KHỈ TỪ BI

(Năm Bính Thân kể chuyện
“Tiền Thân Đức Phật”)

 

Tại vùng Hy Mã Lạp Sơn

 

Tám mươi ngàn khỉ họp đàn sống chung

 

Dưới quyền khỉ chúa hào hùng,

 

Gần khu vườn ở cánh rừng bên sông

 

Có cây vĩ đại vô cùng

 

Xoài ngon, trái lạ, thơm lừng đó đây

 

Thấy xoài chín mọng giăng đầy

 

Khôn ngoan khỉ chúa dặn ngay cả đàn:

 

“Hãy mau hái hết mà ăn

 

Nếu không xoài rớt trôi lăn sông ngòi

 

Xuôi về thành phố xa xôi

 

Loài người ăn được tức thời ưa luôn

 

Mò tới gốc, tìm tới nguồn

 

Rừng ta sinh sống chẳng còn được yên

 

Người ta xâm phạm tới liền.”

 

Khỉ nghe. Theo đúng lệnh trên tức thì.

 

Ngờ đâu có một trái kia

 

Ẩn trong tổ kiến khó bề nhận ra

 

Trên cành thấp mọc lòa xòa

 

Xoài rơi xuống nước trôi xa dập dình

 

Về Ba La Nại kinh thành

 

Thoát qua mắt khỉ tinh ranh cả bầy.

 

*

 

Vua Ba La Nại sáng nay

 

Tắm sông mát mẻ nhân ngày thảnh thơi

 

Mấy người đánh cá gần ngài

 

Chợt đâu vớt được trái xoài trên sông

 

Họ nhìn kinh ngạc vô cùng

 

Rồi bèn kính cẩn đem dâng vua hiền

 

Vua nhìn, tự hỏi ngạc nhiên:

 

“Trái cây gì lạ? Ở miền nào đây?”

 

Hỏi dân chài lưới sông này

 

Họ thưa đồng loạt không hay biết gì,

 

Vua bèn hỏi kiểm lâm kia

 

Họ thưa: “Trái đó rất chi xa vời

 

Trái xoài tên gọi lâu rồi

 

Ở trên rừng thẳm khuất nơi non ngàn

 

Dưới chân Hy Mã Lạp Sơn.”

 

Khi vua ăn thử thấy thơm lạ thường

 

Vị ngon ngọt mãi vấn vương

 

Khiến vua ham muốn tới rừng tìm cây

 

Dù xoài ở rất xa đây

 

Vua không ngần ngại định ngày ra đi.

 

*

 

Dòng sâu, nước xiết quản chi

 

Một đoàn thuyền ngược sông kia lên rừng

 

Vượt bao sóng nước chập chùng

 

Vua và quân lính tùy tùng tới nơi

 

Lên bờ đến gốc cây xoài

 

Hái ăn một bữa tuyệt vời thơm ngon,

 

Trời khuya sau buổi hoàng hôn

 

Nhà vua nằm ngủ dưới luôn gốc xoài

 

Lính canh gác ở vòng ngoài

 

Lửa rừng thắp sáng toả dài chung quanh.

 

Về khuya bầy khỉ chuyền cành

 

Nhảy lên hái trái xoài giành lẫn nhau

 

Gây ồn ào giữa canh thâu

 

Khiến vua thức giấc ngẩng đầu nhìn lên

 

Thấy ngay bầy khỉ ở trên

 

Vua bèn gọi lính tới liền để sai:

 

“Hãy bao vây ngay cây xoài

 

Cung tên bắn hạ hết loài khỉ kia

 

Ngày mai làm thịt ngay đi

 

Xoài cùng thịt khỉ ăn thì chắc ngon.”

 

*

 

Khỉ trên cây nghe hết hồn

 

Vội tìm khỉ chúa báo luôn sự tình:

 

“Cây xoài đã bị vây quanh

 

Tìm đường nào thoát được nhanh chốn này?”

 

Trấn an khỉ chúa nói ngay:

 

“Ta tìm cách cứu khỏi đây. An lòng!”

 

Chàng trèo lên một cành cong

 

Chuyền ra ngọn xoải qua sông khá dài

 

Rồi chàng lấy sức phóng người

 

Bờ bên kia nhảy qua thời dễ thôi,

 

Chiều ngang sông ước lượng rồi

 

Tre non một đoạn bằng nơi chiều này

 

Chặt ra chàng xử dụng ngay

 

Một đầu buộc chặt thân cây tức thì

 

Quanh lưng mình quấn đầu kia

 

Rồi chàng lấy sức đu về ngang sông

 

Tre non thành chiếc cầu vồng

 

Để cho bầy khỉ sẽ cùng theo nhau

 

Leo qua mà thoát hiểm mau,

 

Tiếc thay chúa khỉ tính sao sai lầm

 

Quên phần tre buộc quanh thân

 

Cầu tre do đó một phần hụt đi

 

Thật là nguy hiểm kể chi.

 

Hy sinh khỉ chúa tức thì vươn ra

 

Dùng lưng mình để nối qua

 

Khiến cầu vừa đủ dài mà sang sông.

 

Quay nhìn bầy khỉ hãi hùng

 

Anh chàng khỉ chúa hào hùng hét lên:

 

“Lưng ta hãy bước chân liền

 

Tới cầu tre, vượt qua bên kia bờ

 

Hãy trốn nhanh, đừng chần chờ.”

 

Tám ngàn chú khỉ xót xa cúi đầu

 

Chào chàng khỉ chúa thật mau

 

Bước lên lưng chúa qua cầu bình an

 

Thế là thoát hiểm cả đàn.

 

Nào ngờ một khỉ bạo tàn ác tâm

 

Ghét ganh chúa khỉ bội phần

 

Từ lâu muốn hại, nay nhân dịp này

 

Nhảy lên lưng, giẫm mạnh thay

 

Khiến lưng chúa khỉ gẫy ngay tức thì,

 

Khỉ gian ác qua bờ kia

 

Không thèm ngó lại chút gì nạn nhân

 

Mặc cho khỉ chúa một thân

 

Đang nằm bất tỉnh vô ngần tang thương.

 

*

 

Nhà vua thức giữa đêm trường

 

Vô tình chứng kiến khỉ đương cứu bầy

 

Xả thân, bỏ mạng, tan thây

 

Gương hy sinh ở trên cây tuyệt vời

 

Nhà vua cảm động nghẹn lời

 

Sáng sau truyền lệnh cho người trèo lên

 

Đỡ chàng khỉ chúa xuống liền

 

Nước thơm tắm rửa khắp trên thân người

 

Áo vàng mềm mại mặc ngoài

 

Vua thân ái hỏi: “Nhà ngươi là gì

 

Mà can đảm cứu khỉ kia

 

Mạng mình chẳng tiếc, từ bi lạ thường?”

 

Mặc dù sắp bị tử thương

 

Anh chàng khỉ chúa nhẹ nhàng thưa ngay:

 

“Tôi là thủ lãnh cả bầy

 

Chỉ huy, dẫn dắt tại đây lâu rồi

 

Cả bầy thương mến tin tôi

 

Tôi đâu nuối tiếc cõi đời làm chi

 

Khi đưa bầy thoát hiểm nguy.

 

Đứng đầu đất nước trị vì muôn dân

 

Muốn cho tốt đẹp mọi phần

 

Không nên coi trọng tấm thân của mình

 

Ưu tiên lo lắng tâm thành

 

Cho nguồn hạnh phúc an lành của dân.”

 

Nói xong khỉ chúa từ trần

 

Núi rừng vẳng tiếng nhạc buồn ngân xa.

 

Nhà vua ra lệnh tang ma

 

Trang nghiêm hỏa táng như là quốc vương

 

Để ghi kỷ niệm hào hùng

 

Dựng lên ngọn tháp giữa vùng rừng hoang.

 

Khi vua trở lại cung hoàng

 

Về Ba La Nại trong hằng bao năm

 

Nhớ lời khỉ chúa trối trăn

Trị dân đúng Pháp, gieo nhân tốt lành.

 

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT:
Khỉ chúa là tiền thân Đức Phật.

Vua là A Nan.

Khỉ ác độc là Đề Bà Đạt Đa.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(phỏng dịch theo bản văn xuôi

THE GREAT-HEARTED MONKEY

trong “The Stories Of Buddha’s Former Births”

của Anjali Pal)

__________________________________________