PHÂN TÍCH TRƯỜNG CA
                                      “ PÔLTAVA“

CHỦ ĐỀ

1.Chủ đề: đối đầu quân sự. Trong trường ca viết về sự kiện lịch sử - trận Pôltava.


Trước mắt chúng ta, mở ra toàn cảnh bức tranh trận đánh. Với tình cảm nồng nhiệt, Puskin đã miêu tả hình tượng những người lính Nga, do Nga hoàng Piôtr Đệ nhất dẫn dắt vào trận đánh. Nga hoàng được thể hiện như một con người mạnh mẽ, quả cảm, hùng mạnh, có ánh mắt nhìn rực lửa. Khi đọc trường ca, ta hình dung một cách rõ ràng trận đánh đã diễn ra từ rất lâu. Không có sự miêu tả về mặt lịch sử nào có thể tạo ra được cảm xúc mà một tác phẩm nghệ thuật có thể truyền đạt lại, nhất là một khi trường ca này do một đại thi hào sáng tác ra.


2.Chủ đề tiếp theo của “Pôltava “ là số phận của quốc gia Nga giữa các quốc gia khác thuộc Châu Âu, khả năng nhân dân Nga bảo vệ sự độc lập và tự chủ của mình trong cuộc đấu tranh với những kẻ thù hùng mạnh nhất. Chủ đề này (cuộc đấu giữa Charles XII và Piôtr) trong ý thức của Puskin được gắn với nhiều sự kiện đáng nhớ, gần đây - việc Napoleon tiến đánh nước Nga và chịu thất bại, “….”. Puskin cho rằng, sau khi đánh thắng cuộc chiến ác liệt với kẻ thù hùng mạnh, Nước Nga đã thể hiện khối đoàn kết và sự vững mạnh bên trong nước Nga.


3.Một chủ đề khác không thể không đặt ra trước Puskin như một triết gia về vấn đề quốc gia là nước Nga bao gồm nhiều dân tộc, tính quy luật lịch sử trong việc thống nhất nhiều dân tộc trong phạm vi một quốc gia, tính bền vững trong mối quan hệ với dân tộc Nga và quốc gia Nga. Chủ đề này, được Puskin phát triển thông qua thí dụ về Ucraina, sau khi đặt hình tượng Madepa vào vị trí trung tâm, nhân vật này đã cố lợi dụng sự hỗ trợ của quân đội Thụy Điển để tách hẳn Ucraina ra khỏi Nga. Trong trường ca, Puskin (rất nghiêm túc tôn trọng sự thật lịch sử, ) đã thể hiện Madepa không phải là một người yêu nước, đấu tranh nhằm giải phóng tổ quốc mình, mà như một kẻ hám danh, xảo quyệt, trong thực tế tỏ ra coi thường cả tự do lẫn tổ quốc. Puskin, có lẽ, lúc đầu, muốn đưa chủ đề tính dân tộc này lên vị trí hàng đầu, nên trong bản thảo của mình đã lấy tên là “Madepa”


§.Nước Nga, Ucraina và Thụy Điển trong trường ca “Pô ltava “

Trận đánh Pô ltava là trung tâm của tác phẩm.

Có vẻ như, chính sự đối đầu về chính trị giữa Nga và Thụy Điển là chủ đề trung tâm, chính trong trường ca.

Tất cả các nhân vật đều có liên quan theo cách này hay cách khác với một trong các phía. Kôtrubây, cha của Maria - đã tận tâm phục vụ Nga hoàng Piôtr đệ nhất. Madepa tuy được hưởng nhiều đặc quyền nhờ Piôtr nhưng vẫn âm thầm chuẩn bị âm mưu làm phản.

Kết cục của trận chiến Pôltava , là chi tiết trung tâm của trường ca, có vai trò giải quyết số phận của nhân vật chính trong trường ca - thủ lĩnh Hetman Madepa. Việc thua trận của Thụy Điển, sự bất lực và lúng túng của Charles XII và chiến thắng lừng lẫy của Nga hoàng Piôtr là sự trả thù xứng đáng với Madepa- con người tàn độc này.


§.Ucraina nên liên minh với Nga hay Thụy Điển? Đây là vấn đề làm đau đầu các giới cầm quyền và dân Kôdắc ở Ucraina trong thời gian đó. Chính vấn đề này đã trở thành vấn đề chủ yếu với các nhân vật chính trong tác phẩm này.

Nhà thơ đã miêu tả các sự kiện theo cách đánh giá của phía người Nga. Theo cách nhìn nhận này, thì Madepa là kẻ phản bội đểu cáng, chuyên mưu cầu lợi ích riêng cho bản thân, chỉ mong kiếm tìm quyền lực cho mình mà thôi. Thủ lĩnh Hetman đã tiết lộ cho Maria biết kế hoạch của mình: ông ta khát thèm được đứng đầu Ucraina, như một quốc gia độc lập, tách rời hẳn nước Nga, vì chính vua Thụy Điển đã hứa hẹn sẽ trao cho Madepa quyền đứng đầu Ucraina, một khi họ đánh thắng Nga hoàng Piôtr. Puskin đặc biệt làm rõ chi tiết Madepa trước hết bị chi phối bởi tính thù dai của mình. Madepa không thể tha thứ cho Nga hoàng Piôtr do một lần đã túm râu của Madepa vì nghe Madepa nói một điều táo tợn nào đó. Từ dạo đấy, khát vọng trả thù Piôtr đã không để Madepa được bình yên lấy một ngày.

Thủ lĩnh Hetman được Nga hoàng tin tưởng và ban cho nhiều đặc ân và thăng chức, nhưng Madepa vẫn tiếp tục nuôi mối căm thù không nguôi với Nga hoàng. Theo ý kiến của Puskin, Madepa không nghĩ tới Ucraina, vì Madepa là người ích kỉ thâm căn cố đế, không theo các nguyên tắc đạo đức, không có khát vọng yêu nước cao đẹp. Điều này thể hiện qua chi tiết Madepa đã bắt cóc cô con gái của Chánh thẩm phán Ucraina KôTrubây.

Ngay trong phạm vi chủ đề Ucraina, đã hiện lên một cách gay gắt chủ đề quan hệ giữa các cá nhân với nhau, đã gắn kết các nhân vật là người Ucraina - Madepa, Kôtrubây, và con gái ông ta- Maria. Sự đểu cáng của Madepa là nguyên nhân gây ra cảnh người bạn cũ , người bạn chiến đấu Kôtrubây trở thành kẻ thù không đội trời chung của ông ta, sau đó bị giết hại theo sự xúi bẩy của Madepa. Maria - con gái được Madepa đỡ đầu lại bị cha đỡ đầu làm nhục, khiến nàng hóa điên, khi biết tin, người nàng yêu đã giết hại cha nàng.


§.Puskin kể về các mối quan hệ không bình thường đã gắn kết Nga hoàng Piôtr và Madepa - Hetman - thủ lĩnh của ông. Người chiến binh trung thành và tận tụy của Piôtr bỗng trở cờ chuyển sang phía quân thù. Cho đến phút cuối cùng, Piôtr vẫn không tin là Madepa đã phản bội Piôtr, nên Piôtr đã dập đơn tố cáo đi. Thật không dễ chịu khi chứng kiến chuyện phản bội, đặc biệt trong tình huống nước sôi lửa bỏng, khi vận mệnh tương lai của quốc gia đang lâm vào.

Thế giới nội tâm của Madepa là điều đáng quan tâm. Madepa từng hoàn thành mọi chức trách của mình và trung thành phục vụ Nga hoàng Piôtr. Bỗng nhiên, Madepa thành kẻ bội phản. Điều gì đã thúc đẩy Madepa phản bội Piôtr? Có lẽ, đây không phải là tình cảm nhất thời, mà là mưu đồ từ lâu, mà ông ta chưa có điều kiện thể hiện ra. Madepa mong muốn quê hương Ucraina của mình được độc lập - là mong muốn chinh đáng . Chỉ tiếc là, Madepa lại quyết thực hiện bằng con đường lửa dối. Thật khó hình dung những gì đã diễn ra trong đầu một người đã trải qua bao nhiêu năm phục vụ Nga hoàng Piôtr và vẫn nuôi hy vọng lật đổ Nga hoàng.


4.Chủ đề tình yêu. Tình yêu luôn mù quáng, cả tin và chỉ biết lao vào tình yêu một cách thiếu suy xét.

Maria mê say Madepa- là tình cảm cao đẹp, nhưng đi theo con đường phức tạp đó để làm gì? Trong buổi dạm hỏi, Maria không dám nói nguyện vọng nồng cháy của nàng là được cưới Madepa- viên thủ lĩnh Hetman Madepa. Ai có thể biết hai bậc cha mẹ của nàng sẽ tiếp nhận lời thú nhận chân thành của con gái họ như thế nào?  Nhỡ bỗng nhiên, cha mẹ sẽ mềm lòng mà cho phép con gái thuận lòng được cưới thì sao? Maria đã bỏ trốn khỏi nhà, không nghĩ rằng, làm vậy là gây đau đớn nặng nề cho người cha đầy quyền lực và kiêu hãnh của nàng.

Maria tự dấn thân vào mối xung đột nghiêm trọng. Trí óc nàng chưa đủ mạnh mẽ để chấp nhận một sự thật cuộc sống quá cay nghiệt. Nàng không chịu nổi nỗi đau mất cha do chính nàng gián tiếp gây ra và hậu quả là nàng phát điên. Nàng sẽ mãi mãi không hiểu được Madepa- người nàng yêu mê mệt, khi nàng thấy Madepa cũng mang theo trong mình hình ảnh vừa kinh khủng vừa tuyệt đẹp. Đầu óc nàng không thể nào chấp nhận bản chất hai mặt của Madepa - người nàng yêu.


5.Chủ đề khát vọng trả thù

Việc con gái rượu bỏ trốn biến mất với Kôtrubây là một thử thách ngặt nghèo. Kôtrubây đã tiếp nhận những gì đang xảy ra một cách sai lệch. Maria bỏ trốn đi theo Madepa là theo thiện ý của nàng, nhưng vì sao đó, người cha lại cho rằng danh dự con gái của ông đã bị hủy hoại mất. Tất nhiên, ở đây ta đang nói tới thời xa xưa, khi con người thời đó tiếp nhận những sự kiện này theo hướng khác. Ta hãy hình dung việc Kôtrubây bị con gái lừa dối, Kôtrubây cũng bị chính người bạn thân thiết dối lừa, người này, xưa kia, Kôtrubây từng tin tưởng và nhờ làm cha đỡ đầu cho con gái mình. Kôtrubây cháy bỏng nguyện vọng trả thù, nhưng thay vào đó, Kôtrubây lại mất đi đầu óc tỉnh táo.


                                      
                  


                    TRƯỜNG CA “ PÔLTAVA “


Năm hoàn thành và xuất bản - trường ca được A.X. Puskin viết xong năm 1828, lần đầu tiên xuất bản thành sách năm 1829.

Lịch sử sáng tác - A.X.Puskin có điều kiện nghiên cứu các tài liệu lưu trữ của quốc gia, do nhà thơ đang biên soạn “Lịch sử về Piôtr “.

Nhà thơ quan tâm đặc biệt tới số phận nước Nga, vai trò của nước Nga trong lịch sử. A.X. Puskin hết sức chú ý tới thế kỷ XVIII có tính chất bước ngoặt, thời kỳ này, xuất hiện nhiều cá nhân kiệt xuất đã thực hiện việc chuyển đổi nước Nga cổ xưa sang nước Nga hiện đại. Người đóng vai trò to lớn trong công cuộc cải tổ này là Piôtr Đệ nhất.

Tên gọi trường ca “Pôltava “  đã nói lên tất cả. Trường ca này miêu tả những sự kiện lịch sử  dẫn  tới trận đánh Pôltava nổi tiếng. Lúc đầu trường ca lấy tên là Madepa”, nhưng sau đó được Puskin đối lại thành “Pôltava” trước khi đưa đi xuất bản vài ngày.

Trường ca “Pôltava “ được xem là một trong nhiều tác phẩm phức tạp nhất của Puskin xét về mặt phong cách, thể loại và ngôn ngữ. Nhà thơ đã kết hợp một cách tài tình các nguyên tắc anh hùng ca và trữ tình, các lớp lang lãng mạn và chuyện quốc gia. Nhà thơ đã đề cập tới nhiều vấn đề như số phận đất nước và quan hệ của nhân dân với các nước Châu Âu.


                                    ПОЛТАВА

        LỜI ĐỀ TỪ

The power and glory of the war,

Faithless as their vain votaries, men,

Had pass'd to the triumphant Czar.

Byron

§.Bản dịch tiếng Nga:

Мощь и слава войны

Перешли на сторону торжествующего Царя

Сила и слава войны,

Неверные, как и их тщеславные приверженцы, люди,

Перешли к торжествующему царю.

Мощь и слава войны,
Изменчивые, как и люди, их суетные поклонники,
Перешли на сторону торжествующего царя.
       Байрон.

§.Bản dịch tiếng Việt:

Sức mạnh và vinh quang của chiến tranh,

Không có đức tin như những kẻ sùng bái vô ích của họ, đàn ông,

Đã được chuyển giao cho Sa hoàng chiến thắng.

Google dịch

Sức mạnh và vinh quang của chiến tranh

Đều đứng về phe Sa hoàng luôn chiến thắng

Tùng Cương dịch từ tiếng Nga

ПОСВЯЩЕНИЕ 

Тебе — но голос музы тёмной

Коснется ль уха твоего?

Поймешь ли ты душою скромной

Стремленье сердца моего?

Иль посвящение поэта,

Как некогда его любовь,

Перед тобою без ответа

Пройдет, непризнанное вновь?

Узнай по крайней мере звуки,

Бывало, милые тебе —

И думай, что во дни разлуки,

В моей изменчивой судьбе,

Твоя печальная пустыня,

Последний звук твоих речей

Одно сокровище, святыня,

Одна любовь души моей.

LỜI ĐỀ TẶNG

Tiếng nàng thơ tôi trong đêm thanh vắng

Đôi tai em có nghe thấu không em?

Tâm hồn em sao khiêm nhường lắm

Có hiểu ra tiếng tôi nói qua con tim 

Hay lời thơ tôi đã tặng trao em 

Như mối tình của tôi ngày xưa đó

Ngỏ cùng em mà em cứ lặng im

Và em lại bước qua thêm lần nữa?

Những thanh âm, ít ra, em vẫn nhớ

Vốn thân thương tha thiết với em  rồi -

Em hãy nghĩ những ngày chia đôi cách trở

Trong cuộc đời đầy xáo động của tôi,

Em cách xa buồn bã chốn xa xôi

Tiếng em nói lần cuối cùng tôi nhớ mãi

Là kho báu, là thành trì vững chãi,

Là tình yêu theo mãi tâm hồn tôi.