.

– Phylégias, Phylégias gào chi !*

Gào to có được ích gì cho chăng ?                                     20

Hãy chỡ chúng tôi qua đầm.

Như kẻ biết lỗi sai lầm nhận ngay.

Từ căng thẳng dịu giọng này,

Phylégias nguôi ngay giận hờn,

Thầy tôi đáp, bước xuống liền,

Đỡ tôi bước xuống nâng lên ngồi gần.

Chiếc thuyền nặng xuống nước lên.

Sau khi Thầy với tôi trên thuyền ngồi.

Thuyền cổ đại, rẽ chèo bơi,

Vì còn nhiều việc cho người khác qua.                               30

Trên dòng nước chết thuyền ra,

Mắt tôi nhìn một hồn sa bùn lầy.

Hắn : Sao đến trước, ai đây ?

Đáp rằng: Tôi đến, đi ngay chẳng dừng.

Ông là ai, ghê quá chừng ?

Hồn rằng : Ông thấy tôi đang khóc hoài.

Tôi rằng : Ở lại khóc thôi,

Với nơi tang tóc nổi trôi khốn cùng.

Tôi nhận ra dù lấm bùn,

Giơ tay kêu cứu nhờ thuyền vớt lên.                                   40

Nhưng Thầy tôi đã gạt liền :

Cút đi, qua với chó điên nhập bầy.

Rồi Thầy ôm tôi trong tay,

Thầy rằng: Hãnh diện con đây tâm hồn,

Phúc lành cha mẹ sinh con.

Gã này trần thế vốn lòng kiêu căng,

Tâm tình chẳng chút lòng nhân,

Xuống đây hồn cũng trở nên điên khùng.

Bao người tự phụ Đại Vương,

Xuống đây như lợn trong chuồng đầy phân.                     50

Chỉ còn là sự bỉ khinh,

Tôi rằng : Thầy nói, con mong được nhìn,

Hắn chết ngạt dòng nước phân,

Trước khi ta bước rời chân đầm lầy.

Thầy rằng : Qua bờ kia đây,

Được nhìn, con sẽ thấy ngay hài lòng.

Điều thoả mãn con chờ mong.

Chốc lát, tôi thấy cực hình khảo tra.

Âm hồn bê bết bùn nhơ,

Khiến tôi cũng tạ ơn cho Chúa Trời.                                   60

Chúng gào: Filippo Argenti,

Dân Firenze đó tên ni điên khùng.

Nhè ta mà cắn vào chân.

Chúng tôi bỏ mặc không thèm nói chi.

Vang tai tôi, lời ai bi,

Hướng về phía trước, xem chi tôi nhìn.

Ân sư : Con hỡi nay rằng,

Dité sắp đến thành đông phố phường.

Dân sát nhân như đại quân.

Thầy ơi ! con thấy xa xăm dị giáo đường.*                                 70

Hiện trong thung lũng rõ ràng,

Như tựa lửa đỏ xa đang rực hồng.

Thầy rằng : Ngọn lửa vĩnh hằng,

Cháy bên trong tỏa ánh vàng rực lên,

Địa ngục sân si con trông.

Chúng tôi đi đến gần trong hào thành.

Đơn độc thành phố bên trong,

Xa trông như sắt dựng nên làm tường.

Sau khi đi quanh một vòng,

Chúng tôi đến chốn, tiếng vang lái đò.                               80

Cổng vào, hãy xuống ! Quát to.

Tôi trông nghìn quỷ nhấp nhô cổng thành.

Nhảy xuống giận đữ thét lên :

Mi là ai vậy mà còn sống thôi ?

Đến Vương quốc người chết rồi,

Vị Thầy thông thái trả lời bằng tay.

Sẽ bàn điều bí mật này.

Bọn quỷ sứ bớt khinh khi đôi phần:

Một mình người, tên kia không,

Sao nó liều lĩnh vào trong cõi này ?                                   90

Về một mình, đường điên cuồng,

Nó thử, nó dám , còn mi hồn ở đây.

Dù mi dẫn nó cõi này..

Bạn ơi, thử nghĩ, tôi nay nản lòng.

Bao lời hung dữ nghe trông,

Lòng tôi nghĩ chẳng sẽ không còn đường.

Thầy dẫn đường đã bảy lần,

Cho con được mọi an toàn xuống đây,

Cứu con qua bao hiểm nguy,

Xin Thầy, chớ tuyệt vọng này bỏ con.                                 100

Nếu không thể xuống sâu hơn,

Thì thôi quay lại, Thầy con trở về.

Vị Thầy chỉ dẫn tôi nghe,

Bảo: Con đừng sợ, ai hề ngăn đâu.

Khi được quyền cao phép mầu.

Đợi ta một chút, lên cao tinh thần.

Nuôi lòng hy vọng dấn thân,

Ta sẽ không bỏ con trong vực này.

Người cha yêu dấu bước ngay,

Đề tôi ở lại rức ray rối bời.                                                   110

Tin, ngờ, lo lắng lòng tôi,

Tôi không nghe được những lời xa xa.

Nói với chúng, rồi trở ra,

Cả bọn quỷ chạy thụt thà vào nhanh.

Kẻ thù đóng cửa cổng thành,

Trước mũi Thầy, vẫn đứng trông bên ngoài.

Chậm chậm Thầy về phía tôi,

Mắt nhìn dưới đất, lòng thời chẳng an,

Người thở dài, tiếng thì thầm:

Chúng cấm ta bước chân trong cõi buồn.                          120

Rồi Thầy nói : Chớ ngại lòng,

Bất bình, ta sẽ thắng trong trận này.

Dù mọi ngăn cản chúng bây.

Cái trò hổn láo, có gì mới đâu !

Có cổng khác bí mật vào,

Đến nay cổng đó, khoá sau hỏng rồi.

Có một kẻ đi xa xôi,

Một nơi thấp xuống dốc thoai thoải dần.

Qua các vòng, chẳng ai cùng,

Cửa thành sẽ mở, theo chân người này.                    130

CHÚ THÍCH

Theo Boccace, sáu thi ca khúc đầu được Dante viết tại Firenze trước khi lưu vong. Bỏ dỡ nhiều năm Dante mới viết lại.

Phlégias: (Phi Lê Gi Át) Một nhân vật huyền thoại, vua Boétie con Thần Mars và một tiên nữ. chống lại Thần Apollon quyến rũ con gái ông, Ông đốt cháy đền Delphes, bị đày xuống Địa Ngục bởi Thiên Đình, là biểu tượng sự nóng giận, trở thành cai ngục thứ tầng thứ 5 Địa Ngục.

Filippo Argenti, (Phi Líp Pô Ạt Gen Ti) người giàu có thành Firenze theo phái Đen, kẻ thù của Dante.

Dité tên của Dis, Pluton tên Latin, Hadès , của Thần Địa Ngục. Thành Dité gồm 4 vòng cuối cùng Địa Ngục.

70 Dị Giáo Đường Mosquées nơi thờ phượng Dị Giáo khác với Eglises của Thiên Chúa Giáo. Tại Tây phương ngày nay tên gọi đền thờ Hồi Giáo.

82-83 Các Thiên Thần phạm tội bi đuổi khỏi Thiên Đình trở thành quỷ cai quản Địa Ngục.

Khi Jésus xuống Địa Ngục bị quỷ sứ chận đường không cho vào, Jésus đập vỡ cánh cửa Địa Ngục.

Thiên Sứ dẫn đường.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC IX

Tầng Địa Ngục thứ sáu. Nhờ sự can thiệp của Thiên Sứ Thiên Đình, Virgile và Dante được vào thành Dité, nơi giam giữ người dị giáo. Mộ người dị giáo.

Mặt tôi biến sắc sợ thôi,

Khi tôi nhìn thấy, Thầy tôi trở về.

Dấu đi nỗi sợ gần kề,

Thầy dừng, căng thẩng, lắng nghe thầm thì:

Mắt không trông thấy xa chi,

Trong đêm đen tối, thấy gì sương bay.

Chúng ta phải thắng trận này,

Nếu không, Nàng sẽ đến đây thân hành.*

Chờ một người ta nóng lòng..

Thấy Thầy có ý chữa lầm lời ngay.                                               10

Câu đón đầu, câu sau này,

Trước sau không thống nhất thay một lời.

Lời Thầy lo ngại lòng tôi.

Nhận ra tiếng nói ngừng lời dứt trên.

Một ý gì, tồi tệ hơn ?

Ở nơi thung lũng hãi hùng thẳm sâu .

Có ai đi từ vòng đầu,

Xuống đây hy vọng mọi điều tiêu tan.                                         20

Tôi hỏi, Thầy đáp tôi rằng :

Hiếm người làm được sự tình như ta.

Vào hành trình đã trải qua,

Thật ra ta đến, lần đà đã lâu.

Erichton độc ác khẩn cầu,*

Mụ đồng nhập xác chuyên câu gọi hồn.

Không lâu khi ta lìa trần.

Trong tháng ngày đó, mụ từng sai ta.

Cứu một hồn ngục Judas.*

Là nơi sâu nhất mù loà tối tăm.                                                    30

Xa muôn vật quanh trời xanh,

Con yên tâm nhé, ta thông mọi đường.

Vùng đầm lầy mùi nặc nồng,

Bao bọc thành phố chung quanh thảm sầu,

Không sức mạnh chẳng thể đâu !

Thầy còn nói nữa tôi hầu đã quên.

Mắt tôi bị hút hoàn toàn,

Bởi trên đỉinh tháp chon von lửa hồng.

Nơi đó bỗng hiện thình lình,

Ba hung thần, khắp cả mình máu sa.                                             40

Dáng hình, cử chỉ đàn bà,

Thắt lưng rắn bảy đầu ra xanh lè.

Rắn sừng, rắn lãi, tóc che,

Vấn quanh trên trán, nhấp nhe kinh hoàng.

Còn Thầy, biết đó tùy tùng,

Nữ Hoàng của xứ khóc thương vĩnh hằng.

Thầy rằng : Erinnyès dữ kinh,*

Mégère bên trái đội hình đứng đây,

Alecto bên phải này,

Tisiphon đứng giữa, đến đây Thầy ngừng.                                  50

Với móng nhọn tự cào mình,

Tay hung đấm ngực, hô tung miệng gào.

Tôi kiếp sợ, ôm Thầy vào,

Méduse hãy hoá đá nào, lũ bây !*

Chúng nhìn phía dưới hét say :

Thésée chưa báo thù này chưa xong.*

Con quay lưng, nhắm mắt nghiền,

Gorgone sẽ hiện nếu con thấy nhìn.*

Không vĩnh viễn về dương trần,

Thầy vừa nói thế, tự mình làm ngay.                                   60

Sợ chưa tin, nắm tôi xoay,

Hai tay Thầy lại che ngay mắt nhìn.

Bạn ơi, trí tuệ thông minh,

Hãy xem lý thuyết thi nhân ẩn tàng.*

Câu thơ kỳ lạ dưới màn.

Bổng dưng có tiếng động vang kinh hồn.

Một dòng nước đục tràn tuôn,

Đôi bờ run tẩy theo luồng nước dâng.

Khác gì một trận cuồng phong,

Sinh từ luồng khí bay tung ngược dòng.                            70

Đập vảo rừng, chẳng gì ngăn,

Cành cây vật nát, cuốn phăng ào ào.

Xốc lên, bụi cuốn tung mau,

Mục đồng, muôn thú chạy vào trốn nhanh.

Bỏ mắt tôi, Thầy vững tin,

Nhìn sông cổ đại phăng phăng điên cuồng.

Kìa âm u khói đen lên,

Như trước con rắn nuốt ăn kẻ thù.

Ếch nhái tan tác chạy mau,

Đến khi dấu dưới bùn sâu ao đầm.                                      80

Thấy nghìn hồn đau tạ tàn,

Hoảng hồn trốn chạy trước chân một người.

Vượt Styx chân ráo khô,

Mặt dường muốn tránh uế ô đầm lầy.

Trước đầu khẽ phất phơ tay,

Việc không thoải mái nơi này đó chăng ?

Hiểu rằng Sứ Giả Thiên Đình.*

Thầy tôi ra hiệu lặng thinh cúi đầu.

Dáng người cao ngạo làm sao,

Trên nơi cánh cửa gõ vào đũa tiên,                                      90

Cửa mở toang chẵng khó khăn,

Đứng từ bực cửa khiếp kinh thét rằng :

Hỡi lũ biệt xứ khốn cùng,

Sao chúng bây lại đang tâm hổn hào.

Thì kết cục chẳng thể nào,

Chỉ làm thêm nặng tội vào chúng bây.

Đối đầu số phận ích gì.

Chuyện Cerbère đó các người nhớ chăng ?*

Vẫn còn trơ trụi cổ, cằm.

Rồi người quay lại đường băng bùn lầy.                             100

Chẳng nói chúng tôi một lời,

Dường như bận rộn lòng nơi điều gì.

Chẳng phải người trên đường đi.

Còn chúng tôi tiến phía nơi đô thành.

Yên tâm lời thánh thiện răn,

Chúng tôi vào chẳng ai sinh sự gì.

Còn tôi mong được thấy đây,

Số phận những kẻ tù đày thành kinh.

Vừa mới vào, đảo mắt nhìn,

Khắp nơi chỉ thấy mênh mông ruộng đồng,                       110

Cực hình tàn khốc gào than,

Giống như ở Arles, sông Rhône lừ đừ,*

Hay Pola gần Carnaro,*

Bên bờ biển Ý xuôi vô biển ngàn.

Nhấp nhô mồ mã đồng bằng,

Thấp cao lổm chổm xa gần khắp nơi.

Quang cảnh buồn bã tơi bời,

Lửa còn bốc cháy giữa nơi mộ hầm.

Lửa gay gắt cháy trùm lên,

Tưởng như có sắt nung trên lửa hồng.                                 120

Mọi nấm mồ, nấp bật tung,

Tiếng than dữ dột từ lòng vọng ra.

Âm hồn khổ bị khảo tra,

Tôi lên tiếng hỏi Thầy : Là những ai ?

Chôn vùi trong mộ hình hài,

Khóc than sao não nùng lời khổ thay !

Thầy rằng : Dị giáo nơi này,

Đủ người đủ phái cùng đây môn đồ.

Nhiều hơn con tưởng trong mồ,

Giống nhau tội phạm, hố hồ cùng nhau,                           130

Ít nhiều lửa đỏ nung mau.

Rồi người rẽ phải thành cao ngút trời.*

Đi giữa nhục hình hồn người,

CHÚ THÍCH

8, Nàng là Béatrice.

Erichton. (Âu Tích Thông) Phù thủy ở Thessalie, tiên tri Pompée từ trận đánh Pharsale.

Judas tên tầng ngục lấy tên Judas, kẻ phản Chúa Jésus

Erinnyès(Âu Ri Ni Ết) trừng trị những kẻ phạm các điều cấm kị căn bản, ở đây là kẻ thi hành sự trừng phạt thiên đình. gồm Mégère (Mê Ghe) Alecto (A Lệ Tô) Tisiphone(Ti Si Phong)

Nữ Hoàng xứ khóc thương vĩnh hằng. Perséphone, Proserpine, Bạch Lê Phong vợ Thần Hadẻs, tức Pluton tiếng La Tinh. Diêm Vương.

54, ̀58. Méduse : Mê Đuy Người trẻ nhất trong ba Gorgone con gái Phorcys. Thần Biển. Méduse thách đố nữ Thần Athéné (Minerve ) về sắc đẹp, biến tóc thành rắn tạo nên bộ mặt khủng kiếp, và hoá thành đá ai nhìn bà ta.

56 Thésée: đồng hành vào Địa Ngục cùng Pirithous muốn bắt cóc Perséphone.

62-63 Date lưu ý độc giả nghĩa bóng đoạn này Meduse như dị giáo, như người sống trong nhục dục, trong bạo lực.

Sứ giả Thiên Đình. Theo Thần thoại Hy Lạp là Thần Hermes, Thiên Chúa Giáo thay bằng các thánh, ở đây có thể là Thánh Michel.

98, Hercule cột Cerbère với xích sắt nơi cổ cằm dẩn về..

112 Arles có mộ dân Aliscans nổi tiếng thời Trung Cổ.

113 Pola ở Istrie, xưa có khu mộ cổ La Mã nay đã mất.

Dante xuống Địa Ngục luôn luôn tai trái, nay qua tay phải , thật bí mật.

*************************

Thần Khúc của Dante Alighieli – Bài 5

Nhất Uyên Phạm Trọng Chánh

chuyển ngữ thơ lục bát

ĐỊA   NGỤC

THI CA KHÚC X

Tầng Địa Ngục thứ sáu. Những người dị giáo trong các nấm mồ lửa đỏ.

Dante gặp kẻ thù chính trị phe mình, Farinata, Cavalcante thủ lãnh phe Ghiberlini. Gặp cha người bạn thân Guydo.

Bây giờ bí mật đường vào,

Giữa tường thành những khổ đau cực hình.

Thầy đi, tôi sát gót chân :

Hỡi Thầy đức độ cao ngần gương soi.

Về miền vô đạo theo người.

Con còn muốn biết, lòng thời khát khao.

Hồn ma trong mộ ra sao ?

Nắp hòm đã mở, thể nào nhìn xem ?

Nắp bật dậy chẳng ai canh.

Thầy rằng : Sẽ đóng, mộ không còn gì.                              10

Từ Josaphat chúng về đây,*

Xác thân đã bỏ lại nơi dương trần.

Với Epicure cùng môn sinh,*

Nghĩa trang của họ nằm cùng một bên.

Họ chết cả xác lẫn hồn.

Và còn câu hỏi con còn đặt ra,

Trả lời tức khắc đây là :

Con còn dấu diếm với ta những điều.

Thưa rằng: Con chẳng dấu điều.

Chẳng qua vì sợ quá nhiều lời thôi.                                   20

Từ lâu Thầy dạy con lời,

Người Toscan dám đến thành nơi lửa hồng,

Với lời đúng đắn nói năng,

Thầy ơi, xin hãy tạm dừng chân đây.

Lời thanh cao trong sáng này,

Thuở Thầy sinh đất nước đầy cao sang.

Với người tôi có khắc nghiêm ?

Một lời đột ngột lạ lùng vang lên.                             30

Từ một mồ, tôi đang gần,

Khiến tôi kinh sợ, sát gần Thầy tôi.

Thầy rằng : Sao lại quay đi ?

Farinata đó, nhìn kìa , đứng lên.*

Thấy từ đầu đến thắt lưng.

Mắt tôi chú ý hướng nhìn xem sao.

Hắn ưởng ngực, trán ngẫng cao,

Xem thường địa ngục ra sao chẳng màng.

Thầy người dũng cảm kiên cường,

Đẩy tôi phía hắn giữa bên mộ phần.                                    40

Bảo rằng : Cẩn thận nói năng.

Và tôi đến hắn gần bên tức thì.

Hồn nhìn tôi, vẻ khinh khi,

Hỏi nơi sinh gốc gác gì mẹ cha ?

Còn tôi chìu ý hắn ta,

Thổ lộ tất cả, chẳng là dấu chi.

Hồn nghe xong chợt nhíu mi,

Chống ta kịch liệt, bọn này hại ta.

Chống họ hàng, phe đảng ta,

Thế nên ta đã đuổi ra hai lần.                                             50

Tôi rằng : Bị đuổi hai lần,

Hai lần họ khắp bốn phương trở về,

Thuật này, ông học nhiêu khê.

Đúng thì lúc đó mồ kề gần bên,

Nhô lên một hồn đến cằm,

Nhỏm bằng đầu gối, tôi thầm đoán ra.

Đảo con mắt, nhìn quanh xa.

Như xem muốn biết ai qua đây cùng.

Khi điều nghi ngại tiêu tan,

Khóc rằng : Siêu việt, tài tình thật thay !                            60

Người xuống ngục tối tăm này,

Con ta đâu, chẳng xuống đây cùng người ?

Tôi rằng : Chẳng xuống mình tôi,

Người đằng kia đó, dẫn tôi nơi này.

Guido không tin nơi đây,*

Trước đây, tính nó chẳng chi bận lòng.

Tôi đoán khi biết tên ông,

Thế nên chu đáo, suốt thông trả lời.

Nhưng hồn phắt dậy : Thế nào !

“Trước đây” mi nói, nó sao, có còn ?                                70

Mắt trông thấy nắng dịu dàng.*

Và hồn nhìn thấy tôi còn nguôi ngoai,

Cần thời gian câu trả lời,

Hồn đà ngã xuống, biến nơi chốn nào.

Nhưng hồn kia dáng lớn cao,

Vẫn đứng yên chẳng chút nào đổi thay,

Lưng thẳng, chẳng động mảy may,

Tiếp tục câu chuyện hỏi ngay lúc đằu:

Nếu phe ta chẳng học gì nào,

Như lời người nói, hơn đau nhục hình.                              80

Dù sáng hơn năm mươi lần,

Hằng Nga thần nữ sáng ngần nơi đây.*

Người sẽ hiểu khó khăn này,

Mong người thấy nắng dịu soi cõi trần.

Nói ta : đời quá ác nhân,

Từng điều luật chống họ hàng nhà ta.

Tôi rằng : Cuồng sát ác ma,

Đã làm nhuộn đỏ Arbia một dòng.*

Vang lời cầu nguyện thánh đường,                                     90

Lắc đầu rồi thở dài hồn nói thêm:

Chẳng ta có mặt trong hôm,

Chẳng là vô cớ phải tham dự vào,

Nhưng đúng, chỉ mình ta sao ?

Phá Firenze mọi người đều chủ trương.

Mình ta bảo vệ kỷ cương,

Cầu mong con cháu bình an sau này.

Tôi cầu gỡ thắt nút này,

Phán xét rối rắm nghĩ suy trong lòng.                                 100

Ta không lầm, người đoán rành,

Tương lai mọi việc sẽ còn xãy ra,

Nhưng hiện tại còn khác xa.

Hồn rằng : Con mắt ta đà kém tinh,

Chỉ nhận được từ xa xăm.

Thượng Đế ban ánh sáng lành thế gian,

Trí tuệ bất lực điều gần,

Cả hiện tại nữa cũng nhìn chẳng ai.

Chúng tôi mù tịt cuộc đời,

Vậy người có thể biết thôi hiểu rằng :                                110

Chúng tôi tri giác tiêu tan,

Tương lai đóng cửa, cài then lại rồi.

Lỗi lầm hối hận thêm thôi.

Tôi rằng : Nhờ báo hồn người vừa tan,

Con trai vẫn sống trên trần.

Nếu tôi có nói ngập ngừng vì đâu,

Vì thắc mắc vướng trong đầu,

Vừa rồi người giải đáp câu trả lời.

Tiếng Thầy nhắc hỏi thêm thôi,

Rõ tên những kẻ chung nơi với hồn.                                   120

Hồn rằng : Hồn khác hơn nghìn,

Fédéric Đệ nhị cũng cùng ở đây,

Hồng Y, hồn khác kể chi,

Nói xong hồn biến mất đi. Tôi về.

Với vị Thầy cổ đại thơ,

Nghĩ lời lẽ kè vu vơ địch thù.

Bóng Thầy lay động hỏi câu:

Vì sao con lại lo âu rối lòng.

Và tôi trả lời, Thầy rằng :

Con hãy nhớ lấy sự tình con nghe.                                      130

Vị Thầy hiền triết dặn dò ,

Giơ tay thầy bảo nhớ cho điều này.

Khi trước ánh mắt hiền từ,*

Của đôi mắt sáng đen soi tâm tình.

Hỏi mọi điều, tiên tri tường,

Nói rồi rẽ trái, đổi đường hướng đi,

Vào trung tâm, rời tường vây,

Vòng lòng thung lũng đường đi lối mòn,

Xông mùi hôi thối nặc nồng.

CHÚ THÍCH

Josaphat gần Jésusalem, nước Do Thái, theo truyền khẩu là nơi phán xét cuối cùng theo Thánh Kinh.

13 Epicure : Theo thời Trung Cổ, triết học Epicure phủ nhận sự tồn tại của linh hồn.

Farinata: Manente di Jacopo degli Uberti biệt hiệu Farinata. Thủ lãnh phe Gibelins ở Firenze từ năm 1239, bị đuổi bởi phe Guelfes năm 1241, trở về lại năm 1251, bị đánh bại năm 1258, lại trở về năm 1260, ông chết năm 1264.

65. Cavalcante Cavalcanti, người theo triết học épicurien cha Guido Cavalcanti nhà thơ tác giả Dolce Stil Nuoco, bạn thân nhất của Dante.

Guido quan niệm chỉ có lý trí, không tin có địa ngục.

Trả lời ở câu 110-112.

Thần Nữ Mặt Trăng. Hécate, Diane.

86 . Máu đỏ dòng Arbia. Trận đánh Montaperti năm 1260. Sông Arbia ở gần Sienne.

119 Fédéric II được bầu làm Hoàng Đế năm 1212 mất năm 1250 theo phái épicurien.

120 Hồng Y Ottaviano deghi Ubaldini, năm 1265 xuất thân từ một gia đình quý phái gibelin.được xem như một người thành lập một phái dị giáo.

Đôi mắt sáng hiền từ : Béatrice.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC XI

Tầng Địa Ngục thứ sáu. Người Dị giáo. Mùi hôi thối của Địa Ngục.

Dừng chân trước mộ Giáo Hoàng Anastase. Virgile giải thích cho Dante. Lệnh Địa Ngục theo Aristote.

Từ bờ đá dựng vách cao,

Xếp bằng đá tảng, nối nhau vòng tròn.

Bao điều nhìn đáng sợ hơn,

Trước cảnh khủng kiếp kinh hoàng là đây.

Vực thẳm bốc dậy mùi hôi,

Chúng tôi đứng núp sao nơi mộ phần.

Ngôi mộ lớn, chữ ghi dòng

Giam giữ Anastase Giáo Hoàng nơi đây.*

Photin lái chệch đường ngay,*

Hãy dừng chân một chút này hãy đi.                                  10

Cho quen mùi thối dưới này.

Cũng nên thận trọng, nơi đây nặc nồng.

Thầy bảo thêm tôi thưa rằng :

Ta tranh thủ khỏi phí phung thì giờ.

Thầy rằng : Ta đã nghĩ rồi,

Đằng sau tảng đá, con kìa nhìn ra,

Ba tầng ngục nhỏ trông xa,*

Nhỏ dần hẹp, khác con qua các tầng.

Hồn tội lỗi chật như nêm.

Để con hiểu được điều còn thấy trông.                              20

Ta sẽ nói sao tội hình.

Phạm cái trọng tội trời xanh ghét đày.

Tội bất công cuối cùng đây,

Bạo lực xúc phạm lòng đầy gian manh.

Con người gian lận của riêng,

Thế nên Thượng Đế thêm càng ghét căm.

Ném ngục sâu, tội gia tăng,

Vòng thứ nhất chứa tội nhân bạo hành.

Ba vòng ngục xây dựng thành,

Bạo lực xúc phạm Thánh Thần Ba Ngôi.                           30

Thượng Đế, bản thân, đồng loài.

Xúc phạm của cải, hình hài thế gian.

Con hiểu, suy luận giản đơn,

Người gây chết chóc, trọng thương kẻ nào.

Phạm người, tài sản tiêu hao,

Phá hoại, cướp của cần lao, đốt nhà.

Hung đồ sát thương người ta,

Côn đồ, trộm cướp đều qua cực hình.

Vòng ngục thứ nhất chia phân,

Những người xúc phạm bản thân của mình.                      40

Phạm tài sản, vòng hai phân,

Kẻ niềm hối hận phạm trong sai lầm.

Những người tự tử vì mình,

Chơi trò cờ bạc phí phung vung tiền.

Rồi khóc than, tự an lòng.

Những người phạm tội dữ hung Chúa Trời.

Bằng phủ nhận, nguyền rủa lời,

Thiên nhiên khinh miệt, phúc trời như không,.

Chính vậy hẹp nhất các vòng,

Dấu ấn in hằn Sodome, Cahors.*                                       50

Tim khinh miệt Chúa Trời cho,

Gian lận thương tổn rối vò lương tâm.

Gây ra chính kẻ tin mình,

Hay đối với kẻ mình không tin gì.

Thói này chỉ cắt đứt khi,

Tình thương liên đới lòng trời sinh ra.

Vòng hai tù ngục gần ta,

Bọn đạo đức giả, phù thủy, hùa nịnh nhân,

Dối trá, buôn bán thánh thần,

Ma cô, cờ bạc, rác rưỡi chung mọi loài.                            60

Thói tật làm lãng quên thôi,

Tình yêu nguyên tính, tình người tiếp thân.

Tạo lòng tin tưởng tình gần,

Đó là vòng hẹp nhất trong kinh thành.

Giữa Dité là trung tâm,

Mà bọn phản bội vĩnh hằng vùi chôn.

Ôi tôn sư ! Tôi thốt lên,

Lập luận cặn kẻ sáng trong giải bày.

Các vực thẳm bọn tù đày.

Ai là người kẻ trong lầy thối hôi.                                        70

Gió mưa hành hạ hồn người,

Và còn chịu đựng bao lời gắt gay.

Tại sao thụ hình nơi này,

Đô thành lửa cháy nếu Trời giận căm.

Nếu không ghét, sao cực hình,”

“Tại sao đầu óc con lầm lạc nay,

Khác xa tính cách thường ngày,

Hay là mục đích nghĩ suy thế nào ?

Con không còn nhớ lời sao,

Sách Đạo Đức giảng câu cao sâu rằng :*                         80

Ba điều Thượng Đế ghét căm :

Buông tuồng, hiểm độc, nói năng điên cuồng.

Và hình như thói buông tuồng,

Ít phạm, Thượng Đế có phần giảm khinh,

Nếu con ôn lại lời rằn,

Điểm xem trí nhớ, họ rằng là ai ?

Chịu cực hình ở thành ngoài,

Và con sẽ hiểu những loài ác nhân.

Bị tách riêng, vẫn trị trừng,

Tuy là Thượng Đế ít căm giận gì.                              90

Cầu ánh sáng soi lòng đi,

Hài lòng khi được giải nghi ngờ lòng.

Nghi ngờ, hiểu biết ngang bằng.

Xin Thầy giảng giải lại giùm chút thôi.

Thầy rằng: Nghề vay nặng lời,

Vì sao xúc phạm lòng trời từ nhân.

Triết học nghiên cứu giải tìm,

Giảng rõ không phải một lần mà thôi.                               100

Thiên nhiên có trước con người,

Trí thần thánh, nghệ thuật nơi con người.

Xem kỷ sách Vật Lý thôi,*

Thì con sẽ thấy từ nơi trang đầu.

Nghệ thuật chẳng một mình đâu,

Theo tự nhiên chẳng khác nào Thầy, con.

Nghệ thuật cháu của Cao Xanh,

Thiên nhiên, nghệ thuật hai thành nhớ không ?

Từ chương Sáng Thế đầu dòng,

Loài người kiếm sống nhọc nhằn tiến lên.                         110

Kẻ vay nặng theo khác đường,

Khinh miệt nghệ thuật, thiên nhiên chẳng màng.

Niềm hy vọng nơi khác trang.

Bây giờ con hãy lên đường theo ta.

Chòm Ngư Tinh lấp lánh xa,*

Gió hướng Tây Bắc trải ra Đại Hùng,*

Xa xa vách đá thấp dần.                                                        117

CHÚ THÍCH

8-9 Giáo Hoàng Anastase II từ 496 đến 498. sống trong thời phân hoá giữa Giáo Hội Phương Đông và Giáo Hội Phương Tây, bị xem là thiên vị vì nghe lời Photin, một người tu trần tục (thầy Sáu) gửi từ Roma bởi André de Thessalonique.

Ba vòng ngục nhỏ : 7, 8 .9.

Sodome: thành phố tội lỗi dâm ô trong Thánh Kinh. Cahors : thành phố thời Trung Cổ nổi tiếng cho vay lãi nặng.

Sách Đạo Đức Học của Aristote . Dante học tập nhiều nơi sách này.

Sách Vật Lý của Aristote.

115 Chòm sao Ngư Tinh hiện ra chân trời ba giờ trước khi mặt trời mọc.

Đại Hùng Tinh. Khi gíó Tây Bắc thổi hiện ra Đại Hùng Tinh.. Các chòm sao không thể thấy ở Địa Ngục, nhưng Dante thấy bởi một nhãn lực huyền bí không giải thích được.

ĐỊA NGỤC

THI CA KHÚC X

Địa Ngục tầng thứ bảy. Kẻ bạo hành bị tan trong dòng sông máu sôi bỏng. Con Ngưu Nhân. Nguồn gốc sụp lở của Địa Ngục. Con sông lớn Phlégeron và các nhân mã, Gặp gỡ nhân mã Chiron.

Đường đi xuống dọc đôi bờ,

Dốc ngược dựng, quái vật to canh chừng.

Sang hướng khác mắt quay nhìn,

Tai nạn đất lở xuống vùng Adige.*

Sườn núi Trente dốc dựng vì,

Núi thiếu điểm tựa hay vì đất rung.

Từ đỉnh núi đá ầm ầm,

Ập xuống cánh đồng, đất đá lăn rơi.

Tạo nên dốc vực cao vời,

Con đường dốc dẫn đến nơi vực ngàn.                                         10

Trên đường núi đá sụp ngang,

Mối hận đảo Crète lạc đường lối đi. *

Từ tượng bò được hoài thai.*

Thấy chúng tôi đến, răng nhai nghiến mình.

Kích động bởi lòng giận căm,

Thầy thông thái hét : Phải chi mi lầm.

Người này với vua Athène,*

Đã làm mày chết nơi vùng trần gian.

Hãy cút ̣đi, đồ súc sinh,

Người này không sợi dây giăng chị mày.*                                   20

Đến xem hình phạt chúng bây.

Như con bò mộng phút giây cuối cùng,

Đứt tung sợi dây buộc ràng,

Không đi được nhảy tung lên điên cuồng.

Tôi trông Nhân Ngưu lồng lên.

Thầy quát : Vào lổ hổng luồng chạy ra.

Nó phát khùng, chớ bỏ qua.

Chúng tôi đi xuống, vượt qua kinh hoàng.

Đất đá lao xao dưới chân,

Dưới vùng sức nặng bước lên bất thường.                                    30

Thấy tôi âu lo, Thầy rằng :

Chắc con nghỉ đến đất băng, quái cuồng.

Mà ta vừa mới vượt yên,

Ta còn muốn nói cho con là rằng :

Trước ta xuống ngục vĩnh hằng,

Thì vùng đất đá chưa từng sụp đâu.

Nếu không lầm thì không lâu,

Trước khi Ngài xuống ngục sâu vòng đầu.*

Đập bỏ Dité luật cũ xưa,

Món mồi lớn của ngục sâu muôn trùng.                                      40

Động dữ dội ta ngỡ rằng,*

Vũ trụ xúc động trở thành hồng hoang.*

Thế giới hổn loạn đôi lần,*

Chính là lúc đó, đá lăn nơi này.

Sụp từ xa, đổ ở đây,

Con ơi nhìn thấy ở ngay nơị này.

Đã gần sông máu đang sôi,

Nơi đây luộc kẻ hại người trần gian.

Tham lam, mù quáng, điên cuồng,

Kích động kiếp ngắn ngủi trong cuộc đời.                                  50

Khốn cùng, chìm vĩnh viễn thôi,

Con trông vực lớn hình thời vòng cung.

Chiếm nơi rộng một cánh đồng.

Đúng như Thầy hướng dẫn đường nói tôi :

Giữa dòng sông vách ngút trời,

Quỷ sứ nửa ngựa nửa người nối chân.

Lăm le cung như thợ săn,

Thấy chúng tôi đến, chúng liền dừng chân.

Ba đứa tách ra khỏi hàng,

Cung tên chuẩn bị sẳn sàng giương lên.                              60

Mi cực hình gì ? Một tên gầm,

Hỡi hai tên tự dốc thành xuống đây.

Không ta bắn, trả lời ngay.

Thầy rằng : Tôi trả lời khi xuống gần.

Chúng ta nói với Chiron,

Còn mi sao lại nổi khùng vũ phu ?

Quay lại tôi : Đó Nessus*

Chết vì Déjanire anh thư diễm kiều.

Vì cái chết, mong trả thù

Kẻ đứng ở giữa suy tư cúi mình.                                                   70

Chiron anh cả nuôi Achille,*

Pholus là đứa dữ hung điên cuồng.*

Chúng đi hàng nghìn, hàng nghìn.

Dùng tên bắn những linh hồn ngoi lên.

Khi sông máu tội chưa đền.

Chúng tôi gần đến quái hình tinh ranh.

Chiron dùng đuôi mũi tên,

Gạt râu trên mép, hai bên má cằm.

Lộ ra cái miệng rộng thình,

Rỉ tai đồng bọn : Thấy không kẻ này ?                              80

Đi sau động đậy chân tay,

Vậy là không phải hồn bay chết rồi.

Đến bên cạnh, Thầy dẫn đường tôi,

Cạnh con quái vật ngựa người một thân.

Anh ta còn sống. Thầy rằng:

Nên tôi dẫn đến thăm thung lũng sầu.

Đến vì cần, chẳng vui đâu !

Cho tôi sứ mệnh Ngài giao việc này.

Vị bỏ Thánh ca hoan lạc lời,

Anh chẳng kẻ cướp, còn tôi dẫn đường.                             90

Bậc Đức hạnh sai thi hành,

Đường qua quá nỗi gian truân hiểm nghèo,

Hãy cho người dẫn lối theo,

Nơi nào là chỗ suối đèo cạn qua.

Dùng lưng chỡ dùm bạn ta,

Không đi trên nước, không là hồn âm.

Chiron quay bên phải rằng :

Bảo Nessus dẫn theo chân này và,

Gặp toán canh bảo tránh ra,

Chúng tôi cất bước, cùng qua tùy tùng,                     100

Dọc bờ sông máu sôi tung,

Tiếng vang kiêu cứu, sôi trong luộc hồng.

Nhiều kẻ ngập mắt tôi trông,

Quỷ nhân mã bảo : Tội hình bạo vương,

Đã cướp của, máu dân thường.

Chúng than khóc những bất nhân chúng làm.

Kìa Alexandre và Denys hung hăng,*

Sicile đau khổ đắm chìm bao năm.

Đứa trên trán bộ tóc đen,

Awwolino và còn đứa hung                                                 110

Chính Opizzo d ́ Asti tận cùng,

Đứa con riêng của vợ giết trên dương trần.

Quay sang, thi sĩ người rằng :

Đây là người dẫn, tùy tùng là ta.

Nhân mã dừng một quảng xa,

Trước đám đông muốn thoát ra tội đồ.

Ngập tới cổ, dòng máu sôi,

Hắn chỉ đến một hồn ngồi góc riêng:

Kẻ trước bàn thờ Chúa thiêng

Tamise còn chảy, trái tim đâm vào.*

Tôi thấy nhiều kẻ nhô đầu,

Nhô nửa thân khỏi suối ngầu đỏ ao.                                   120

Tôi nhận ra nhiều người nào,

Dòng sông máu lại lên cao cạn dần.

Chỉ còn lấp xấp bàn chân,

Đó nơi vực thẳm tôi cùng vượt đây.

Con nhân mã : Thấy mé này,

Dòng sông máu đỏ sục sôi cạn dần.

Thì người nên hiểu đây rằng,

Mé kia sông sẽ dần dần sâu trông.

Cho đến khi tiếp nối dòng,

Với nơi mà sự bạo tàn rỉ rên.                                               130

Nơi xử công lý thánh thần,

Attila gặp tai ương cõi trần.*

Pyrrhus Sextus rời vĩnh hằng,*

Nước mắt tuôn chảy mãi dòng lửa sôi.

Ranieri de Corneto và Ranieri Pazzo*

Đã gây chinh chiến trên bao nẽo đường,

Nói xong quay lại vượt dòng.                                              137

CHÚ THÍCH

Nơi đất lở có thể là nơi gần Rovereto giữa Trente và Vérone.

12 Nỗi hận đảo Crète(đảo Kiết) Minautore nhân ngưu là con Phasiphaé và con bò mộng bị nhốt trong trận đồ.

Tượng bò giả bằng gỗ tạc bởi Dédale. Trong đó Pasiphaé giao hoan cùng con bò mộng sinh ra Nhân Ngưu.

Vua Athène : Thésée.

Ariane chị cùa Minautore cho sợi dây giăng, giúp Thésée thoát khỏi trận đồ.

38.39 Jésus xuống Địa Ngục đập bỏ sự Chính trung các Luật cũ.

Khi Chúa Jésus xuống Địa Ngục động đất dữ dội.

42.43 Muốn nói đến thuyễt Empédocle. Dante hiểu biết qua Siêu Hình Học của Aristote. Vũ trụ giữ thăng bằng giữa các yếu tố nếu lòng yêu thương bị hủy hoại vũ trụ trở về thuở hồng hoang hổn độn.

47 Dòng sông máu Phlégéton.

Chiron nhân mã chính trực nhất, thầy dạy của Achille (An Sinh) và các anh hùng Hy Lạp Cổ Đại.

Nessus : Nhân mã Nessus bắt cóc công chúa Déjanire, vợ của Hercule, bị trả thù bởi chiếc áo tẩm thuốc độc, với lời khuyên của Déjanire, nó mặc vào mình và chết.

Phobus; một trong những nhân mã hung dữ bắt cóc các phụ nữ người Lapithes

Alexandre le Grande An Lộc Sơn Đại Đế, hay có thế Alexandre de Phères ở Thessalie Hy Lạp.

Denys le féroce Denys bạo chúa ở Sicile.

Azzolino. Azzolino III da Romano bạo chúa ở Marches phái gibelin, tàn sát phần lớn dân chúng Padouans.

Opizzo II d ́ Este Lãnh Chúa Ferrare và Marche d́ Acône, chết năm 1203.

11́8. Guy de Montfort, Phó Giám Mục Toscane thời Charle Ier d ́ Anjou, bị ám sát năm 1272 trong lúc làm lễ ở Viterbe bởi Henri con vua Richard d ́ Angleterre nước Anh.

133 Pyrrhus có thể là Pyrrhus con Achlle hơn là vua Epire.

Sextus con Pompée Dante được biết bởi Lucain, nổi tiếng là một cướp biển hung bạo.

Ranieri de Corneto, tên cướp nổi tiếng ở Marreme đương thời với Dante.

Rinieri Pazzo : Tên cướp nổi tiếng ở Valdarno, gia đình Pazzi.

Ý kiến bạn đọc

Vui lòng login để gởi ý kiến. Nếu chưa có account, xin ghi danh.

Menu

Thơ dịch

Ý kiến bạn đọc