Bến mơ

tập thơ
(Bản thảo)

Tụ Vinh
Tên thật: Nguyễn Sư Giao
Sinh: 22 tháng 8 Ất Hợi (1935).
Quê: Đại Lãnh, Đại Lộc, Quảng Nam

Tác phẩm thơ đã in:
Dưới trăng
Nxb. Thuận Hóa, 2002
Sẽ in:
*Bến mơ (thơ)
*Dòng sông quê hương (truyện thơ)
*Tuyển tập Thơ thiếu nhi
*Gửi người chưa gặp (Đường thi xướng họa)
*Tuyển kịch, cải lương và dân ca.
*Tuyển tập Nguyễn Sư Giao

* bến mơ Bến xuân lặng đắm trong mơ Hàng tre xõa tóc cài tơ nắng vàng La đà trên sóng Vu giang Đôi con chim sáo gọi đàn sang sông Mênh mông, trời nước mênh mông Hồn thơ theo ngọn gió bồng lên khơi Cố lên... lên đỉnh tuyệt vời Đến dòng suối Ngọc, đến nơi động Đào Để thơ ta lén tìm vào Trộm nguồn siêu thoát về khao nhân quần. ngập ngừng ngập ngừng đâu dám... nhớ không em? Lặng lẽ nương theo gót gió mềm Chửa kịp... hoàng hôn đà khuất nẻo Bước tình khựng lại... ngủ qua đêm Từng cơn bão lộng xối tuôn mưa Xô xát thân chim kể mấy mùa Chợt cuối chân trời loe loé sáng Hồng lên nắng ấm đẹp vườn xưa Đã thầm đóng chặt ngõ tâm tư Mở lại... ai đâu có chối từ Bởi trót lỡ rồi... chi tội rứa? Em ơi! chừ biết nói răng chừ?!... Hạ nhớ chở nhớ thương về cập bến xưa Vườn hoa ký ức dậy sang mùa Tươi màu phượng thắm trăng ve vuốt Dịu thoáng sen hồng gió đẩy đưa Mắt luyến trao nhau chùm khế ngọt Môi cười nhận lại quả me chua Ngồi đong kỷ niệm hoài không hết Mãi sớm, rồi chiều lại xế trưa. nỗi niềm Ngàn xa lòng những mơ màng Nhớ hoa phượng đỏ, nhớ hàng me xanh Nhớ khi nối bước song hành Nắng vàng e ấp, trời thanh rạt rào Con oanh tìm bạn xôn xao Trên cành me biếc dạt dào thương mong Bỗng dưng từ khóm phượng hồng Bạn thương về với tình nồng thắm phơi Đưa nhau đến đỉnh tuyệt vời Chìm trong bản nhạc không lời đê mê Đôi chim âu yếm vỗ về Chừng như quyến dụ rủ rê đôi mình Khiến dòng suối cảm lung linh Hoa yêu hé nhuỵ nở sinh tình đầu Mộng vừa chập chững... bỗng đâu Chia phôi ập đến gió sầu lạnh tim. Vần thơ gói trọn nỗi niềm Gửi người thương nhớ cánh chim phương trời. dang díu Ta thơ thẩn thả hồn theo gió Giữa núi non hoa cỏ ngập lòng Nhác trông một bóng hoa hồng Phất phơ trước gió bên dòng sông xanh Lá hồng đượm nét thiên thanh Cành hồng dìu dịu mối tình nước non Hoa hồng đỏ thắm màu son Nhuỵ hồng thơm ngát còn trong nguyên lành Bướm ong ong bướm trêu tình Dang tay đón lấy riêng mình, mình mơ Hoa tình thăm thẳm nguồn thơ Lung linh mặt nước tóc tơ một thuyền Vận vào chi một chữ duyên Để ta đeo đẳng niềm riêng ngậm ngùi?! 1963 hoài thương thả gót nương theo ngọn gió chiều Lối hoàng hôn rũ bóng liêu xiêu Quanh mình phủ kín màu mây xám Một bước chân đi một bước liều Tâm tư réo gọi bóng người yêu Lưu luyến tình thơ nét diễm kiều Ngoảnh lại cười trong rèm huyết lệ Rằng tim em đã héo nguồn yêu Ngập ngừng thương tưởng sóng trào dâng Đêm đến về đâu hỡi cố nhân? Gặp gỡ làm gì, khi đã trót Đa mang chi bấy khách hồng quần?! Vườn riêng quay gót dạ bâng khuâng Duyên ướp trăm năm ước mấy lần Côi cút cành xưa chim bạc gió Mãi hồn vọng tưởng bóng tha nhân. 1963 hạ buồn Nao nao quốc gọi vào hè Điểm mùa ly biệt ngàn ve ngân sầu Lệ hồng phượng đỏ ứa trào Héo hon mắt biếc, úa xàu tim non ơn cô thầy, nghĩa sắc son Bấy lâu khắng khít, giờ mòn mỏi trông Rồi đây muôn nẻo dặm hồng Trùng phùng biết có mà mong đền bù Tháng ngày dày dạn công phu Cổ khan vì toán mắt mù vì văn Hè về núi cách sông ngăn Rẽ phương thầy mến, tách đằng cô yêu Thương thương nhớ nhớ nhiều nhiều Hè ơi! lưu luyến bao nhiêu... để mà Ngậm ngùi tiễn hạ dần qua Một con nắng xế bằng ba thu dài. Mặt trời hồng đông vẫn đẹp với kỳ hoa dị thảo Vẫn êm đềm trong tiếng sáo du dương Ngàn chim non ríu rít gọi ven đường Mừng say đắm Việt Nam ngày Nhà giáo Một ngày đông không mưa dầm gió bão Mặt trời hồng giữa xích đạo tình thương Chiếu rạng ngời son sắc nghĩa hiến chương Thầy cô giáo là thiên đường tuổi dại Là quyết định cho tương lai thành bại Một công trình... ôi trọng đại cao xa! Với mùa xuân, thầy cô là những vườn hoa Đàn chim nhỏ thiết tha vầy ca hát Với mùa hè, thầy cô là những dòng suối bạc Cho tuổi hồng tắm mát vạn ngày xanh Với mùa thu, thầy cô là mảnh trăng thanh Bầy thỏ trắng vờn quanh tình chan chứa Và với mùa đông, thầy cô là muôn vàn ánh lửa Sưởi ấm lòng vạn lứa tuổi hoa niên Thầy cô ơi! người cha quý mẹ hiền Nguồn hạnh phúc triền miên dòng tuổi nhỏ Rạng chân trời bình minh hồng thắm đỏ ấp ủ tuổi học trò thắm nở mộng tương lai. gặp trăng Đêm nay trăng dãi quanh thuyền Đáy sông tròn trỉnh duyên duyên dáng Hằng Trăng chờ trăng đợi ta chăng? Thử gieo mình xuống cùng trăng thử nào! Đánh ùm... sóng động trăng xao Vì ta nên mảnh trăng đào ngả nghiêng Ta e trăng giận trăng phiền Nhưng không, trăng vẫn dịu hiền lung linh Cùng ta cạn chén men tình Say sưa bóng quyện với hình say sưa Lạy trời đừng gió đừng mưa Ngại khi ngắn ngủi tình chưa thỏa tình. bâng khuâng Hãy định nghĩa tình yêu giùm cho với! Sao ban sơ đắm đuối đến mê hồn? Rồi lần bước theo từng mùa thu tới Khuất bóng mờ trong khói bụi hoàng hôn. Hãy định nghĩa tình yêu giùm cho với! Sao ban sơ quá ngượng nghịu non khờ Rồi lần bước theo từng mùa thu tới Mảnh vườn hồng dưới nắng đẹp trời mơ. Hãy định nghĩa tình yêu giùm cho với! Có phải chăng là vị kỷ tham mê? Lần chìm đắm trong sóng sầu chấp chới Tiếng kêu thương ơi ới lạnh đêm về. Hãy định nghĩa tình yêu giùm cho với! Có phải chăng biết cam chịu dung hòa Lần tươi thắm qua bao mùa vun xới Rừng yêu đương tươi tắn rợp ngàn hoa. Hãy định nghĩa tình yêu giùm cho với! Đang bâng khuâng chưa biết định phương nào Xin chỉ giúp để sang mùa xuân mới Nhạc tình trường tha thiết khúc thanh tao. Hãy định nghĩa tình yêu giùm cho với! ơn mùa mưa trước Nắng dài ai dám trách mưa Giận đà không giận càng ưa thích nhiều Hôm hai đứa bước cùng chiều Cơn mưa làm mạch suối yêu dâng tràn Mưa cho óng mượt vồng lan Xanh tươi bắp bãi nở nang lúa đồng Mướp cà dưa bí sai bông Mưa cho cau, toại lòng mong đợi trầu Rỡ ràng lễ đón đưa dâu Mẹ cha vui, bắc nhịp cầu em đi. Em đi, lòng những thầm thì Không mùa mưa trước... đễ gì hôm nay?. Thu lồng bóng nguyệt Thu lồng bóng nguyệt bủa giăng tơ Chói lọi vàng rơi khắp cõi bờ Khiến mảnh đa tình chìm biển mộng Ru hồn lãng tử đắm trời mơ Đường trăng dìu dịu mềm chân bút Lối thỏ êm đềm mượt gót thơ Đẹp quá! Hằng Nga ơi! giúp nhé! Giùm ta giữ vẹn phím tiêu sơ. Vừa giận vừa thương Nghĩ mình vừa giận vừa thương Dứt day bởi mối tình vương ban đầu Luyến từ ruộng lúa nương dâu Lên non nối bóng, qua cầu liền đôi Nhớ hôm đốn củi lưng đồi Có đôi chim chích hót lời yêu xanh Say nhìn, ánh mắt long lanh Suýt thôi, mình bị sóng tình đánh xiêu Lại đêm trăng sáng mỹ miều Đắp xây mộng ước bao nhiêu lâu đài Nguyện thề đến chết không phai Rồi anh lên phố miệt mài y khoa Năm sau tin bén lại nhà Con thuyền đổi hướng tình đà dở dang Nương dâu ruộng lúa ngỡ ngàng Xót xa trăng mộng, bẽ bàng đồi chim Sợi sầu trói chặt con tim Gỡ sao cho hết nỗi niềm thương đau?! 1955 chén men tình cũ bước sầu lạc lỏng giữa hoang vu Lỗi chuyến đò ngang tội lắm ru? Bến cũ xa chìm trong khói bụi Đò xưa lẫn khuất dưới sương mù Sương mù phủ lấp cánh hoa yêu Hướng mộng giông rền đánh lạc xiêu Ly giáng đau thương từ độ ấy Đón xuân héo úa nhạt hương chiều Hương chiều tan tác gió mưa bay Rẽ lối tìm quên biệt tháng ngày Một cõi riêng trời hê hả uống Chén men tình cũ vẫn mê say. vừa nước lũ đổ, vỡ non ngàn Đá xanh từng khối nát tan, hỏng rồi! Chim rừng khóc nỗi chiều rơi Giữa mùa hè, mấy ai ngồi vườn xuân? Vầng trăng khuyết đã mấy tuần Hồn đau vời vợi, tấm thân nổi chìm Trái ngang nặng trĩu buồng tim Ngoài kia con nước im lìm nhẹ trôi Bẽ bàng "sông lạnh" đơn côi Bao nhiêu đó, bấy nhiêu thôi, đã vừa. 1972 đêm thủy động Khen thay méo mó lại nên tròn Thuỷ động hữu tình cảnh ví von Giữa khoảnh ao sâu chòi một cột Trên biên suối cạn đá đôi hòn Hoa đùa nguyệt bỡn say ngây ngất Cá quậy chim gù đắm nỉ non Rẫm rĩ sương gieo đầm ngọn cỏ Rơi vào cõi lạc đắm tình son. vấn vương Xuân hồng sực nức hương lan Khiến cho hồn của bướm vàng ngất ngây Và lan cũng thổn thức đầy Những mong mỏi, bướm sớm vầy mộng mơ Chờ tin, tin vắng lặng tờ Xuân tàn, đông lụn hững hờ đìu hiu Đớn đau lòng xót xa chiều Nghẹn ngào theo thoáng gió dìu sang ngang Tỉnh ra hồn bướm ngỡ ngàng Ngậm ngùi duyên nhạt, bẽ bàng tình phai Cũng xin làm kiếp lạc loài Làm thân con nhện miệt mài mối tơ. bẽ bàng Trời khuya buốt giọt sương rơi Không gian nức nở nghẹn lời mưa ngâu Nỉ non dế vọng cung sầu Heo may xào xạc rầu rầu niềm tây. Tiễn đưa xưa một lời này Chớ cho nhành cúc úa gầy tình thu Đớn đau chừ tắt lửa thù Cúc sầu héo hắt, tình thu bẽ bàng! 1977 họa khúc tình hè Mỗi độ hè sang đến cuối đường Vin cành phượng thắm ngỡ người thương Sân im... quạnh quẽ se hồn nắng Ngõ vắng... đìu hiu lạnh dáng trường Gió thẩn thơ chờ hương tóc biếc Trăng thao thức đợi ánh môi hường Ai ngờ cái thoáng bâng khuâng ấy Khiến sợi tơ lòng mãi níu vương. đón xuân Hoa đưa hương thoảng qua rèm Thầm như mách bảo rằng em đang về Mai đào hé nụ rủ rê Gió ru con sóng vỗ về thuyền thơ Cho thuyền sớm cập bến mơ Chở anh sang, kẻo bơ vơ... xuân buồn. keo sơn Hỡi người yêu quý của anh ơi! Trải mấy thu sang ước hẹn lời Chung mảnh duyên tình luôn gắn bó Kết dòng luyến ái mãi liên đôi Đàn ru tiếng hát bao thâm thúy Nhạc quyện lời thơ quá tuyệt vời! Thanh khí tương cầu, câu diễm phúc Tang điền thương hải vẫn không thôi. *** ớ nàng "Thị" ấy của tôi ơi! "Thị" đã cùng tôi trót nặng lời Trường cửu đôi lòng liên một mảnh Thủy chung một dạ kết song đôi Tình cao hơn núi tình lai láng Nghĩa trọng bằng non nghĩa vợi vời Chứng có đất trời lời thệ ước Ngàn năm khắng khít mãi mà thôi. bắt đền anh Anh đi, anh đã đi rồi! Thuyền xuân ngây ngất, biển trời thênh thang Để em khuya sớm bẽ bàng Gửi thương vào với tiếng đàn lời thơ Trăng soi chiếc bóng thẩn thờ Khuya đong kỷ niệm sầu ngơ ngẩn sầu Đôi chim chắp cánh bay cao Đôi mình sao lại đắm vào chia phôi?! Anh đi, anh đã đi rồi! tạ từ Dám xin chốn ấy rũ lòng Thứ cho cái thói đèo bòng vẩn vơ Nợ tình sao khéo lắm cơ? Díu dang chỉ một vần thơ lừa thừa Thôi! thì thôi! cũng xin chừa... hồ than thở Rằng đây Than Thở buổi xưa xa Suốt một mùa trăng lạnh bóng tà Gió cuốn mây sầu chao ảnh nguyệt Nước lùa sóng tủi gợn thu ba Uyên đơn khóc hận se hồn ngọc Thúy lẻ rên thương rợn suối ngà Cảm uất tình u xa xót vọng Cầu Ô mãi lỗi nhịp Ngân Hà! em ơi ra đó... Thương nhau, rồi có ích chi? Yêu nhau, rồi có được gì mà mong? Đời anh số phận long đong Tấm thân cùng khổ, cõi lòng thương đau Còn em tươi sắc thắm màu Cành sung phơi phới, nụ đào xinh xinh Bướm ong, ong bướm say tình Chập chờn muôn cánh bình minh rạng ngời Về đi em, về đi thôi! Tội gì héo úa một đời xuân xanh Em còn vướng gót đến anh Là còn chấp nhận mối tình đắng cay Vay gì oan khổ mà vay?! Em đừng nông nổi mà đay nghiến lòng Đành cam trở gót xoay vòng Cắn răng anh viết mấy dòng trái ngang Sợ khi mai một lỡ làng Để em trách, để ruột gan tím bầm Mong chừ xét dạ soi tâm Mai sau chớ trách lỗi lầm tại anh Yêu nhau có chết cũng đành Với anh là thế, phận anh dễ rồi Em còn mưa nắng với đời Thanh danh uy tín lắm lời đục trong Thương chi chút nghĩa đèo bòng Đến khi tủi hận ra lòng ngẩn ngơ Ngoài kia trăm mộng ngàn mơ Em ơi ra đó... ai chờ em kia!.... đơn sầu Khắc khoải ôm sầu vọng thiết tha Hình đơn bóng lẻ, lạnh xuân qua Hoa mòn luyến nhớ, hoa xơ xác Sắc mỏi thương mong, sắc nhạt nhòa Buổi thắm ngày tươi... bao vấn vít Khi cằn lúc cỗi... mấy lân la?! Dù đau đớn mãi theo năm tháng Lạ! vẫn khôn phai nét đậm đà? nguyện cầu Kể từ gió cuốn hoa rơi Lênh đênh góc biển chân trời hoàng hôn ầm vang bão cuộn sóng cồn Tưởng con thuyền đã vùi chôn biển trầm Đã rằng chút nghĩa tri âm Mà không ruột xót gan bầm được chăng? Nhớ xưa thường nhắc nhở rằng Tình người cao quý nhớ chăng không nào? Để giờ khổ não xiết bao! Tin sương héo hắt âm hao lạnh lùng Bây chừ giữa chốn mông lung Sấm giông nên liệu, bão bùng phải lo Đường mây lối gió thăm dò Hững hờ tay lái hại cho hướng thuyền Vái trời cho đặng bình yên Nhẹ cơn sóng dữ cho thuyền sang sông Bao dung lòng mở rộng lòng Oán thù nên cởi, chớ tròng buộc vô Bia đời miệng thế hồ đồ Riêng mình trọn chữ nam vô giữ lời Muôn trùng vạn dặm xa xôi Thì đây với đó vẫn ngồi bên nhau Một lần, rồi một lần đau Nắng mưa đừng để thêm đau một lần Chữ thương biết mấy cho cân? Khi xa càng nặng, khi gần càng sâu Dẫu trong huyệt lạnh mộ sầu Bình yên hai chữ nguyện cầu về em. lẻ bóng Khắc khoải vầng trăng lạnh bóng tà Thương sầu quạnh quẽ héo khô hoa Xuân ngao ngán đợi, hương tàn úa Hạ héo hon chờ, nhụy rũ sa Bến mãi hoài mong đò mãi vắng Đa càng vọng tưởng khách càng xa Thì thôi luyến nhớ làm chi nữa Nhụy rủn hương tàn mấy thiết tha?! đêm sầu Gót phiền chầm chậm bước lê Không gian nằng nặng bốn bề sầu rơi! Kêu thương quốc thảm thê lời Lòng nghe rười rượi, buồn ơi là buồn! Bước tình từ buổi hoàng hôn Thất thơ thất thẻo ngõ hồn bơ vơ Dõi trông về phía xa mờ Chơi vơi biển nhớ ngẩn ngơ non sầu Trăng tàn rơi rụng về đâu Mà cho đêm lạnh xuộm màu sầu thương?! vọng ngàn khơi từ cánh nhạn mờ xa Cuối chân trời huyền hoặc Chiều lại chiều nắng tắt Hoàng hôn về héo hắt dưới sương đêm Hỏi mong làm chi? Đợi làm chi? Chỉ vô duyên với ước vọng khát thèm. Vâng! Biết thế Hiểu thế Mà mắt vẫn qua rèm xuyên vạn dặm Vào trong thăm thẳm Chìm trong mê đắm Thuyền ưu tư nặng khẳm Hướng bão bùng chăm chắm Thương vô cùng Tội lắm hỡi ngàn khơi! Về đâu? Đâu cánh nhạn trời? Để con yến lẻ Vời vời gió đông!. chớ vội Vội tay ngắt đóa hoa hường Da trầy, máu chảy... dễ thường trách gai? về dĩ vãng Đầm sương trắng ta mơ về dĩ vãng Thả gót hồn dạo lại lối ngày xanh Bao giọt đắng của dòng đời phiêu lãng Nâng cao ly, ừng ực nốc ngon lành. duyên(*) Tràn đượm thắm duyên bén nguyệt cầm Gió đàn ngân vọng quyến thanh âm Man man nhạc sóng lồng khoan nhặt Lớp lớp vân hoa quyện bỗng trầm Chan chứa mộng hòa chung hát xướng Dạt dào xuân cảm luyến ca ngâm Hoan cung đắm đắm nồng tơ phiếm Tràn đượm thắm duyên bén nguyệt cầm. bức chân dung Trước bức chân dung đẹp rỡ ràng Nghe dòng luyến cảm chảy miên man Tân Thanh diễm lệ ngời le lói Đại Cáo kiêu hùng rạng chói chang Hịch chống xâm lăng hừng khí tiết Thiên bình thế thái dậy tâm can Những bao bút pháp tài hoa ấy Sách sử Tiên Rồng thắm vẻ vang. trăm mến ngàn thương (Vè Quảng Nam) Quảng Nam đất mẹ ngọt ngào Căng tròn bầu sữa, dạt dào nguồn thơ Non Tây điềm điệp xa mờ Tơ tình vướng víu níu bờ biển Đông Yêu nhau vẹn một chữ đồng Non dìu nước xuống, biển bồng mây lên ì ầm sấm dậy giông rền Mây mưa trút nước làm nên suối gành Cho dòng Tiên gặp dòng Tranh Băng qua Hòn Kẽm đẹp danh Thu Bồn Dòng Bung, dòng Cái, dòng Con Trường Sơn len lõi hợp nguồn Vu Gia Đêm vằng vặc ánh trăng ngà Thuyền xuôi Cửa Đại, thuyền ra sông Hàn Thuyền vào với nhánh Trường Giang Khẳm trăng Gò Nổi, thuyền sang Tam Kỳ Vàng Tiên Phước, quế Trà Mi Lòn bon Đại Lộc, trầm kỳ Giằng, Hiên Sông đưa chèo đẩy con thuyền Rừng vàng biển bạc nối liên ngọt bùi Mang phù sa mớm nguồn vui Cho đồng lúa chín đẹp đôi duyên lành Cho cồn dâu biếc lá xanh Tằm ra kén tốt, tơ thành lụa tươi Công dung mười vẹn vẻ mười Tay mềm mịn lụa, môi cười hồng mai Duy Xuyên kỳ diệu duyên hài Của nàng thôn nữ mảnh mai họ Đoàn Ru hồn chúa Nguyễn Phúc Lan Bằng âm điệu giọng hò khoan nhiệm mầu "Thuyền rồng gác phượng nơi đâu? Cảm thương phận thiếp hái dâu một mình" Trời trong vắt nắng thuỷ tinh Bến Đền riêng một tụ hình vạt mây Khéo khen Nguyệt lão diễn bày "Hiếu Chiêu hoàng hậu" bấy nay danh truyền Những còn lắm bậc thâm uyên Văn Dư, Phú Thứ vẹn tuyền trung lương Vùng lên "Nghĩa Hội" kiên cường Tiểu La, Hường Hiệu diệt phường thực dân Thái Phiên, Hoàng Diệu, Cao Vân Quyết vì trung nghĩa liều thân quên mình Huỳnh Hanh, Quý Cáp, Chu Trinh Duy Tân mở lối văn minh soi đường Nẻo vào thi phú văn chương Vườn hoa Gò Nổi tỏa hương diệu kỳ Danh lừng "Ngũ phụng tề phi" Dân gian mến mộ Tú Quỳ bấy nay Thơ bà Bang Nhãn ai tày? "Thúc Kỳ quốc ngạn" cụ dày dày công Khôi hài Thủ Thiệm "cùng nông" Tham quan ác bá vì ông tủi sầu Như chừng canh đã lần thâu Lung linh bóng nguyệt treo đầu cành sương Hẹn nhau mai sớm lên đường Mà chiêm ngưỡng cảnh quê hương hữu tình Hội An dưới ánh bình minh Thuyền bè tấp nập bồng bềnh Sài giang Ngày xưa phố cảng mênh mang Ngày mai phố cổ rộn ràng khách du Màn sương dịu mát ánh thu Đền chùa, lăng miếu âm u hương trầm Bước chân vào chốn nghiêm thâm Càng trông càng kính, càng khâm phục nhiều Xem hình tượng ngắm phù điêu Xinh tươi Nhật Bản, mỹ miều Trung Hoa Nhà rường, nhà phố nguy nga Bàn tay kiến trúc tài hoa khôn lường Non đoài đã khuất ánh dương Về đêm phố Hội dễ thường kém sao? Cũng xinh liễu, cũng thắm đào Đêm Sài giang(*) chẳng khác nào dòng Hương ánh quang rực rỡ phố phường Đất lành chim chóc mười phương bay về Nguồn vui yên ả đê mê Đàng hoàng mỹ tục, đề huề thuần phong Tan sương Cửa Đại xuôi dòng Cù Lao Chàm, hướng biển Đông lướt vời Một vùng tám đảo xa khơi Hòn Lao cao đẹp, biển trời thênh thang Bãi Hương cùng với Bãi Làng Dân chài lạc nghiệp, an khang tháng ngày Vượn trèo, cá lượn, yến bay Rừng bao gỗ quý, biển dày san hô Tò Vò, Hang Cả, Hang Khô Yến sào giúp dựng cơ đồ ngư dân Tàu thuyền ghé lại khi cần Luôn trong trong niềm nở, cư dân đón mời Ngót tuần ngoạn lãm thảnh thơi Thuyền nay rời đảo về nơi đất liền Êm đềm biển lặng trời yên Đưa con thuyền sớm lại miền kiêu sa Lần chân xem gốm Thanh hà Thăm làng mộc, tiếng ngợi ca Kim Bồng Điện Bàn thiện nghiệp chuyên công Phước Kiều kỹ thuật đúc đồng vang danh Dòng Thu nhẹ mái chèo lành Vào Gò Nổi chốn sản sanh hiền tài Trai thì hào kiệt sánh vai Dồi trao võ nghệ, dùi mài văn chương Gái thì chăm chuốt nông thương Kén tơ lụa gấm bốn phương chào hàng Thu Bồn tiện chuyến đò ngang Lần qua Trà Kiệu thẳng đàng Mỹ Sơn Hồng lên bóng nắng rập rờn Bước vào Thánh địa lòng mơn man lòng Dạo quanh di tích một vòng Kỳ quan tuyệt diễm, cảnh quang tuyệt trần Chăm-pa, ấn Độ hiện thân Tháp cao, đền thấp sùng ân kính cầu Đấng Si-va đứng hàng đầu Sau thì thờ các chư hầu thần linh Hoa văn muôn dáng vạn hình Phù điêu sắc nét kết tinh tuyệt tài Phũ phàng dâu bể trần ai Chiến tranh tàn phá hình hài thảm thương Dầu cho đứng giữa hiện trường Tháp xiêu, đền vẹo khó lường mười mươi Mỹ Sơn - trí tuệ kinh người Mỹ Sơn - khiến cả một trời say sưa Vọng cầu ngừng gió ngừng mưa Cho tươi nắng ấm đẹp mùa trùng tu Chăm-pa còn những đặc thù Nầy là Cây Cốc, nọ khu Chiên Đàn Kia Đồng Dương, ấy Bằng An Tinh hoa kiến tạo muôn vàn nét duyên Nữa còn suối nóng Tây Viên Quế Sơn vẫy gọi, Lâm Tuyền chờ trông Hôm nay đèm đẹp nắng hồng Ngoạn du dừng bước lòng vòng dạo chơi Quảng Nam đặc sản chào mời Thôi thì trước hãy tìm xơi cao lầu Đã từng nghe tiếng bấy lâu Tuy nhiên phải tỏ đuôi đầu căn nguyên Lần phen tìm tỏi mối giềng Tươi cười bà chủ quán chuyên thì thầm "Mua tro ra tận đảo Chàm Về hòa lấy nước vo ngâm kỹ càng Chỉ dùng nước giếng Hội An Cái ngon cái ngọt mới toàn vẹn khâu Rau thơm Trà Quế xắt vào Đủ ngần ấy, thì cao lầu tuyệt ghê!" Giờ xin nhẹ bước lần về Xơi tô mì Quảng vùng quê thơm lành Nghề chuyên cũng chút tinh anh Phát huy truyền thống lưu danh bấy chầy Gạo xay mịn mướt như rây Tráng thì hai lớp, tay quay cho đều Thoa bằng dầu phụng(*) khử reo Con mì láng bóng dẻo đeo ai từng Gà tơ béo bở làm nhưn (nhân) Nấu nêm sành sỏi hương lừng lừng khơi Rau tươi bắp chuối tuyệt vời Xắt thời mỏng dánh, rửa thời dấm pha Rau thơm non mởn mượt mà Húng ngò hành quế đậm đà hương bay Vàng rùm bánh tráng nướng dày ớt tươi roi rói vừa cay vừa giòn Rứa là mì Quảng tuyệt ngon Rứa là mì Quảng mãi còn vấn vương Vần thơ trăm mến ngàn thương Vần thơ về với quê hương tự hào. Mùa hè 1966 thương về hội an Rạng ánh trăng thanh đẹp ý tình Hội An, hồi tưởng thuở thư sinh Trường xưa mấy độ còn in bóng Cảnh cũ bao thu vẫn đượm hình Nhớ mãi Chùa Ông nồng ước thệ Thương hoài Miếu Khổng thắm đoan minh Tang thương há dễ phai tiềm thức Phổ cổ, người nay chẳng thẹn mình. Điệu hò khoan Nước Tam Quan chảy ngang đường Cái Cá Bàu Quyền lội lại sông Con Dòng Vu, thôn Tịnh sắt son Biết bao dời đổi, mãi còn phương danh. tình đẹp vu gia Vu Gia Ơi Vu Gia! Từ trường Sơn bao la Vu Gia về hiền hòa Đẹp bình minh đến lạ! ửng tím hồng sương sa Sương treo đầu bóng lóa Long lanh ngời dường hoa Êm êm la đà Đồng Chàm xuôi Ô Gia Vượt ngàn muôn phong ba ươm phù sa mượt mà Mượt mà duyên quê ta. Vu Gia Vu Gia Nguồn thanh trong ngọc ngà Mát thắm hòa rười rượi Tắm đồng xanh phơi phới Cho duyên lành khấp khởi Cho nhạc tình dịu vợi Dịu vợi tiếng tơ rơi. Vu Gia Va Gia ơi! Lời vàng gieo muôn nơi Vu Gia vào lòng người Ngọt vầng trăng bến đợi Dõi bóng thuyền xa khơi Đi trong mùa nắng mới Đi trong tình nồng phơi Lâng lâng ngát hương đời Đàn bừng lên chơi vơi Giọng hò vang không ngơi Ru dòng thương tuyệt vời Tuyệt vời Vu Gia ơi! Vu Gia ơi! tuyệt vời! ngũ hành sơn đến Ngũ Hành sơn buổi sớm hồng Say lòng mến mộ, thỏa hằng mong Tiên non khéo họa hình long noãn Thạch động khôn bày ý hóa công Giải mối ưu tư cùng Vọng Hải Khơi nguồn tịnh giác tự Huyền Không Thênh thang lối mở vào tiên cảnh Nhẹ gót vân du viếng cõi Bồng. mong anh về Anh có về, gắng nhé! Thăm Đại Lộc quê em Thăm vùng quê sỏi đá Vẫn tháng năm êm đềm Vâng, Đại Lộc quê em Với ba bề giáp núi Dòng Vu Gia cặm cụi Đi giữa ngách Trường Sơn Giữa ngàn cây xanh rờn Chỉ hai bờ đất hẹp Mặc núi rừng lấn ép Mặc đá sỏi lan ra Vẫn thắm đượm phù sa Vẫn mượt mà con gái Luôn xanh đồng biếc bãi Cành trĩu quả sai bông Và Đại Lộc quê em Có dáng Hồng yểu điệu Có Am Thông huyền diệu Có thác đứng Khe Lim Ngước trông lên An Điềm Nước sông Vàng óng ánh Gió vào xuân lành lạnh Tung tẩy cánh cò bay Ngọt lịm nắng ban mai Trong lòng em dào dạt Thỏa Đá Bàn khao khát Lại tắm mát Suối Mơ Viếng Tràng An đợi chờ Ngắm vườn chè An Lễ Ngâm mình soi bóng xế Rười rượi nước khe Tân Giáng Hòa ngát hương lâng Ngọt tình thơ ấp ủ Sương chiều dần buông rủ Đẹp ái Nghĩa, Bàu Tròn Rực rỡ tấm lòng son Dẫu bao là dâu bể Em càng yêu đất mẹ Em càng quý quê cha Càng thương ông thương bà Càng nhớ nguồn nhớ cội Vụng vần thơ đưa lối Anh ơi! mong anh về! quê mình Rạng ánh xuân hồng én nhởn nhơ Quê mình rực rỡ ngát hương thơ Khe Lim trắng xóa vờn mây bạc Dốc Dỗi xanh rờn quyện nắng tơ Lúa đắm ven sông vầy mộng ước Dâu bồi đất bãi kết duyên mơ Màu hoa sắc lá ngời xuân thắm Bức họa đồng quê đẹp sững sờ. duyên quê đường về những lắm cheo leo Đã thương nhau... mấy núi đèo chẳng đi? Hút heo, heo hút quản gì? Bước yêu đã bước dù chi cũng dù Qua làn gió thoảng vi vu Khe Lim óng ánh nắng thu nhuộm hồng Đá Bàn dõi bóng Am Thông Núi An Điềm mát dòng sông chiều vàng Ven rừng lá thấp râm ran Ba Khe thầm thỉ muôn vàn lời chim Vu Gia yên ả trọn niềm ẳm phù sa ướp dòng tim đôi bờ Cho đồng thơm ngát hương thơ Lúa xanh con gái non tơ mượt mà Dõi đàn cò trắng xa xa Sớm hôm lặn lội, nghĩ mà thương em Thương cho chân cứng đá mềm Càng bao mưa nắng càng thêm mặn nồng Nắng lên con nước thêm hồng Đò Ba Bến, khách sang sông dập dìu Gió lùa cánh mộng liu riu Hết mai Hòa Hữu, lại chiều Ngọc Kinh Nẻo quê tình chứa chan tình Dâu niềm nở đón, bắp nhanh nhẩu mời Giọt hò khoan thánh thót rơi Say sưa quên cả chiều vơi nắng tàn Chiều hôm thuyền xuống đầy khoang Trái lòn bon hái tự làng Gỗ, Dung Đêm thanh trăng nước chập chùng Cầu Hà Tân trải một vùng mơ xanh Thuyền trăng lơ lửng bên gành Đáy sông vàng, sóng sánh vành trăng non Thì thầm chung trái lòn bon Suối yêu đương mãi nỉ non canh dài... ... Để chừ mãi nhớ thương ai Mãi vương tuổi mộng, mãi hoài ngày xanh. 1970 hải vân quan chiều xuân ngoạn lãm Hải Vân quan Cảnh sắc linh uy lộng bóng ngàn Chót ải mây lồng non điệp điệp Chân đèo biển dội sóng mang mang Rừng thiêng mấy độ vang trung dũng Đất kiệt đòi phen lấp bạo tàn Giữa mảnh giang sơn sừng sững đó Kiêu hùng ngạo nghễ với thời gian quê thương (Vè Đại Lộc) Quê thương Đại Lộc tôi ơi! Vu Gia dù mãi đắp bồi phù sa Vẫn chưa vẹn chữ hiền hòa Bởi hồng thuỷ với phong ba kinh hoàng Đang khi mây tạnh trời quang Khe Ngang kêu, bỗng ráng vàng hiện lên Tiếng khe chốc chốc vang rền Ba bề náo động, bốn bên mịt mùng Cuồng phong tới tấp chuyển rung ào ào mưa đổ, đùng đùng sấm ran Triền sông dốc núi dậy dàng ì ầm đất lở, ngổn ngang cây nhào Tội tình ôi biết dường bao! Nhà lung lay sập, sóng cào cuộn đi Đoái trông thảm cảnh thôi thì Lệ chan chứa lệ, sầu chi xiết sầu! Mồ hôi nước mắt chìm sâu Dân lành hứng chịu trời âu nỡ đành!? Đầu Gò, Hà Dục, Hà Thanh Phường Đông, Gia Cốc, Phú Hanh, Giáng Hòa Ngược Tum, ái Nghĩa, Bầu Toa Hóa Trung, Quảng Huế, Hà Nha, Cầu Chìm Như chừng xé nát con tim Thiên tai gieo hận, chuốt hiềm vô song Mấy hôm bão lũ lộn vòng Vùng sâu lũng thấp thương vong khôn cầm Chợt đâu vang dội sơn lâm Khe Lim kêu rộn thanh âm réo mừng Qua vài mươi phút, bỗng dưng Mây dần dần tản, nắng bừng bừng soi Người than khóc kẻ tìm tòi Nát tan mạch sống, lạc loài nguồn thương kể sao xiết nỗi đoạn trường Nghẹn ngào nhìn mảnh quê hương tơi bời Còn đâu bãi bắp xanh tươi Còn đâu đồng lúa đang thời trổ bông Còn đâu mơn mởn vườn hồng Còn đâu con học, mẹ trông con về?! Chỉ còn trăm nỗi tái tê Chỉ còn vạn nỗi não nề xác xơ! Đang yên vui, mấy ai ngờ Lật bàn tay, hóa hoang sơ điêu tàn Hỏi còn đợi mấy thời gian E khi khó nỗi phục hoàn hồi sinh Dễ đâu mình tự cứu mình Xưa nay ai dễ thoát vành tai ương Trước cơn thảm họa vô lường Mở lòng thánh thiện yêu thương nhau cùng Rừng nhân ái, biển bao dung Mênh mông một dải thuỷ chung thắm hòa Rách lành đùm bọc thiết tha úa tàn, cây lại ra da xanh chồi Ngàn năm hồ dễ phai phôi Tình thâm nghĩa nặng đắp bồi quê thương. cung đàn hoài thương (Theo điệu ca trù) Quảng Nam đẹp lắm Hội An Nét duyên phố cổ - cung đàn hoài thương Lớp lớp phong sương khôn lường biến đổi Bấy trăm năm phố Hội mãi tồn danh Hướng thương trường mở lối đua tranh Vùng đất hứa đã biến thành phố cảng Đông đến xôn xao thuyền Nhật Bản Bắc vào nhan nhãn khách Trung Hoa Từ phương Tây, Pháp lại, Anh qua Bồ Đào gọi Tây Ban Nha cùng tới Cửa Đại mênh mông triều phúc lợi Sài giang phơi phới cảnh phồn vinh Cuộc giao thương thuần phát chân tình Lưu kỳ tích kết tinh đầy chí thiện Này Lai Viễn kiều, nọ đình Phúc Kiến Đây lăng Khổng Tử, đó điện Triều Châu Thăm chùa Ông sang viếng chùa Cầu Vẻ thần bí nhiệm mầu chi xiết kể Cầu Phước Cung nghinh hồn Quan Đế Giải Oan tạ thánh thể Quan âm Nhìn "long lân quy phụng" phục thầm Nét chạm trổ hoa văn tuyền kỹ xảo Hội Quán uy nghi tàng huyền ảo Miếu đền tôn tạo hiển thiêng linh Đêm Sài giang trăng nước hữu tình Thành phố cổ nghiêng mình soi bóng Nếp cũ luyến lưu bao hoài vọng Niềm riêng lắng đọng bấy suy tư Cơn thăng trầm tàn tạ hại hư Lòng dân nước bấy chừ canh cánh Những mong cho quê hương cường thạnh Chung đắp bồi thắng cảnh rạng Tây Đông Càng yêu phố cổ... càng trông... 1969 trưng nữ vương Thù quân Hán ào ào bão lộng Quét sạch sanh nguồn sống dân ta Thương sầu ngập dải gấm hoa Chúng giày chúng xéo, lệ sa máu tràn Vì bất khuất ngang tàn chống giặc Nên chồng bà Trưng Trắc khốn nguy Cùng em, bà phất nghĩa kỳ Điều binh khiển tướng quản chi má hồng Nguyền vì hận non sông quyết chiến Vì thù chồng dậy tiếng đào thơ Đuổi xua Tô Định chạy khờ Lập nền tự chủ trên bờ vinh quang Sử Hồng Lạc lừng trang nghĩa khí Diệt sói lang, Giao Chỉ yên bình Đô thành đẹp cõi Mê Linh Nghìn thu nữ kiệt tôn vinh hai bà. Khắp hoàn vũ ngợi ca vang dội Tài hoa nào sánh nổi Trưng Vương? hưng đạo vương Phận con, chữ hiếu làm đầu Song lâm nghịch cảnh dễ đâu vẹn toàn? Hận nhà cha quyết rửa oan Còn con... con quyết không bàn thù riêng Để chung khắc một lời nguyền Đánh tan xâm lược Mông Nguyên tất thời Vì trung, nên hiếu đành rơi Vì sông núi, chí hồng phơi sáng ngần Phát thề trước đấng minh quân: "Muốn hàng giặc... chém đầu thần trước khi..." Hịch truyền tướng sĩ hằng ghi Hiên ngang dưới ngọn nghĩa kỳ thẳng xông Khiến bô lão hội Diên Hồng Hùng hùng chính khí đồng đồng khởi binh Quyết xung trận, quyết hy sinh Giông gầm bão thét tan tành giặc Nguyên Ba phen thống lãnh binh quyền Ba lần Mông Cổ loạn điên sa lầy Bạch Đằng, Vạn Kiếp vùi thây Lấp quân bạo ngược, chôn bầy cuồng ngông Tơi bời tham vọng Nguyên Mông Mười phương thảy thảy phục công đức Ngài Trần Hưng Đạo - Thánh kỳ tài "Quốc công tiết chế " sánh vai anh hùng Đường đường cất bước ung dung Lên đài vinh hiển lẫy lừng á âu Danh vang vang khắp hoàn cầu. niệm ức trai Kính cẩn nghiêng mình niệm ức Trai Danh lừng vạn thuở há nhường ai Xuân nghiêm bảo huấn rền quan tái Tử hiếu minh thề dậy Lũng Nhai "Đại cáo bình Ngô" trừ bạo ngược "Kỳ mưu tạc diệp" khuyến anh tài Mười năm Thái tổ lên ngôi báu Sách sử lưu truyền dám nhạt phai? Sách sử lưu truyền dám nhạt phai? Đâu ngờ đáo để chốn trần ai Gieo thương chuốt hận vì tranh tước Bội nghĩa vong tình bởi đoạt ngai "án Lệ Chi viên" hờn thượng giới "Hàm oan Thị Lộ" oán tuyền đài Xem tranh vân cẩu cười hay khóc? Thế sự khôn lường chuyện họa tai!

* quang trung đại đế Từ Trịnh - Nguyễn tranh giành ngôi chúa Non nước nhà nghiêng ngửa lầm than Gây chi cốt nhục tương tàn Triền triền thống khổ, mang mang thương sầu Đất Bình Định... Võ Hầu sùng bái Xuất anh tài áo vải Tây Sơn Vung tay dẹp nỗi oán hờn Phò Lê diệt Trịnh giải cơn hiểm nghèo Lồng tuấn mã băng đèo vượt suối Tận miền Nam đánh đuổi Xiêm La Diệt phường cõng rắn cắn gà Bắc Nam yên ổn sơn hà kết liên Vì dựng nước cầu hiền đãi sĩ Xây tương lai chẳng vị thân tình Một vài chấp nhận hy sinh Có tề gia mới yên bình quốc dân Tài thao lược thánh thần khiếp đởm Khiến triều Lê khuya sớm lo âu Manh tâm dụng ngón phủ đầu Vua Lê Chiêu Thống cứu cầu nhà Thanh Rành rành lũ hư danh khả ố Rước voi dày mã tổ... há dung? Lập đàn, thề quyết chí hùng Lên ngôi Đại đế Quang Trung phi thường Bắc Bình Vương đường đường chính khí Hướng Bắc hà xua quỷ ngoại xâm Hẹn ngày chiến thắng mừng xuân Chầy chăng cũng độ non tuần... vội chi? Tết Kỷ Dậu kinh kỳ chìm đắm Bọn giặc Tôn đăm đẳm tiệc bày Ta vào mà chúng chẳng hay Như dòng thác lũ cuốn ngay ác tà Chém Nghi Đống, Đống Đa rực lửa Hạ Ngọc Hồi, trừ Hứa Thế Hanh Đâu rồi hàng vạn quân Thanh Để Tôn Sĩ Nghị chen giành cầu phao? Vua Quang Trung chiến bào nhuộm đỏ Đúng mồng Năm giặc cỏ tan tành Lệnh truyền thưởng tướng khao binh Mừng xuân chiến thắng giữa thành Thăng Long Trời Đại Việt kết vòng hoa lệ ơn cao dày Nguyễn Huệ lừng vang Nghìn thu chói lọi sử vàng Quang Trung Đại đế nhất trang anh hùng. bái vọng xuân hương Dễ mấy tài hoa sánh má hồng Thi đàn chói rạng khắp non sông "Nôm" tôn đệ nhất danh bà chúa "Lộng" chiếm ngôi đầu tiếng ả ngông Ngoảnh liếc đền quan cầm chẳng xứng Quay nhìn phủ chúa đọ bằng không Vung tay ngọ nguậy trời nghiêng ngửa Dễ mấy tài hoa sánh má hồng? trăm ngàn lạy cụ (Lẫy Kiều) Truyện Kiều thấm đẫm quê hương Người thông... bảy tám, kẻ thường... vài ba "Đầu lòng hai ả Tố Nga" Ai mà chẳng đắm, ai mà chẳng mê? Trần ai vạn nỗi ê chề Ba ngàn câu lẻ giã giề tỏ phân "Mười lăm năm bấy nhiêu lần" Lâm Tri, Vô Tích phong trần tả tơi! "Nghĩ đời mà ngán cho đời" Một thân bồ liễu mấy trời tang thương Bao tài sắc, bấy đoạn trường Giải oan, mượn đến Tiền Đường mới mong Duyên xưa dù có xuôi dòng "Xót thân chìm nổi, đau lòng hợp tan" Dẫu gì oan vẫn là oan Dẫu gì tình vẫn là đàn lỗi dây Tuyệt thay thiên đoạn trường này Càng yêu cấu trúc càng say ngôn từ Trăm ngàn lạy cụ Tố Như Vần gieo tựa ngọc, ghép từ dường châu áng thơ hồn thánh nhiệm mầu Không tiền khoáng hậu vốn âu sẵn dành Song riêng tư, chút chửa đành Cúi xin lạy cụ giúp rành rọt cho Rằng Kiều trăm nỗi dày vò Trước Hồ Tôn Hiến đắn đo giữ giàng "Còn chi nửa cánh hoa tàn" "Tơ đàn đã dứt dây đàn tiểu lân" Sao không theo đúng tinh thần Mà cam ngoan ngoãn hiến dâng dạn dày? "Hạ công tiệc đã quá say Hồ Công đến lúc rạng ngày nhớ ra Nghĩ mình phương diện quốc gia Quan trên trông xuống người ta trông vào Phải tuồng trăng gió hay sao Việc này biết tính thế nào được đây?" Ôi! than ôi! sáu câu này Bao đoan chính, chỉ phút giây tan tành Loạn dâm, dâm loạn rành rành Cắt đi, may mới cứu danh má hồng "Hơi tàn gạn đục khơi trong" Ngàn muôn lạy cụ mở lòng vị tha "Mấy lời tâm phúc ruột rà" "Tương tri dường ấy mới là tương tri" Nguyện xin ba lạy một quỳ. xin lạy cụ Bài thơ(*) vỏn vẹn năm vần Hai vần lặp, cũng nên cần đổi thôi Lại thêm còn chút chưa rồi "Khẽ" đâu có thể đi đôi với "vèo"? Biết rằng là chuyện thèo leo Song xin lạy cụ cháu khèo đôi câu: Thu điếu Ao sâu lạnh lẽo nước trong veo Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo Sóng biếc chao mình hơi lệch tí Gió vàng chếch bóng khẽ nương theo Từng mây lơ lửng trời xa lắc Ngõ trúc đìu hiu cảnh hút heo Mỏi gối ôm cần, phao chẳng động Cá câu chẳng đặng, tội thân bèo. mừng hội điện biên Chấn động hoàn cầu sấm Điện Biên Tháng 5 mồng 7 đội muôn miền Quân hùng đại Việt vang trung dũng Giặc cướp trời âu lộn đảo điên Độc lập tươi màu hoa thắm nở Văn minh rạng sắc ánh hồng lên Tưng bừng đời mới say mừng hội Năm chục năm ngời sáng Điện Biên. vài cảm nghĩ(*) Cây sen còn có củ, rễ, ngó, cành Đây chính là nơi cung cấp nguồn sinh Song vì bởi sần sùi, nhem nhuốc quá! Nên đã đành tâm quên bóng quên hình Có phải chăng là mất nguồn mất gốc? Lại nữa Nếu mà đem sen trồng Nơi đất đai màu mở Nơi gác tía lầu son Thì hỏng mẹ cùng con Sớm về chầu tiên tổ! Duy chỉ có bùn Bùn mới chính là nguồn béo bổ Nuôi sen vàng, sen trắng, sen xanh Lại chê bùn ấy giống hôi tanh Có phải chăng là vong ân bội nghĩa?! Lời bùn Sen ơi! chớ mỉa mai bùn Bấy lâu gốc rễ chui chun nơi nào? Không tanh, há dễ xanh sao? Nhị vàng bông trắng bám vào nơi đâu? hận nỗi phân tranh Muôn lòng uất nghẹn nỗi phân tranh Trịnh, Nguyễn nào xa... lại nỡ đành Dựng cảnh tương tàn thương cổ độ Bày cơn thác loạn tủi sông Gianh Chơi gà đã khéo tay bôi mặt Nấu đậu còn chuyên chuyện đốt cành Sóng thảm mưa sầu lai láng mãi Mong gì tát cạn biển hôi tanh. bức tâm thư Chiều chiều én liệng Thung Mây Cảm thương phận gái đêm ngày bơ vơ Phòng không tháng đợi năm chờ Mấy thu cách biệt, bao giờ gặp nhau?! Nghĩ tình nhiều nỗi đớn đau Hoàng hôn phủ xuống cỏ lau lệ sầu Gió ơi! gió hỡi về đâu? Cho ta nhắn gửi đôi câu tâm tình "Mình ơi! mình hỡi là mình Theo chi giặc Pháp đoạn tình với em Vắng anh, em ngủ không rèm Hương em ai hưởng? thân em ai dìu? Đêm về gió thổi hiu hiu Nhớ chồng, ngọn lửa lòng thiu đốt lòng Quờ tay qua giáp một vòng Giường không vắng lạnh, ngoài trong một mình Chuỗi ngày em sống lênh đênh Thuyền tình em đó, bóng hình chàng đâu? Thẩn thờ ruộng lúa nương dâu Héo khô phận gái, úa sầu tình em Chiều ngơ sớm ngẩn bên thềm Nhìn sương khói, lửa lòng em quặn vò én ơi! én thấu dùm cho Bay về phương ấy dặn dò chồng ta Mũi gươm họng súng quay qua Diệt quân xâm lược, làng ta, ta về Nước non vẹn vẻ lời thề Tròn câu trung nghĩa trọn bề thuỷ chung Để chi ngày tháng não nùng Hổ danh phản quốc, thẹn thùng lòng trai Anh ơi! thư vắn tình dài Em đang ngày một, ngày hai đợi chờ Anh về nối lại đường tơ Anh về... vơi ngấn lệ mờ thâu canh Về đi anh! về đi anh! 1951 Tự nhủ(*) Thời tuổi mộng ta mơ làm bạo chúa Cho uy danh chấn động cả hoàn cầu Chí Phá Luân bừng sôi tâm trí trẻ Mộng Thuỷ Hoàng thác loạn cuộn binh đao. Rồi bởi lẽ đời nghèo nên không vẹn Song nghĩ ơn Trời, Phật nặng chẳng chơi Vì mộng đạt... tan tành bao quốc sắc Nếu nên mơ... tan tác cả hương đời. gửi chị diệp hồng chị ơi! thơ chị quá buồn! Nghe "lời từ tạ" sầu tuôn xối sầu! Chị đi, em dựa vào đâu? Vần thơ ai bắt nhịp cầu cùng em? Tiếng thương nhỏ nhẹ ngọt mềm Mát ngày hạ đến, ấm đêm đông về Mong cầu Thượng đế chở che Cho đôi mắt chị khỏi nhoè bóng mây Để đàn chim nhỏ vui vầy Hết căng ý mộng, lại đầy túi thơ Biển lòng nhân ái vô bờ Tấm gương thánh thiện dễ mờ nhạt sao? Vui lên chị! mãi vui nào! Một lần cười, sẽ bớt bao nhiêu sầu Chị buồn em có vui đâu?! xuân mộng Giá lạnh bao đông cứ miệt mài Mong trời thắm ửng mộng xuân khai Tô hoa lá đợm nồng hương sắc Điểm nước non tươi đẹp dáng hài Quét sạch mây mù quang dặm liễu Trải đầy nắng ấm rạng đường mai Xuân sang kết tụ mùa duyên mới Phước lộc dâng tràn lai láng lai. Xuân Nhâm Thân 1992 thầm trong lặng lẽ Gửi Lê Thị Thanh Diệp ( Trà Vinh) Vườn chiều ngan ngát hương thanh Lá xanh nhuộm biếc trời xanh một màu Bão bùng dồn dập thương đau Lá xanh vẫn giữ vẹn màu lá xanh ước tròn chút phận mỏng manh Tắm mưa gội nắng cho cành ươm hoa Một lần sầu, tưởng đã là... Nào hay sầu những... những ba bảy lần! Từ ngàn xưa với giai nhân Trời ghen nên món nợ trần riêng mang Xót duyên, duyên khéo bẽ bàng Thương tình, tình khéo ngỡ ngàng cùng duyên Thôi thì xin trọn với nguyền Nước non nặng gánh, con uyên phải đành Cội Lê riêng chỉ một cành Một cành riêng một "lá xanh" mượt mà Bao gió táp, bấy mưa sa Thầm trong lặng lẽ vẫn hòa ngàn thương. thưởng xuân Tết đến rùm beng, cũng cóc cần Song vì có bác phải chơi cân Huênh hoang bác khoái ăn cùng sắm Xính xáng tui say, nợ với nần Bác khéo vẽ vời nên lắm lắm Tui giàu tưởng tượng cũng vân vân Lạ thay ! đang buổi xuân say ấy! Kẻ kết muôn hoa, kẻ lột trần? đôi dòng tự sự từ lãnh nạn đui mù què cụt Gót đau thương theo suốt tháng ngày Bác giàu cởi gió xa bay Anh nghèo quấn quýt vần xoay phong trần Nhờ nội tướng quật quần sương gió Tội thân cò vò võ sớm hôm Kiếm từng cái tép con tôm Chăm nom chồng phế, ẳm ôm con khờ Hết nghiệt ngã phạc phờ nắng hạ Lại trọc tròi tầm tã mưa đông Vẫn vui với cái bềnh bồng Trời sinh, chẳng lẽ trời không thương nào? Vâng! đang lúc giông gào sấm chuyển Bỗng khung trời thánh thiện hiện ra Nắng hồng cuốn ngọn mưa sa Cỏ cây xơ xác dần dà hồi sinh Giữa buốt lạnh nhân tình thế thái Vẫn còn nguồn bác ái ấm êm Còn bàn tay mẹ dịu mềm Dắt dìu khốn khổ qua đêm mịt mù ơn trời biển nghìn thu khó tả Kiếp phế tàn khắc dạ ghi tâm Rút lòng dệt trọn khúc ngâm Hầu mong đền đáp ân thâm cao dày Lời thô thiển giải bày khôn thấu Non vàng so Phiếu Mẫu chưa cân Huống chi mộc mạc mấy vần Làm sao đền đáp ân nhân vẹn tuyền!?. mù với ta Lắm lúc thì thầm tự hỏi ta Buồn chi? ánh sáng lại rời xa? Nhưng thôi, hãy đón làn mây bạc Mặc kệ, xin chào bóng nắng pha Hẹn với đêm đen hòa ý mộng Mong cùng gió mát dậy thơ hoa Trăm năm một thoáng mờ hư ảo Thỏa chí vui đùa với cái ta. hạt muối Suy đi ngẫm lại những bao lần Rõ lẽ, càng thêm ngán thế nhân Lúc đứng hàng đầu nhu yếu phẩm Khi nằm hạn chót chỉ tiêu phân Thời mơ bốn biển say cùng nước Buổi tỏ ba trời thẹn với thân Nghĩa cả đền xong tròn mộng ước Thì đời bạc bẽo sá chi ân? dạ thưa Có gì? chẳng có gì đâu Bể dâu? dâu bể? bể dâu?... bình thường! Gọi đời là biển đoạn trường Vậy non hạnh phúc dễ thường không sao? Nhưng đoạn trường, nghĩa thế nào? Và hạnh phúc, nghĩa là sao? mới là... Tần ngần đứng ngẩn người ra Chợt nghe hạnh phúc hóa ma đoạn trường Và rồi từ hố tai ương Bỗng dưng lại tỏa ngát hương thơm lành Hỏi rằng: sao khéo quẩn quanh? Dạ thưa vốn đã sắp sanh từ đầu Tâm từ chí thiện lần thâu Thì ngang nhiên bước qua cầu chênh vênh Cứ vui với cái gập ghềnh Cứ chơi với cái bồng bềnh... say sưa Đã xem bĩ cực bằng thừa Cam lai hẳn... sẽ muốt mùa nở hoa. Kiếp gió sương nửa gánh gươm đàn kiếp gió sương Ngùi trông non nước luyến quê hương Đêm nghe quốc gọi lòng se thắt Ngày thấy oanh gào dạ xốn xang Xót cảnh giang san tràn uất hận Đau lòng cốt nhục nhuốm tang thương Dòng sông ngăn cách từ hôm ấy Chuốt biết bao nhiêu nỗi đoạn trường. 1972 chút hoài vọng Phế tàn đời khéo lá lay Sầu gieo thảm rắc tháng ngày lần khân Xót nỗi vợ phong trần vò võ Tội đàn con rau cỏ lần thâu Đắng cay chua chát mặc dầu Chỉ mong đỡ sức chỉ cầu cầm hơi Quần áo rách tả tơi te tét Thiết gì đâu đông rét hạ nồng Trần trần bày rốn phơi mông Lạnh teo tím mặt, nắng phồng nám da Nỗi thống khổ ai đà thấu hiểu Gượng hơi tàn bám víu hôm mai Vẫn còn nuôi chút vọng hoài Hết cơn bĩ cực cam lai lại về. 1978 khen lũ chuột Thật khéo khen thay giữa chốn đời Luồn qua lách lại dễ như chơi Bươi đào móng vách ra te tét Cắn phá hoa màu đến tả tơi Những vựa cùng kho đà sạch đáy Mà mèo với chó vẫn im hơi! Dung quân đục khoét làm chi nhỉ? Tội đám dân đen quá hỡi trời! gửi quan tham xuân sang cũng chút tò mò Rằng sao ông ấy bụng to chình ình? Thưa: - "Vì kế hoạch gia đình ông toan tính, quyết đẻ sinh thế bà." Đành câu thương nước thương nhà Thương chi chuyện ấy để mà phải cam Bây giờ lỡ đã dính chàm Chửa hoài không đẻ, biết làm sao đây? Của dân bồi bổ bấy chầy Hết xơi của lạ, lại vầy mồi ngon Dân đen trông mỏi trông mòn Trông ông đặng chữ "cha tròn con vuông"! Đằm đằm gió lạnh chiều buông Trúc se dáng trúc, mai buồn hồn mai Xuân qua xuân lại dài dài Bụng ông càng lớn càng òi ọp dân! Lạy trời xuống phước một lần Giúp ông đẻ sớm, kẻo xuân úa màu! Xuân 1996 cuốn phim màu đêm nao tại rạp các cô thầy Chiếu cuốn phim màu rõ rõ hay! Xuất thế dương phong bày trận hãm Tung đòn tỏa nguyệt giải trùng vây Khen ai giữ dạ gìn son sắt Giận kẻ buông lòng thả gió mây Rõ khéo cho chưa mùi tục luỵ Say rồi mẫu mực cũng bầy hây! Tháng 4/1987 bạc bẽo đêm buồn tự gẫm xót thương ta Tai ách chi chi khổ thế mà Buộc sẹo, mang dàm luôn sớm tối Lôi cày, kéo gỗ khắp gần xa Người moi rách xác nên cơm áo Kẻ rỉa xơ thân đặng cửa nhà ấy thế ơn đền cùng nghĩa đáp Sống đòn tím thịt, chết banh da. hạ màn trọn tám câu thơ một kịch cười Hai màn một cảnh tếu ghê thôi Thơm tho quý hóa dồn ban chủ Thúi thủm tồi tàn phát bọn tôi Lúc đổ công lao, ngồi khuất mặt Khi lòi lợi lộc, đứng trương ngươi Trên voi, ú quá tỳ không vững Rớt trúng đòn dân bể bụng rồi! lần trang nhật ký Nhà em còn khổ lắm Bởi cha đã đui mù Mẹ hết sức cần cù Trời xanh quên gỏ cửa Con bầy ngang lứa lứa Cơm chưa đủ mà ăn Ngày ngày đắp đổi bằng Sắn với khoai tò tọ! *** Nhớ hoài hồi tuổi nhỏ Sang bác hàng xóm chơi Chó họ sướng quá trời ăn cơm còn thừa thải Em thèm muốn nhỏ dãi Định ý mở miệng xin Nhưng họ đâu có nhìn Quay về lòng thê thảm! *** Vào cuối năm lớp tám Nghĩ dài dại mà thương Ngày cắm trại bãi trường Quần em đà thủng đáy Mẹ vội vàng khâu lại Thương mẹ, em mặc thôi Vô tình lúc đùa chơi Chỉ đứt bùng tách hoách Bạn bè nhiều tọc mạch Chỉ chỏ với nom dòm Em mắc cỡ cúi khòm Ngồi hoài đâu dám đứng Tin về làm mẹ khựng Gấp đi mượn quần người. *** Đến năm thi lớp mười Về tận nơi thị trấn Đường xa mẹ cẩn thận Quần áo bỏ cặp da (Cặp trường thưởng năm qua) Thi xong, tiền hết ráo Cùng đường em đánh bạo Xe chạy phóng lên càng Khi về đến cổng làng "ếch" đòi thu tiền khách Lục em đà hết sạch Liền xiết chiếc cặp da Em hết lời kêu ca Chú một hai khắng khắng! *** Đời nghèo trăm cay đắng Tủi hổ vạn ngàn lần Hôm nay giữa ngày xuân Ôn lại thời thơ dại Ngồi đọc hoài đọc mãi Trang nhật ký tuổi hồng Đời dễ mấy cảm thông Cho nỗi nghèo cảnh khổ Em càng bao tủi hổ Sự nỗ lực càng thêm ước mong cha mẹ em Có một ngày hãnh diện. 1987 đắm thuyền Oan sầu thống thiết tiếng kêu reo Trách nỗi trời kia nỡ lật lèo Lấp xác bao người nơi thác hẽm Chôn thây bao kẻ giữa gành eo Hờn cơn bão tố gây nguy khốn Oán trận phong ba chuốt hiểm nghèo Hỡi chín tầng cao ôi! có thấu? Gian trần khổ hận mãi leo đeo! 1986 nỗi thương tâm Bảy mươi tuổi đời lận đận Một khóc chồng, hai bận khóc con Con đi vì nước vì non Sầu đau đớn gặm, thân mòn mỏi khô Bao nắng mưa, cơ hồ chẳng biết Kéo hơi tàn nhờ sức kiệt cây chanh Hôm nay còn mấy quả dụm dành Mẹ gom góp đem về họp chợ Tiết đông lạnh mưa dầm nham nhở Chợ thu mình tạm bợ bên đàng Mẹ vừa ngồi xuống chưa an Thì đâu một chiếc xe "quan" đến gần Miệng lớn lối công thần thứ thiệt - Tránh tránh mau! (nhưng mẹ điếc đâu nghe) Mặt thản nhiên mẹ ngồi lì trân trố Mạnh chân tung vào rổ Trong bàng hoàng, khắc khổ mẹ run... Tiếng kêu thương se gió lạnh từng hùn Mẹ giãy giụa trên lầy bùn than khóc Lôi mẹ về một góc Đầy hằn học xe đi Xe đi lướt gió vu vi Đâu còn nghe tiếng xầm xì oán than... ... Từ sau giông tố phũ phàng Cây chanh nhớ mẹ cũng tàn lụi theo. 1990 e đường đường chính chính không lo Chỉ e sợ mẹo quanh co hại ngầm. thiên lôi Vác búa theo trời, lẽ chẳng thông Thiên lôi ấy đấy, đại cuồng ngông Giông gầm, sét đánh... oan kinh khiếp Khắp cõi nhân gian hận chất chồng. oan ức Nắng cháy đồng khô héo rụi tàn Hồn lên thượng giới lúa kêu oan Gây ra xử lấy nên trời thắng Đã tốn còn bồi há dám than! 1985 phận ghế Nầy nầy tưởng bỡn ấy hay sao? Phận ghế thằng tôi rất tự hào Hễ bác xui thời lôi xuống thấp Thì ngài thắng thế cất lên cao Chung phe, rắp rắp ghì chân đứng Khác phái, hăm hăm lật cổ nhào Quý hóa chi tôi đồ lót đít Mà giành với giựt ối chao chao! sự đời Sự đời ngẫm nghĩ mà ghê! Khi khen càng lắm lúc chê lại càng Cúi đầu đặt táo lên trang Ba hòn đất sét nên "quan" nên "thần" Lỡ làm gãy đổ rơi thân Đầu "quan" chó vãi, mặt "thần" gà bươi Ô hay! cay cú lòng người Khéo chi bỏ ghét thói đời hám danh. xuân cảm khái Tựa bóng nàng thơ tỏ ngọn nguồn Xuân vào rẫm rĩ phối vần "uôn" Mê cơn mộng ảo... hồn se thắt Tỉnh giấc mơ cuồng... vận sẻ suôn Nắng đẹp môi hoa bừng hé nở Mưa tàn lệ ngọc ngớt rơi tuôn Cười so thuốc bổ... mười thang đấy! Chẳng biết chơi, âu cũng sạch guồng. Chẳng biết chơi, âu cũng sạch guồng Cho dù bấy nỗi lật lừa khuôn Đâu vương oán nghiệt mà sa lưới? Vẫn vẹn yêu thương hẳn thoát luồng? Thiện đức vun trồng hơn nửa mẫu ân tình gặt hái khẳm vài muôn Nhiêu thôi tưởng đã giàu ra phết Thỏa thích vui say... lọ phải buồn. hành giả tự vịnh Ngọn đuốc Tây du chiếu sáng loè Kỳ tài Đại Thánh mãi còn khoe Thiên cung đại náo, trời chui rúc Cõi tục tung hành, quỷ chạy te Chí quyết phanh thây loài ác độc Tâm nguyền xé xác bọn bao che Quân tham lũ bạo đừng mong thoát Tớ quét không còn sót một que. dòng suy tư trâu em ăn cạnh trường Buổi chiều vương nắng rạng Lặng nghe thầy cô giảng Trông đám bạn đùa chơi Lòng luyến tiếc không thôi! Mấy năm rồi nghỉ học Bởi đàn em nheo nhóc Mẹ khổ nhọc ai bì Nhà vẫn cứ lần suy Cha em thì đã khuất Nghĩ nhiều khi quá tức Mấy đứa học trò giàu Khinh em thằng chăn trâu Vênh mặt bầu khinh khỉnh Lắm lần em muốn đánh Cho bỏ hạnh làm ngon Nhưng đa số là con Của ông này bà nọ Mình mà đụng đến nó Thắng đó cũng thành thua Thôi đành chịu cay chua Còn hơn mua hờn tủi Kiếp nghèo như bệnh hủi Tàn rụi hết tình thương Em còn chỉ một đường Là đảm đương trâu nghé Lo sức kéo thật khỏe Khỏi bê trễ mùa màng Cho lúa chín đồng vàng Kẻ nghèo an tấc dạ Mẹ vui nhà khấm khá No ấm cả đàn em Học hành tiến bộ thêm ấy điều em mong nhất. 1983 gẫm nhìn(*) Nhìn đời gẫm thế chán chê chê Thử thử lần chân đến cận kề Luỵ bóng ô dù co rúm rúm Say mùi xướng họa hả hê hê Lầu cao ngõ hẹp đâu đâu xứng Nước đục gương trong há há huề. Khéo khéo cho chưa! ừ! rõ khéo! Rành rành tượng rỗng nghĩ mà quê! Con quái ác nhân tình đêm không ngủ miên man niềm uất hận Giận kiếp người lận đận mãi sầu đau Đổi hạt cơm, đào sỏi đá tìm vàng Sắm manh áo, chui hóc hang tìm quặng. Xót người thân đau thương hằng đeo đẳng Thì non trèo, suối lặn cố đua bơi Dù ghềnh cao lắc lẻo, dù vực thẳm vời vời Bao xác rã thân rời đâu nản chí Dù thác cuộn, hầm sa bao người ngã quỵ Càng gian truân, càng thỏa chí bình sinh Song chỉ e con ác quái nhân tình Trông hình dạng, đã hồn kinh vía sợ Nó gớm ghiết như một bầy man rợ Nặn cổ người viện cớ vì lẽ công Nó huênh hoang khoái dạ hả lòng Liếm nước mắt mồ hôi kẻ lưng còng khốn khổ Nó trấn lột không màng xấu hổ Bóc trần truồng xoi mói chỗ mây mưa Súng mác giáo gươm đàn áp càn bừa Đủ các thứ và chẳng chừa mọi chốn Thảm thương thay giữa chợ đời hỗn độn Vuốt hổ, nanh hùm móc rốn banh da Phải vuốt ve bằng bia thuốc rượu trà Đành bóp bụng để chiều ma chuộng quỷ Với sương gió nắng mưa cuộc đời lâm luỵ Mượn tạm ô dù phải cậy "chỉ" mối mai Hỏi trời cao ngài có thấu không ngài?! Ruồi tôi Nơi nào mà chẳng có ruồi tôi Nhỏ xíu xìu xiu buổi mới lồi Chẳng cánh, không chân, không mũi mắt Không đầu, chẳng cổ, chẳng răng môi Nhằm khi biến dạng... nhanh nào kém! Phải lúc truyền lây... hiểm chả tồi. Kẻ dám khinh thường xin chớ trách ăn năn chỉ ngại muộn màng thôi! ngẫu hứng chiều hôm Chiều hôm xểnh xoảng quá chừng chừng Đấu đá om sòm chẳng mấy ưng ỷ đến hiên nam ì trước mặt A vào vỉa bắc dựa sau lưng Ba la mẹ hét y liền rút Bảy xỉn hai xoàng gã vội ngưng Rốt chỉ còn ta, mà vẫn cứ Nồi da xáo thịt nhậu tưng bừng. trời Từ đầu hạ nắng, mãi sang thu Lúa hỏi: "sao mưa vắng tịt mù?" Khẽ đáp: "do trời mưa chẳng biết" Giông liền lớn giọng mắng: "đồ ngu!" Cung trời hiện ở tuốt trên cao Khói quyện mây che khuất lối vào Lúa bảo: "vòng vèo chi lắm thế! Giờ mình muốn đến, liệu làm sao? Rằng: "nay quá khác với ngày xưa Cả dưới cùng trên mấy cũng vừa Hễ đám quần thần vui chấp nhận Thì mây khói cuộn... hẳn trời mưa." Lặp lần khân Lúc nhúc chen vô cái thượng tằng Trèo lên trượt xuống túi tăng băng Nên danh bởi cậy tàn ô lớn Được chức do nhờ túi bạc căng Trí dỏm quyền to sinh luộm thuộm Tài non chức bự, quá lăng nhăng Cong lưng đục khoét quên làng nước ối ối! rơi rồi! gãy hết răng! 1984 hoa thơ Phong trần đọ sức với thi gan Lạ nỗi hoa thơ chẳng úa tàn Nắng nhuộm sương cài um sắc tỏa Trăng lồng gió quyện nức hương lan Tình non bút điểm tình sâu nặng Nghĩa nước vần gieo nghĩa đượm tràn Đẹp quá vườn Tao say những nụ Xuân vào nở rộ thắm giang san. nỗi lòng(*) Tưởng rằng việc có, té ra không Bè bạn lăng xăng rối cả lòng! Lúc đến sân ngoài hồi hộp ngóng Khi vào cửa giữa ngỡ ngàng trông Càng bao tức bực tin vờ vẩn Lại bấy vui mừng chuyện viễn vông Lửa đốt vàng trong thêm lấp lánh Cho lòng kẻ khổ cảm vô song! khúc ca tình người Đã cùng chung gọi là người Người ai cũng đẹp nụ cười như ai Duy còn riêng nỗi u hoài Ngùi trông cuộc thế mà nhoi nhói lòng Hỏi ai quyền quý vô song Ai người hèn hạ vùi trong bùn lầy? Tị hiềm phân biệt Đông Tây Châu này, châu nọ, hệ này hệ kia Núi xương sông máu đầm đìa Càn khôn hết nổi gánh chia thảm sầu Mỗi ngày ngày một chìm sâu Mối tình đồng loại nát nhàu tả tơi Thôi đừng, đừng nữa ai ơi! Để cho người được lòng người như ai Tang thương dài đã quá dài!... vững lèo Đông dù lạnh lẽo chớ nằm queo Hỡi bạn thơ ơi! giữ vững lèo Nhấm nháp đôi dòng quên rét mướt Ngâm nga ít vận đỡ buồn teo Thương đàn sẻ đói kêu chiu chít Xót đám dâu cằn đứng khỏng kheo Đã chiếc thuyền thơ mang lửa ấm Thì xua giá buốt, chớ ngưng chèo! dáng huế Dáng duyên thành Huế cảm hoài thu In khắc trong lòng khách viễn du Êm sóng văn chương vờn bóng nguyệt Phơi dòng kinh sử sánh trang tu Hăm he sóng dữ hương nào dứt? ồ ạt giông cuồng sắc chẳng lu Nối gót anh thư tròn tiết nghĩa Gương hồng thắm đượm ánh trăng thu. thỏa đợi chờ Vàng tô thắm điểm rạng cành tơ Cánh bướm tung tăng thỏa đợi chờ Mến cảnh oanh vờn say nắng mới Yêu đời én lượn đắm trời mơ. Vui duyên hội ngộ mê hồn bút Cảm mối giao hòa ngát ý thơ Dị thảo kỳ hoa hương sắc tỏa Xuân dung thi uyển đẹp vô bờ. vào thơ Tôi bước vào "thơ" ước mộng đầy Vô vàn háo hức với mơ say Khi xuân sặc sỡ màu hoa thắm Sắc tỏa muôn màu hương ngát bay Đẹp ánh bình minh mướt tóc "thơ" Mơn làn má ửng mọng đào tơ Nguyện dâng tất cả hồn thanh khiết Bát ngát trùng dương chẳng bến bờ Nhẹ gót bâng khuâng tắm nắng hè Trời xanh không gợn thoáng mây che Giữa lòng vũ trụ bao la quá! Lối mộng vào "thơ" những dặt dè Rạng mảnh trăng thu dáng diễm kiều Đường khuya e ấp gió hiu hiu Trăng lồng đáy nước, "thơ" chung bóng Đôi trái tim hồng thỏ thẻ yêu. Chắp cánh chim bay khắp biển trời Chạnh niềm cố quận lại về thôi Dừng trên đất mẹ "thơ" rung động Cảm xót mưa sầu lác đác rơi! Mấy độ đông về lạnh tuyết sương Hoàng hôn buông rũ vạn đau thương Thân bèo lận đận bao xơ xác "Thơ" đến cùng chia nỗi đoạn trường. mộng và thơ Pháo tết reo vang rộn khắp nhà Xuân về rạng rỡ đẹp muôn hoa Giò lan háo hức khoe màu thắm Ngõ trúc xôn xao đón gió hòa Rượu cúc nồng say men họa xướng Trà sen đượm cảm vị thi ca Hồn thơ ngợp nắng hồng phơi phới Mãi miết xuân sang mộng chẳng già. dìu dịu khúc xuân Êm trôi dưới bóng trăng ngà Khúc xuân dìu dịu lan xa cuối trời Hòa trong tiếng mẹ à ơi! Rằng: "Xưa, ngày ấy tả tơi lá vàng Mưa sầu đăm đẳm mù hoang Chập chùng non bạc, lênh lan sóng đào Biển trầm dầm dãi tiêu tao Cuồng quay sóng dữ, thuyền chao đảo thuyền. Vang rền đất ngửa trời nghiêng Qua cơn bão lộng bình yên gọi về." âm thầm thẹn với đam mê Nghiệt oan càng lắm, thảm thê lại càng. Thôi thì dẹp bỏ trái ngang Về chung lối mộng thênh thang ban đầu Đôi bờ vực thẳm gành sâu Keo sơn nối lại nhịp cầu yêu thương. Cho mùa xuân đẹp vô thường Ngời hoa thánh thiện ngát hương nhân quần. 1989 tương ngộ Khô cằn một bóng giữa hoang liêu Những tưởng pha phôi với sớm chiều Mặc khách bỗng về khơi suối cảm Thi nhân chợt đến tạo nguồn yêu Cho vườn mộng tỏa hương thanh khiết Và đóa thơ phô sắc diễm kiều Mạch sống dâng trào lai láng chảy Tình thơ thắm đẹp biết bao nhiêu. ngùi ngẫm những may thay nhằm cơn túng mạc Mới hiểu đời đen bạc là sao! Năm canh trường thức thức thao thao Ngùi ngẫm chuyện máu đào, nước lã Khóc đã khó, cười càng khó quá! Loạn óc đầu, tím cả ruột gan Buổi xuân tươi hương sắc rỡ ràng Ong với bướm vờn loan rối rít Khi đông sầu gió mưa mù mịt Ong bướm nào quấn quýt nữa đâu? Trước đau thương chẳng lẽ cúi đầu Đời bội bạc còn âu chăng nữa? Quen nóng bỏng, sợ gì khói lửa Từng lạnh lùng, đâu ngại giá băng Hang bao sâu lấp mãi cũng bằng Sông mấy rộng chèo phăng cũng khỏi Thắng gian lao, thành công mới khoái Chí gan bền thỏa mọi ước ao Nắng lên mưa hẳn dồi dào Chồi xuân thắm lại ngạt ngào muôn hoa. 1984 cảm tạ Vì lòng luyến cảm mộ tri âm Xướng họa thuyền duyên nhẹ mái giầm Chẳng những thương nghèo... phiền tóc biếc Mà còn mến khổ... nhọc hoa râm Hương thơ tỏa rộng trời ân đức Nghĩa bút dâng tràn biển thiện tâm Trước tấm tình chân vô giá ấy Muôn vàn cảm tạ nỗi cao thâm. cùng ngàn sau cứ điều tốt gỗ là hơn Bày chi lắm chuyện phết sơn tô màu Xạ kia dù ở nơi đâu Tự nhiên hương tỏa... lọ cầu reo rao Thau đâu có hóa vàng nào Mà mong toe toét, thao thao phỉnh lừa Để rồi thơn thớt đãi đưa Để rồi ầm ập gió mưa tuôn trào Nước non cây cỏ lộn nhào Hờn oan dậy đất, trời nào thứ dung? Nổi cơn thịnh nộ đùng đùng Lột trần chân tướng hẹn cùng ngàn sau Chẳng còn sơn, chẳng còn màu Chỉ còn một mảnh thương đau ê hề! Càng trông càng nghĩ càng ghê Bao gian dối, bấy não nề, khổ thôi! ăn năn đã muộn màng rồi! 1969 xuân lắng Vạn vật hênh hếch cười Mùa xuân tràn khắp nẻo Đắm say nắng hồng tươi Khúc tình ca gọi réo Nghe gần mà xa xôi Cái đông tàn lạnh lẽo Còn khô khốc bên trời Gót lá buồn rụng héo. 1995 ước vọng Tặng ông bà Nguyễn Ngọc Thanh Cõi hoang lạnh eo sèo heo hút Ngọn cuồng phong thổi suốt bốn mùa Trọc tròi lau lách sim mua Xác xơ lá thắm, te tua cành sầu Nỗi thống khổ lần thâu đeo đẳng Tội thân cò nhuộm trắng mái sương Phong trần vì một chữ thương Càng bao lặn lội càng vương tủi hờn! Làn gió thảm từng cơn quặn thắt áng mây sầu xuộm ngắt từng không Triền miên bão lộn mây lồng Tin xuân khắc khoải rày trông mai chờ. Sóng cùng khốn ngập bờ bi thiết Tiếng kêu than da diết nghẹn ngào "Trời ơi! trời ở phương nao? Nắng ơi! nắng ở phương nào?... lạnh tanh! Thân rách rưới cam đành đâu tưởng Nơi cõi ngoài cánh phượng hoài tâm Tháng ngày vọng khúc tri âm Gọi xuân, gọi nắng thâm trầm nỉ non. Rồi một sớm đêm còn chưa dậy Tin phượng từ bên ấy đưa sang Niềm vui như ngọn sóng tràn Phút hồi sinh những vô vàn đê mê. Nguồn xuân chảy tràn trề ưu ái Điểm hoa đời thắm lại nét duyên Lặng cơn gió não mưa phiền Màu hoa tươi tắn tiếng khuyên nhộn nhàng. Cũng từ đó hương tràn ngõ hạnh Bóng nguyệt lồng vành vạnh vườn xưa Nói thôi biết mấy cho vừa? Nghĩa hơn núi thẳm, ơn thừa bể khơi Tình xuân đã vời vời cao rộng Nghĩa phượng còn lồng lộng phượng ơi! Tình kia nghĩa nọ biển trời Hoa hèn cỏ mọn đời đời khắc ghi. tạ ơn đêm đen vần vũ mù sa Phạc phờ giữa chốn mù lòa mông lung Xót thân thương phế não nùng Tiếng sầu mượn gió gửi cùng ngàn phương Đang khi nghẽn lối cùng đường Bỗng từ vạn dặm nguồn thương tràn về Cứu cho thoát nỗi tái tê Cứu cho khỏi cảnh ê chề oái ăm Đêm đen thắm ánh trăng rằm Như chừng chết đuối vớ nhằm phao trôi Muôn vàn cảm tạ xa xôi Vẫn còn thương tưởng về nơi khổ sầu Tấm lòng từ thiện cao sâu Lập vườn bác ái tươi màu cỏ cây Lá lành đùm lá rách này Cho cây héo úa ra cây tốt lành ơn trời nghĩa bể thênh thênh Làm sao đền đáp trọn tình cùng ai Phế nhân kiếp khổ dài dài Đền ơn?... Ôi! chỉ một vài vần thơ Vụng về, e thẹn ngẩn ngơ Mong người nhận giúp bài thơ chân thành Nguyện cầu cùng đấng cao xanh Cho người hạnh phúc cho cành ngời hoa Hương thơm bay khắp gần xa Ngọt ngào lan tỏa chan hòa tình thương. vui về bến thương trải bao cay đắng ngọt bùi Chừ nghe trong gió thoảng mùi hương quê Ngày xưa trót đã nặng thề Ngược dòng dĩ vãng lần về bến thương Thương chi nắng ửng mái trường Khi hoàng hôn xuống cuối đường đợi trông Thương khi e ấp tình nồng Bên dòng nước mát con sông hiền hòa Thương hồi tình đẹp Vu Gia Thuyền khăm khẳm ánh trăng ngà lênh đênh Qua bao giông bão thác ghềnh Mà con thuyền ái vẫn bềnh bồng trôi Bây chừ tóc bạc da mồi Làng quê hạc nội song đôi lượn vành Say nhìn ngõ hạnh vườn thanh Cội thương trĩu quả thắm cành ngời hoa Nguồn vui trải khắp quê nhà Xôn xao sóng nắng chan hòa mái sương.

phụ lục

I. câu đối nhà thờ tộc nguyễn Sư
(Nguyễn Sư Giao phụng soạn)

Bàn thờ Tổ:

Phụng tổ
Tiền hiền đĩnh xuất
Bàn thờ trái:
Thừa tự
Bàn thờ phải:
Quy tôn

Đôi 1:

Bắc phương chí hồng khởi
Nam địa cơ hiển thành
Đôi 2:

Tựu thừa ân tổ
Quy hưởng phước tông
Đôi 3:

Nguyễn tộc vinh cơ, tiên tổ lưu ân thuỳ đạo nghĩa.
Tịnh Yên hiển nghiệp, tử tôn tích đức luyện anh tài.


Đôi 4:

Tiền hiền sáng nghiệp, danh thanh hoài vạn kỷ.
Hậu duệ thừa ân, phước ấm niệm thiên thu.
Đôi 5:

Phước mãn trường giang, vạn phái đồng nguyên hằng thạnh phát.
Đức hoằng cù mộc, thiên chi nhất bổn vĩnh tồn sinh.

Đôi 6:

Niên kế thuận thời xuân đích thuỷ
Nhân sinh đạo hạnh hiếu vi tiên.
Đôi 7:

Cương trực vị nhân tâm ý thiện.
Thảo hiền lưu phước tử tôn vinh.
Đôi 8:

Tư nguyên tri viễn tồn gia hệ
Niệm bổn phận chung bảo mộ phần.
Đôi 9:

Bạch thủy Vu giang, thiện tích công thành hưng đại tộc
Thanh nguyên Tịnh xã, tài sung nghĩa tụ hiển sư tông.


II. thử đối các câu đối

Câu 1:
Xuất: Lên phố Mía, gặp cô hàng mật, cầm tay kẹo lại hỏi thăm đường. (Đoàn Thị Điểm)
Đối: Xuống thôn Tằm đụng chị bán thao, nắm nén tơ mà nhờ chỉ kén. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 2:
Xuất: Song song là hai cửa sổ, hai người ngồi bên hai cửa sổ song song. (Đoàn Thị Điểm)
Đối:
1. Khuyết khuyết ấy nửa vành trăng, nửa cuội đứng phía nửa vành trăng khuyết khuyết. (Nguyễn Sư Giao)
2. Lộ lộ rõ cặp cò bay, cặp sáo lượn dưới cặp cò bay lộ lộ. (Nguyễn Sư Giao)
Câu 3:
Xuất: Tết tới túng tiền tiêu, tính toán toan tìm tay tử tế. (Thảo Am - Nguyễn Khoa Vi)
Đối: Lịch lùi lơi lợi lộc, lo lường lánh lướt lối lao lung. (Tụ Vinh - Nguyễn Sư Giao)

Câu 4:
Xuất: Năm con chim đậu trên cành cây ngũ (ngủ). (?)
Đối: Ngàn chú chuột chết giữa buổi đông thiên. (Ng. Sư Giao)

Câu 5:
Xuất: Bánh ít nhiều đường bánh ít ngọt. (?)
Đối: Cơm không có chả cơm không ngon. (Ng. Sư Giao)


Câu 6:
Xuất: Ba ba nấu cháo nồi ba. Tam tam chi cửu hỏi đà chín chưa? (?)
Đối: Mười mười đúng cả vừa mười. Thập thập như bách đúng rồi trăm nguyên. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 7:
Xuất: Cỏ đầu cầu Đỏ xanh biêng biếc. (?)
Đối: Than vùng thung Vàng đen thui thui. (Ng. Sư Giao)

Câu 8:
Xuất: Nhờ quần che không thấy què chân. (Ng. Kim âu)
Đối: Bởi đốt cháy mới loài đáy chốt. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 9:
Xuất: Một thằng trẻ ranh bán tranh rẻ, mời kẻ độc đinh. (Bùi Tịnh)
Đối: Hai ngựa gầy đói, chở gói đấy cậy xe song mã. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 10:
Xuất: Vũ vô kiềm toả năng lưu khách. (Đàm Thận Huy).
Đối: Phước hữu diên trường tự thiện căn. (Ng. Sư Giao).

Câu 11:
Xuất: ẩn liên trì long cu tác quái, xuất hiền tài cốt nhục đoàn viên. (Trinh Tịnh) (Câu đối này bà Trinh Tịnh...)
Đối: Tàng thạch cốc, bàng điểu dương oai, sinh kiện tướng tình duyên hợp tụ. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 12:
Xuất: Thằng Quỳnh ngồi trên cây thị, dái đỏ hồng hồng. (Đoàn Thị Điểm).
Đối: 1- Con Liễu ngồi dưới gốc trai, mu dày trúc trúc.
2. Lão Lý dựa sát cội đào, cu gào cúc cúc.
(Nguyễn Sư Giao)

Câu 13:
Xuất: Người nhái bơi ếch vào bắt cóc, cóc bắt được ai, bị trói nằm trơ mắt ếch. (?)
Đối: Lũ yêu giả beo đến rình lừa, lừa rình bị lộ, lâm đòn chạy rớt lốt beo. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 14:
Xuất: Chắc tôn ông không bằng lép tôn tôi (Léptônxtôi). (?)
Đối: Giàu đỉnh vạc khó sánh mạc đỉnh chi (Mạc Đĩnh Chi). (Nguyễn Sư Giao)

Câu 15:
Xuất: Tập thể dục, tập thể dục tập thể. (?)
Đối: Hợp đoàn ca, hợp đoàn ca hợp đoàn. (Ng. Sư Giao).

Câu 16:
Xuất: Cô gái Xuân đi chợ hạ, mua cá thu về chợ hãy còn đông. (?)
Đối: Trai thôn Đông đáp thuyền nam, bán khoai tây xong thuyền đà lại bắc. (Nguyễn Sư Giao).

Câu 17:
Xuất: Đêm lạnh nhìn trăng trăng sắc trắng. (?)
Đối: Bé chơi bắn bi bi nặng bị. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 18:
Xuất: Hiệu thuốc bắc có nam có bắc, khách đông tây nam bắc đến hàng đông. (?)
Đối: Quán mai hồng nào tím nào hồng, hoa đỏ trắng tím hồng đều đắt đỏ. (Nguyễn Sư Giao)


Câu 19:
Xuất: Trọng tài trọng tài vận động viên, vận động viên động viên trọng tài. (?)
Đối: Điều dưỡng điều dưỡng giúp bệnh lây, giúp bệnh lây bệnh lây điều dưỡng. (Nguyễn Sư Giao)

Câu 20:
Xuất: Vợ cả vợ hai, hai vợ đều là vợ cả. (?)
Đối: Chồng thôi, chồng nửa, nửa chồng cũng chồng thôi.
(Nguyễn Sư Giao)
Câu 21:
Xuất: Xứ Thủ Đức năm canh thức đủ. (?)
Đối: Trời Sóc Trăng sáu khắc sắc trong. (Ng. Sư Giao)


III. Những bài viết về Tác giả

Dưới trăng
Thơ của Tụ Vinh

Lê Thiếu Nhơn

Tác giả Tụ Vinh tên thật là Nguyễn Sư Giao, sinh năm 1935. Hơn ba mươi năm qua, ông sống trong cảnh mù lòa và cụt tay chân ở quê nhà (thôn 14, xã Đại Lãnh, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam). Điều bất hạnh đã không vùi dập nổi một trái tim khao khát được tồn tại, được hiến dâng, được chia sẻ. Những câu thơ cứ thầm lặng viết ra. Những câu thơ của Tụ Vinh đã đến, giản dị như chính cuộc đời không chút khoa trương, thấp thoáng những hạnh phúc không ngờ: "Thơ tôi lớn giữa bụi mờ. Tưởng không khẳm lá nào ngờ đơm bông". 126 bài thơ gói ghém "Dưới trăng" đong đưa một số phận. Vì thế, ở đây không có chuyện hay dở, những câu thơ đã bay qua bóng tối mỗi ngày: "Lơ lửng nhạn trời tung cánh gió. Riêng lòng dịu vợi khúc bâng quơ". Làm sao quên được, "dưới trăng" có một người yêu thơ! Yêu thơ để biết "Hy vọng": "Mỗi chiều buồn là mỗi nhớ đến anh. Chân trời ấy nảy mầm hy vọng".
T.H (Lê Thiếu Nhơn)


(Bài đã đăng Báo Tài hoa trẻ số 214, ra ngày 05. 6. 2002, trang 80.)

"Dưới trăng"
Sự giải bày một hồn thơ từ bóng tối ra ánh sáng.

Vân Khánh

Người ta tìm đến thơ bằng nhiều con đường, bằng nhiều cách cắt nghĩa và cảm nhận khác nhau, mở lòng mình trải rộng trên mỗi vần, mỗi điệu. Thơ là một thế giới rất riêng để ta trút bỏ ưu phiền, buồn vui, về những nỗi niềm chung riêng, nhân tình thế thái. Tụ Vinh - một người con đất Quảng đã đến với thơ bằng tấm lòng nồng nàn như thế.
Ông tên thật là Nguyễn Sư Giao, một cuộc đời gặp nhiều bất hạnh. Suốt 30 năm sống trong cảnh mù loà, tàn phế, nhưng số phận nghiệt ngã ấy đã không thể dìm chết một tâm hồn, một khát vọng nghệ thuật trong ông. Ông viết thơ bằng tất cả sự chân thành và chiêm nghiệm, từng câu thơ toát ra như những lời gan ruột của một người con đối với quê hương, bản quán; của một người đến với mọi người. "Dưới trăng" (NXB Thuận Hóa 2002) là tập thơ đầu tiên của ông - một minh chứng cho lòng say mê nghệ thuật, một món quà tinh thần rất lớn đối với một người làm thơ trong bóng tối. Tự nó, cũng đã nói lên tất cả nỗi lòng yêu cuộc sống thiết tha: "Thầm lòng cảm ngọn gió thu/Tiếng thơ từ trái tim mù vọng ra". ông vẫn nghe nhịp sống ngoài kia, từng giây khắc: "Thời gian? Vâng! chính thời gian/Chôn vùi bạo ngược trong làn mưa sa/ấp yêu trong nắng hiền hòa/Rợp vườn bác ái, thắm hoa nhân từ".
Sợi dây giao cảm nối liền tâm hồn với thế giới ngoài kia chính là nhịp đập trái tim luôn thổn thức, băn khoăn rạo rực với đời: "Anh nghe từng tiếng tim lòng", "Tim lòng ray rứt, băn khoăn".
Thơ ông là sự mâu thuẫn nội tâm gay gắt, giữa mộng và ảo, thực và mơ, buồn và vui, bóng tối và ánh sáng... nhưng chính trong sự giằng xé réo rắt kia là một tấm lòng rất mực yêu đời, yêu người, yêu cuộc sống. Có những lúc ông thảng thốt: "Đã cụt lại mù/Hận lòng đeo đẳng kiếp chinh phu". hay "Mắt mù nhoè nhoẹt, mặt loang sần sùi". Thảng thốt nhận thấy và cảm cái không gian, thời gian đang trôi: "Đêm buồn y viện lắng trôi" da diết và buồn thương như thế. Nhưng, từ trong "tiềm thức", Tụ Vinh "níu gót thơ", đem tất thảy "hình ảnh lắng vào thơ" mong tìm một "chút hẹn hò" cùng "cuồn cuộn sóng nhớ thương" "chở vào vùng kỷ niệm". Đôi lúc, ông cảm nhận sự bất lực của mình với thời gian, với cuộc đời: "Sống còn là mấy thiết tha"; "Lạnh lùng gió thoảng mây trôi/ Một ngày, ngày một phai phôi nhạt nhòa" thì cũng là lúc ông tìm đến "thuyền thơ": "Mềm tay chăm chuốt mướt vòm thơ xanh" để lắng lòng mình và giao cảm. "Dưới trăng" còn là nỗi lòng nhớ thương về xứ Huế , tác giả đã "lần theo tiềm thức lặng vào Huế đô", về chốn quê "dậy đường cày tiếng thơ vang vọng", về nhân tình thế thái...
Sự thẩm thấu văn chương là một quá trình, đối với thơ ca cũng vậy. Từ cái gốc tình cảm - sức sống mãnh liệt của thơ, Tụ Vinh đã đến với tấm lòng như thế. Có thể trong sâu thẳm trái tim, ông trải lòng mình trên trang sách mong tìm một tiếng nói tri âm đồng điệu. Bởi, nói như Đặng Huy Trứ thì "thơ làm cho con người không quen ai mà yêu, không biết ai mà nhớ, , không chỉ non thề bể mà nặng vì non nước".
Là chiếc cầu đưa con người đến bến bờ của hạnh phúc, với Tụ Vinh - ông đã tìm thấy cho mình một thế giới chân thành và linh diệu - ấy là thơ. Thơ đã chắp cánh cho một tâm hồn luôn khao khát sống, khát khao giao cảm với đời; vượt qua nỗi éo le thân phận. Vượt qua bóng tối để tìm ánh sáng. Vươn lên, vươn lên không mệt mỏi.
V.K
(Bài đã đăng trên trang Văn hoá - Nghệ thuật cuối tuần, Báo Thừa Thiên Huế số 128 từ 27 đến 30.6.2002).


Dưới trăng, thơ...

nguyễn yên đông

Cái hay không úa không tàn
Ngàn xưa sau vẫn hương lan ngọt ngào

Một người Quảng Nam, đang sinh sống tại Sài Gòn, trong một buổi sáng tình cờ đọc thấy bài thơ đăng trên Báo Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, bỗng gặp cái tên quen: Tụ Vinh. Có phải người bạn Nguyễn Sư Giao mấy mươi năm về trước vẫn thỉnh thoảng làm thơ?
Đó là duyên may đầu tiên để một thời gian lận đận kiếm tìm, tri ngộ; và sau 30 năm sống trong cảnh mù lòa vì tai nạn rủi ro trong chiến tranh, Tụ Vinh đã có được tập thơ đầu tay: Dưới trăng.
ở tuổi 68, ông vẫn làm thơ, những câu thơ sóng sánh một loại ánh sáng nhiệm mầu và dạt dào sức sống:
Anh nghe từng tiếng tim lòng
Cười lên khúc khích ngọt dòng yêu thương.
Nào ai ngờ rằng, ông sáng tác thơ bằng một khả năng mà người thường không sao có thể. Vừa mù lòa, vừa tứ chi bất mãn túc, ông tự làm thơ bằng trí nhớ của mình rồi nhờ người khác ghi lại. Âm thầm và lặng lẽ. Như "tình nặng Vu Gia". Như một hành trình khát khao đầy đau đớn. 126 bài thơ trong tập Dưới trăng, quả nhiên là một thành quả lao động đáng trân trọng. Vì ở đây là một chân trời, một vùng ánh sáng thanh khiết của tâm hồn:
Gò Ngang, Gò Cấm chưa già
Vu Gia chưa cạn tình ta vẫn còn
Thơ ông hiền lành, phảng phất tiếng cưòi của ngày mùa rơm rạ, tiếng suối trong trẻo của tình yêu mà đặc biệt là tình yêu thiên nhiên và tình yêu đôi lứa. Giọng thơ tuỳ bài có khúc cổ kính, khuôn mẫu (Mái nhì, Dòng suối cảm, Màu xanh kỷ niệm...), có bài mướt mát, tươi trẻ, giọng điệu sôi nổi, tự do (Hương đồng, bài ca tình yêu...). Nhiều địa danh, nhiều vùng đất, nhiều hồi ức... đi vào thơ ông, vừa thăm thẳm buồn vừa có cái rung động, nhẹ nhàng của một trái tim đầy ắp yêu thương.
Một người làm thơ Quảng Nam, một con người biết giữ gìn tâm hồn vượt lên trên nỗi đau thân phận, với tập thơ đầu tiên của mình, ắt hẳn sẽ được người đọc quan tâm và đồng cảm.

N.Y.Đ

(Bài đã đăng trên trang Văn học - Nghệ thuật chủ nhật, Báo Quảng Nam số ra ngày 7.7.2.2002, số 1014 (4236), ngày 27, tháng 5, Nhâm Ngọ).


Dưới trăng -
thơ của nghị lực và niềm đam mê

thái ngọc thi

Bạn có tin một người bị mù cả hai mắt và cụt tay chân mà vẫn có thể làm thơ? Không những thế, ông đã và sẽ cho xuất bản nhiều tập thơ có giá trị? Lúc đầu, tôi hoàn toàn phủ định điều này vì tôi nghĩ "sức người có hạn". Nhưng khi cầm trên tay tập thơ Dưới trăng (NXb Thuận Hóa) của Tụ Vinh (tên thật là Nguyễn Sư Giao) tôi mới ngỡ ngàng, "à, vẫn có người tài đến thế!"
Đã cụt lại mù
Hận lòng đeo đẳng kiếp chinh phu
Đường mây héo hắt phương trời thẳm
Cầu với nhân gian một chữ phù
(Cụt lại mù)
"Đã cụt lại mù", vậy Nguyễn Sư Giao cầu gì ở cuộc sống? Ông chỉ cầu có một chữ "Phù" (Nghĩa là hợp, đúng: Từ điển Tiếng Việt - NXB Thanh Hóa). Sau tất cả những bất công mà cuộc sống đã "ban tặng", Nguyễn Sư Giao vẫn nặng tình với đời lắm lắm! Vầng dương tự độ xa xôi/Ngõ hồn tuyết lạnh bước đường mưa sa/Vui buồn ta bạn cùng ta/Càn khôn vũ trụ biết là là đâu? (Mù sa nhân thế)
Đọc thơ Tụ Vinh, tôi như được cùng ông lang thang vào cõi vô định. ở nơi đó không chỉ có "mù sa" mà còn có cả những "Màu xanh kỷ niệm": Hoa ngát hương thơm quyện nắng hồng/Bướm vờn lơ lửng rộn từng không/Gió đưa gặp gỡ duyên từ ấy/Hết hẹn lại chờ đến nhớ mong".
Nỗi bi ai của số phận, dường như không đủ sức giết chết trái tim tràn đầy nhựa sống của ông. Thơ ông vẫn tràn trề sinh lực. Những trang thơ như trải dài cùng niềm vui, cùng hạnh phúc. Tất cả có được là do chính ông đã được sinh ra và lớn lên từ một vùng quê sông núi hữu tình: Đẹp chiều thu/Đẹp chiều thu/Gió đùa lay sóng lúa/Lúa reo đùa vi vu... (Quê đẹp chiều thu)
Với một người vừa bị mù lại bị cụt tay chân như Tụ Vinh, thì người vợ luôn là "điểm tự nhiệt thành" nhất. Thay ông, bà đã làm việc quần quật suốt 30 năm nay. Bà là mẹ, là vợ, nhưng trong hoàn cảnh này bà còn là "trụ cột gia đình". Vì vậy, "Lời thương cho vợ" ông viết bằng cả tấm lòng biết ơn và thán phục: Tội em tội biết bao là/Sóng gầm một mái, mưa sa một chèo/Kìn kìn gánh khổ đong đeo/Chông gai chẳng nệ suối đèo bằng không.
Dưới trăng là tuyển tập gồm 126 bài thơ của Tụ Vinh. Vượt lên chính số phận nghiệt ngã của đời mình, Nguyễn Sư Giao đã "viết được" một tuyển tập thơ rất đỗi hào hùng. Đó là bản hùng ca của tinh thần bất khuất, không chịu đầu hàng trước số phận. Nguyễn Sư Giao đúng là một người "tàn nhưng không phế".
Đọc thơ Tụ Vinh, ta không những cảm được cái hay, cái đẹp của ngôn từ, của nghệ thuật tạo hình, mà ta còn tìm được cái hay của tinh thần nhân văn cao cả.
Đọa đày kể biết bao nhiêu
Mặc bao nhiêu... vẫn mãi chiều chuộng thơ
Thơ tôi lớn giữa bụi mờ
Tưởng không khẳm lá nào ngờ đơm bông.
(Thơ tôi)

T.N.T
(Lớp Báo - K27 - ĐHKH Huế)
(Bài đã đăng Báo áo Trắng số 93 (Bộ mới) ngày 15.12.2004.)