+++++++

Tam Giáp lưu tuyền ca

Thảo mộc diêu lạc hề lộ vi sương,
Tam Giáp chi thủy hề lưu thương thương.
Ngã dục tuyệt chi hề hận vô lương,
Mạc giai nhân hề thiên nhất phương.
Minh nguyệt kiểu kiểu hề,
Tuyền lưu thương thương.

Tào Huân

+++++++


三峽流泉歌

草木摇落兮露爲霜，
三峽之水兮流湯湯。
我欲絕之兮恨無梁，
邈佳人兮天一方。
明月皎皎兮，
泉流湯湯。

曹勛
詩詞索引曹勛-古風1

+++++++


Bài ca dòng sông chảy xiết ở Tam Giáp

Cây cỏ tàn rụng chừ móc đọng thành sương,
Nước sông Tam Giáp chừ gào chảy bươn bươn.
Ta sắp tuyệt vọng chừ không cầu làm đường,
Giai nhân xa xôi chừ trời một phương.
Trăng sáng vằng vặc chừ,
Sông chảy bươn bươn.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lũng Đầu ngâm kỳ nhất

Ô lạc hoàng vân tái thảo thu,
Lũng Đầu chi thủy đông tây lưu，
Thủy thanh ô yết minh thu thu.
Mã văn tư cựu lịch,
Nhân văn tư cựu khâu，
Niên niên chinh chiến vô thời hưu.
Vô thời hưu，
Thùy năng đáo thử cầu phong hầu.

Tào Huân

+++++++

Cựu khâu 舊丘: ý chỉ cố hương; cố cư .

+++++++


隴頭吟 其一

烏落黄雲塞草秋，
隴頭之水東西流，
水聲嗚咽鳴啾啾。
馬聞思舊櫪，
人聞思舊丘，
年年征戰無時休。
無時休，
誰能到此求封侯。

曹勛
詩詞索引曹勛-古風

+++++++


Lũng Đầu ngâm kỳ 1

Quạ sa dưới mây vàng cỏ úa,
Sông Lũng Đầu dòng chảy đông tây,
Tiếng nước kêu rì rì thê thiết.
Ngựa chiến nghe nhớ máng cỏ đầy,
Người qua chạnh nhà xưa vườn cũ,
Chiến chinh không ngừng nghỉ đến nay.
Không ngừng nghỉ đến nay,
Cầu chức danh ai đến chốn nầy?

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lũng Đầu ngâm kỳ nhị

Binh mãn Thiên Sơn tuyết mãn y,
Hán gia Đô hộ ủng tinh kỳ.
Hàm mai nhất dạ tập Sơ Lặc,
Độ Lũng sanh binh tận tiềm xuất.
Bất đắc Nhung vương thệ bất quy,
Quy thì dương liễu chánh y y.
Chánh y y,
Chiếm xuân sắc,
Dữ quân đồng túy Hoa Âm trắc.

Tào Huân

+++++++

Đô hộ 都護: tên chức quan thời xưa. Năm 60 trước CN, Hán Tuyên đế 漢宣帝 đặt chức “Tây Vực Đô hộ 西域都護” là chức trưởng quan cao nhất trú tại Tây Vực kể khống chế các nước tại đây.
Đô: có nghĩa toàn bộ, Hộ là dùng binh lực giám hộ . Đô hộ có ý là Tổng giám hộ. Đô hộ phủ là cơ quan quân sự nhằm phòng vệ biên cảnh và thống trị các nước nhỏ xung quanh. Đời Đường thiết lập đến 6 Đô hộ phủ, quan lớn nhất của phủ là Đô hộ.

Hàm mai 銜枚: thời xưa khi hành quân, lính ngậm trong miệng một đoạn cây hoặc khúc gỗ nhỏ để khỏi gây âm thanh hoặc nói chuyện là hàm mai. Thường hai đầu cây có buộc dây tròng qua cổ cho khỏi rớt.

Sơ Lặc 疏勒: tên một trong 36 nước cổ tại Tây Vực, nay là địa khu Khách Thập (喀什地区 Kashgar Region), xưa nằm hai bên Con đường tơ lụa thông thương buôn bán đông tây, có vị trí rất quan trọng mà người Hán luôn luôn dòm ngó, đánh chiếm.

+++++++


隴頭吟其二

兵滿天山雪滿衣，
漢家都護擁旌旗。
銜枚一夜襲疏勒，
度隴生兵盡潛出。
不得戎王誓不歸，
歸時楊柳正依依。
正依依，
占春色，
與君同醉花陰側。

曹勛

+++++++


Lũng Đầu ngâm kỳ 2

Áo đầy tuyết Thiên Sơn tràn ngập lính,
Cờ bao quanh đô hộ phủ Hán dinh.
Đánh Sơ Lặc ngậm tăm đêm tập kích,
Qua Lũng Sơn tiến xuất hết kỳ binh.
Thề không về nếu không cầm Nhung chúa,
Lúc khải ca dương liễu vẫn tươi xinh.
Vẫn tươi xinh,
Đầy ắp xuân tình,
Bên Âm Sơn uống cùng anh xính vính.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Viễn như kỳ

Ứớc chỉ kim hoàn sấu bất trì,
La y khoan tận giảm yêu vi.
Hồng phương tọa tiêu hiết,
Vương Tôn quy bất quy.

Tào Huân

+++++++

Ước chỉ 約指: ngón tay đeo nhẫn.

Viễn như kỳ 遠如期: tên một điệu nạo ca đời Hán 漢鐃歌名, dùng ba chữ “ Viễn như kỳ” của câu đầu làm đề bài.

+++++++


遠如期

約指金環瘦不持，
羅衣寬盡減腰圍。
紅芳坐消歇，
王孫歸不歸。

曹勛
詩文索引曹勛-古風6

+++++++


Viễn như kỳ

Ngón tay đeo nhẫn lỏng leo,
Áo xiêm rộng bởi lưng eo giảm vòng.
Dưới hoa bất động ngồi trông .
Vương Tôn biết có về không không về?

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chiết dương liễu ngũ thủ kỳ nhất

Chiết dương liễu,
Thượng Tùy đê,
Phan điều đồng ức tống quân thì.
Quân vương cận phát Quan Trung tốt,
Canh thú quy lai thượng vị trì.

Tào Huân

+++++++

Canh thú 更戍: thời Bắc Tống có chính sách đổi quân gọi là Canh thú pháp 更戍法, hoặc Xuất thú pháp 出戍法. Quân đội trong nước được luân phiên đổi từ quận ấp ngoài về kinh đô, cũng như từ kinh đô ra ngoài hoặc giữa các vùng với nhau. Mục đích để có sự công bằng, quân đội không suy yếu vì luôn luôn di chuyển cũng như để các tướng lãnh chỉ huy khỏi chuyên quyền. Lính thú được đưa ra các địa điểm như : Kinh Đông, Kinh Tây, Hà Bắc, Hà Đông, Thiểm Tây, Giang Nam, Hoài Nam, Lưỡng Chiết, Kinh Hồ, Xuyên Giáp, Quảng Đông v.v...京東、京西、河北、河東、陝西、江南、淮南、兩浙、荊湖、川峽、廣東...

+++++++


折楊柳五首 其一

折楊柳，
上隋堤，
攀條同憶送君時。
君王近發關中卒，
更戍歸來尚未遲。

曹勛
詩文索引曹勛-古風7

+++++++


Chiết dương liễu-kỳ 1

Bẻ dương liễu,
Lên đê Tuỳ,
Vin cành nhớ tiễn anh đi đau lòng.
Vua vừa xuất lính Quan Trung,
Đổi phiên đừng trễ về cùng bên em.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chiết dương liễu ngũ thủ kỳ nhị

Chiết dương liễu,
Thượng Chương Đài,
Liễu sắc y y thượng vị hồi.
Hán gia tận đắc Thiền Vu lũy,
Khuất chỉ quy đồng xã yến lai.

Tào Huân

+++++++

Chương Đài 章臺: tên một khu phố náo nhiệt phồn hoa tại Trường An, có nhiều ca kỹ viện, nơi các quan lại, phú gia, văn thi sĩ thường tới lui nghe ca hát.

Liễu Chương Đài 柳章臺: lấy theo tích của Hàn Hoành 韓翃 và Liễu thị 柳氏 đời Đường. Hàn Hoành là một thư sinh có tài văn chương, lên kinh đô đi thi, quen với phú gia Lý sinh 李生 và được Lý sinh mến tài. Lý sinh có một người thiếp yêu tên Liễu thị rất đẹp, ca múa giỏi và biết làm thơ. Hàn Hoành và Liễu thị mến nhau, Lý sinh là người rộng rãi hào phóng biết vậy, gả Liễu thị cho Hàn Hoành và giúp tiền bạc để hai người ở riêng. Sống hạnh phúc bên Liễu thị, Hàn Hoành cố học, năm đó thi đỗ, chưa kịp làm quan, phải về quê tỉnh thân (phụng dưỡng) mẹ già. Bỗng xảy ra loạn An Sử, đường đi lại bị cắt đứt, Hàn Hoành nhờ người đem thư đến Liễu thị trong đó có bài thơ Chương Đài liễu-Ký Liễu thị 章臺柳－寄柳氏 , ý Hàn Hoành hỏi cành liễu Chương Đài (chỉ Liễu thị) vẫn xinh tươi như cũ hay đã bẻ trao tay người.
Trang: 簫堯卷245_62.
Liễu thị đáp bằng bài thơ : Dương liễu chi - Đáp Hàn viên ngoại 楊柳枝－答韓員外 trong đó nói liễu vẫn như xưa tuy giảm bớt vẻ xinh tươi, vì có lá úa báo mùa thu, cũng hỏi rằng nếu gặp nhau lại, có còn được mến yêu như trước không.
Trang: 簫堯卷800_1.
Liễu thị xuống tóc đi tu tại chùa Pháp Linh tự 法靈寺, cố làm giảm dung nhan nhưng vẫn bị phiên tướng Sa Trá Lợi 沙吒利 bắt về và rất sủng ái. Trong lúc đó Hàn Hoành được Tiết độ sứ Hầu Hi Dật 侯希逸 mời ra làm thư ký, coi việc sổ sách, quân nhu lương thực. Sau khi loạn An Sử dẹp xong, Hầu Hy Dật có công được phong Tả bộc xạ 左僕射 gọi về kinh làm việc, Hàn Hoành đi theo. Hầu Hy Dật nhân đó tâu lên Đường Túc Tông việc của Hàn Hoành và xin với vua bảo Sa Trá Lợi trả Liễu thị về cho Hàn Hoành. Vua đồng ý cho nên cuối cùng Liễu thị và Hàn Hoành đoàn tụ.

Xã yến 社燕: chim yến bay đến vào ngày Xuân xã, bay đi ngày Thu xã . Xuân xã rơi vào đầu tháng hai âm lịch, khoảng trước sau tiết xuân phân, là ngày lễ tổ chức tại nông thô hàng năm để cúng bái thần thổ địa, cầu mưa thuận gió hoà, cày bừa chăn nuôi phát triển.

Khuất chỉ 屈指: cong ngón tay lại đếm.

+++++++


折楊柳五首其二

折楊柳，上章臺，
柳色依依尚未回。
漢家盡得單于壘，
屈指歸同社燕來。

曹勛
詩詞索引曹勛-古風1

+++++++


Chiết dương liễu ngũ thủ - kỳ 2

Bẻ cành liễu,
Lên Chương Đài,
Người chưa về sắc liễu vẫn chưa phai.
Chiếm trọn luỹ Thiền Vu do binh Hán,
Tính nhẫm người theo yến đến nay mai.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chiết dương liễu ngũ thủ kỳ tam

Chiết dương liễu,
Bá Kiều tê,
Khứ nhật đồng quân thượng liễu đê.
Văn đạo tướng quân đắc thiên mã,
Quy thì phương thảo chánh thê thê.

Tào Huân

+++++++

Bá Kiều 灞橋: tên cầu, còn được gọi là Đoạn Trường Kiều 斷腸橋, Tiêu Hồn Kiều 銷魂橋, Tình Tận Kiều 情盡橋, là nơi chia tay ngày xưa, từ Trường An đi về tây hoặc sang đông phải qua cầu nầy.
Bá Kiều nay thuộc khu Bá Kiều 灞橋區, thành phố Tây An 西安市, tỉnh Thiểm Tây 陝西省, bắt ngang trên sông Bá 灞. Thời Xuân Thu, Tần Mục Công 秦穆公 xưng bá Tây Nhung 西戎, đổi tên sông Tư Thủy 滋水 thành Bá Thuỷ 灞水, cho xây cầu bắt ngang gọi là Bá Kiều 灞橋. Thời Vương Mãng 王莽, năm 22 (Địa Hoàng tam niên 地皇三年), Bá Kiều bị lụt hư hại, cho là điềm không tốt, đổi tên thành Trường Tồn Kiều 長存橋. Tuy nhiên những triều đại sau đều dùng lại tên Bá Kiều.
Cạnh Bá Kiều có trồng nhiều liễu, mỗi khi đưa người đi xa, thường bẻ cành liễu tặng làm roi ngựa, ý muốn nói chúc người lên đường an toàn, bảo trọng...

+++++++

折楊柳五首其三

折楊柳，
灞橋西，
去日同君上柳堤。
聞道將軍得天馬，
歸時芳草正萋萋。

曹勛
詩詞索引曹勛-古風7

+++++++


Chiết dương liễu ngũ thủ - kỳ 3

Tây Cầu Bá,
Bẻ cành dương,
Xưa lên đê liễu cắt đường chia tay.
Nghe rằng chàng được ngựa hay,
Mong về khi cỏ biếc ngày xuân xanh.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chí Chính cải nguyên Tân Tị hàn thực nhật thị đệ cập chư tử điệt.

Giang sơn tín mỹ phi ngô thổ,
Phiêu bạc thê trì cận bách niên.
Sơn xá mộ điền đồng thuỷ khúc,
Bất kham mộng giác thính đề quyên.

Ngu Tập

+++++++

Chí Chính Tân Tị 至正辛巳: tức năm 1341. Cải nguyên 改元: là năm đầu tiên khi đổi niên hiệu của một ông vua đang tại vị. Nguyên Huệ Tông (Thuận Đế) dùng 3 niên hiệu: Nguyên Thống 元统 (1333-1335), Chí Nguyên 至元 (1335-1340), Chí Chính 至正 (1341-1370).

+++++++


至正改元辛巳寒食日示弟及諸子姪

江山信美非吾土，
飄泊棲遲近百年。
山舍墓田同水曲，
不堪夢覺聽啼鵑。

虞集
詩詞索引虞集-七絶4

+++++++


Ngày hàn thực năm Tân Tị Chí Chính nói với em và các con cháu.

Non sông đẹp không phải nơi tiên tổ,
Gần trăm năm lưu lạc phải xa quê.
Đất ruộng nhà, mả mồ cùng sông nước,
Chẳng dám mơ nghe quyên gọi trở về.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Hoài viễn

Hữu mỹ nhân hề cách thiên lý,
Bỉ bất lai hề ngã độc chỉ.
Ngô Giang mộc lạc hựu kinh niên,
Tráng sĩ bi thanh hàn Dịch Thủy.

Tào Huân

+++++++


懷遠

有美人兮隔千里，
彼不來兮我獨止。
吳江木落又經年，
壯士悲聲寒易水。

曹勛
詩詞索引曹勛-七絶2

+++++++


Nhớ người xa

Ôi mỹ nhân chừ ngàn dặm cách xa,
Nàng không đến chừ chỉ một mình ta.
Mỗi năm lại nhìn Sông Ngô lá rụng,
Dịch Thuỷ lạnh vì tráng sĩ bi ca.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chiết dương liễu ngũ thủ kỳ ngũ

Khứ nhật đồng quân quá Vị Kiều,
Kiều biên tân tuyết vị toàn tiêu.
Như kim song ngoại dương hoa mãn,
Tiều tụy vô tâm ước tế yêu.

Tào Huân

+++++++


折楊柳五首其五

去日同君過渭橋，
橋邊新雪未全消。
如今窗外楊花滿，
憔悴無心約細腰。

曹勛
詩詞索引曹勛-七絶2

+++++++


Chiết dương liễu ngũ thủ kỳ 5

Cùng chàng qua Vị Kiều hôm đó,
Tuyết chưa tan bước nhỏ đường xa.
Ngoài song liễu đã nở hoa,
Nhớ nhung tiều tụy eo đà ốm hơn.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tân tuế thất thập dĩ "Nhân sanh thất thập cổ lai hi" vi vận ký Tiền Đại tham
thất thủ kỳ tam

Nhất nhị tam tứ ngũ lục thất,
Hành niên lâm chi như điện tật.
Chỉ tương hương hỏa đối thanh nhàn,
Cổ tỉnh vô ba ưng ủy tất.

Tào Huân

+++++++

Đại tham 大參: tên chức quan, tức Tham chánh 参政, viết gọn của Tham tri chánh sự 参知政事, phụ tá cho quan Tể tướng.
Tiền Đại tham: tức Tiền Tượng Tổ 錢象祖 (1145 - 1211), làm Tham tri chánh sự kiêm Đồng tri Xu mật viện sự 同知樞密院事 năm 1205.

+++++++


新歲七十以人生七十古來稀爲韻寄錢大參七首其三。

一二三四五六七，
行年臨之如電疾。
只將香火對清閑，
古井無波應委悉。

曹勛
詩詞索引曹勛-七絶2

+++++++


Năm mới 70 tuổi dùng "Nhân sanh thất thập cổ lai hi" làm vần gửi Tiền Đại tham
thất thủ kỳ 3

Một hai ba bốn năm sáu bảy,
Bảy chục năm qua như điện nháy.
Lấy việc cúng tế giữ thân nhàn,
Giếng xưa yên tĩnh không sóng dậy.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Thư Pha Ly Tuyền bích

Thu tịch Hoài thiên bất khẳng minh,
Tráng hoài xung Đẩu nhược vi tình.
Ngọa văn cách thủy xuy Tam Lộng,
Hựu hỉ cô thành báo ngũ canh.

Tào Huân

+++++++


書玻璃泉壁

秋夕淮天不肯明，
壯懷衝斗若爲情。
卧聞隔水吹三弄，
又喜孤城報五更。

曹勛
詩詞索引曹勛-七絶7

+++++++


Viết trên vách Suối Pha Ly

Đêm thu chờ sáng trời Hoài,
Tình xung Bắc Đẩu ý soi hào hùng.
Nằm nghe Tam Lộng bên sông,
Cô thành trống điểm canh năm cũng mừng.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Quan nguyệt tàng thư lâu

Nguyệt xuất tây nam khí tiện thanh,
Khan lai khan đáo mãn luân minh.
Mạc sân dạ dạ đông lâu thưởng,
Tức khủng trung thu vị tất tình.

Tào Huân

+++++++


觀月藏書樓

月出西南氣便清，
看來看到滿輪明。
莫嗔夜夜東樓賞，
却恐中秋未必晴。

曹勛
詩詞索引曹勛-七絶7

+++++++


Ngắm trăng trên lầu chứa sách

Trời trong trăng hiện tây nam,
Xem lui xem tới ánh vàng đầy khuôn.
Lầu đông đêm ngắm đừng buồn,
Trung thu có được tạnh luôn như vầy?

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Hòa Hàn Tử Ôn vận thì tại Cửu Giang

Thiên lý tầm chân nhất lão ông,
Nam lâu tôn tửu hỉ tương đồng.
Tức sầu nhất tiếu hoàn phân mệ,
Định dữ giang lưu nhật dạ đông.

Tào Huân

+++++++

Tầm chân: tìm cầu tiên đạo.

Ngụy Dã - “Tầm ẩn giả bất ngộ”

Tầm chân ngộ nhập Bồng Lai đảo ,
Hương hoa bất động tùng hoa lão.

魏野 - “尋隱者不遇”

尋真誤入蓬萊島 ，
香花不動松花老。

+++++++


和韓子溫韻時在九江

千里尋真一老翁，
南樓樽酒喜相同。
却愁一笑還分袂，
定與江流日夜東。

曹勛
詩詞索引曹勛-七絶9

+++++++


Họa vần Hàn Tử Ôn, lúc ở tại Cửu Giang

Một lão ông ngàn dặm tìm chân lý,
Ở lầu nam rượu vui vẻ tương đồng.
Cười một tiếng bỗng buồn vì chia cách,
Nên ngày đêm hồn gửi sóng về đông.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Vu Sơn cao

Vu Sơn cao,
Vọng bất cực.
Phi hồng dục độ sầu vô lực,
Ngã dục tuyệt chi phạp vũ dực.
Giáp giang thủy cấp Kinh Môn viễn,
Ngư long du chi bất năng chuyển.
Hạ vô chu tiếp thượng vô lương,
Ngã dục tế chi ưu lực tiển.

Tào Huân

+++++++


巫山高

巫山高，
望不極。
飛鴻欲度愁無力，
我欲絕之乏羽翼。
峽江水急荆門遠，
魚龍游之不能轉。
下無舟楫上無梁，
我欲濟之憂力尠。

曹勛
詩詞索引曹勛-樂府2

+++++++


Vu Sơn cao.

Vu Sơn cao ngất,
Mắt chẳng thấy xa.
Chim hồng không sức bay qua,
Còn ta không cánh nên ta bùi ngùi.
Đi rồi rồng cá không lui,
Giáp giang nước gấp xa vùi Kinh Môn.
Không cầu lại chẳng thuyền con,
Nên ta bất lực chỉ còn đứng trông.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Quan san nguyệt.

Quan san nguyệt，
Quan san nguyệt。
Phân ảnh tống chinh nhân，
Hàn quang xạ mâu kích.
Hồ già thanh đoạn tái hồng kinh，
Chinh nhân lệ hạ tư hương quốc.

Tào Huân

+++++++


關山月

關山月，
關山月。
分影送征人，
寒光射矛戟。
胡笳聲斷塞鴻驚，
征人淚下思鄉國。

曹勛
詩詞索引曹勛-樂府2

+++++++


Trăng quan san.

Trăng quan san,
Trăng quan san.
Lạnh lùng bắn soi mâu kích,
Bóng tiễn chinh nhân lên đàng.
Hồ già tắt, hãi chim hồng ,
Chinh nhân lệ chảy ướt đầm nhớ quê.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Hồ già khúc nhị thủ kỳ nhất

Giang Nam xuân thảo lục,
Giang Bắc vị khai hoa.
Giai nhân tại hà xứ,
Thiên trích ký Trường Sa.

Tào Huân

+++++++


胡笳曲二首 其一

江南春草綠，
江北未開花。
佳人在何處，
遷謫寄長沙。

曹勛
詩詞索引曹勛-五絶1

+++++++


Khúc nhạc Hồ già kỳ 1

Miền Giang Nam mùa xuân xanh cỏ,
Đất Bắc thời chưa kịp nở hoa.
Giai nhân biền biệt phương nào,
Thân nầy đày ải gửi vào Trường Sa.

phanlang@www.tvvn

+++++++

++++++

Hồ già khúc nhị thủ kỳ nhị

Hán sứ thông sa mạc,
Hồ nhân quá Vị Kiều.
Xuân phong xuy khách hận,
Thiên lý khứ điều điều.

Tào Huân

+++++++


胡笳曲二首其二

漢使通沙漠，
胡人過渭橋。
春風吹客恨，
千里去迢迢。

曹勛
詩詞索引曹勛-五絶1

+++++++


Khúc nhạc Hồ già kỳ 2

Sứ Hán gửi qua sa mạc,
Người Hồ đến khỏi Vị Kiều.
Gió xuân gây thêm hận khách,
Đường đi ngàn dặm xa xôi.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lũng Tây hành kỳ 1

Hán chủ đông phong báo thái bình,
Vô nhân kim khuyết nghị biên binh.
Túng nhiêu đoạt đắc Lâm Hồ tái,
Thích địa tang ma chủng bất sinh.

Trần Đào

+++++++

Lâm Hồ 林胡: thời Chiến Quốc người thiểu số du mục phía bắc được gọi chung là Hồ 胡, trong đó có có hai sắc tộc chủ yếu là Lâm Hồ 林胡 và Lâu Phiền 樓煩. Lâm Hồ còn được xưng là Lâm Nhân 林人, Đam Lâm 儋林, viết gọn của từ ngữ Lâm trung Hồ nhân 林中胡人, là người Hồ sống trong rừng. Lâm Hồ và Lâu Phiền bị người Hán tiêu diệt chiếm đất nên di chuyển lên phía bắc, càng ngày càng suy yếu dần. Đến khi Hung Nô mạnh lên, vì lực lượng yếu nên phải gia nhập vào Hung Nô. Lâu Phiền chủ yếu cư trú sinh hoạt tại cao nguyên Ngạc Nhĩ Đa Tư 鄂爾多斯 Ordos Xota thuộc Nội Mông hiện nay. Thời Hán Vũ Đế, tướng Vệ Thanh đánh bại Lâu Phiền khiến bỏ chạy khắp nơi, mất đất mất cả tên nước, về sau không ai nhắc tới.

Câu "Hán chủ đông phong báo thái bình" : muốn nói vua Hán đánh về phía đông (ngoài Trường Thành) đã chiếm được đất và đánh tan người Lâm Hồ, phong đất cho con cháu làm chư hầu và báo cho biết cả miền đông đã được bình định.

+++++++


隴西行四首

漢主東封報太平，
無人金闕議邊兵。
縱饒奪得林胡塞，
磧地桑麻種不生。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành kỳ 1

Thái bình vua Hán phong đông,
Đem quân giữ cõi biên không ai bàn.
Phóng tay chiếm lĩnh Hồ quan,
Đất trồng không mọc dâu tàn đai khô.

phanlang@www.tvvn

+++++++

++++++

Lũng Tây hành kỳ 2

Thệ tảo Hung Nô bất cố thân,
Ngũ thiên điêu cẩm táng Hồ trần.
Khả liên Vô Định hà biên cốt,
Do thị thâm khuê mộng lý nhân.

Trần Đào

+++++++

Hung Nô: sắc tộc du mục cổ đại ở cao nguyên Mông Cổ, phát xuất từ vùng chân núi Âm Sơn (Nội Mông hiện nay). Năm 215 trước Công Nguyên, Hung Nô bị tướng nhà Tần Mông Điềm 蒙恬 đánh chạy ra khỏi địa khu Hà Sáo 河套地區. Cuối Tần đầu Hán, Hung Nô mạnh trở lại, làm chủ cả vùng Tây Vực, đánh thắng nhà Hán nhiều lần, đến đời Hán Vũ Đế, Hung Nô bị đánh bại phải rút khỏi vùng Mạc Nam. Năm 119 trước Công Nguyên, Hoắc Khứ Bệnh đánh thắng Hung Nô chiếm tới vùng Cô Diễn 姑衍, Hãn Hải 瀚海 (hồ Baikal). Cuối đời Hán Vũ Đế, Hung Nô đánh bại quân Hán, khống chế cả vùng Mạc Bắc. Đời Hán Tuyên Đế 漢宣帝 (91BC-48BC), Hung Nô chia rẽ, 5 chúa hãn tranh ngôi; năm 53 trước Công Nguyên, thủ lãnh Nam Hung Nô Hô Hàn Tà 呼韓邪 đem hết lính đầu hàng nhà Hán, sau đó quân Hán diệt Thiền Vu Bắc Hung Nô Chất Chi 郅支. Năm 87, Tiên Ty 鮮卑 đánh thắng Bắc Hung Nô, năm 89, tướng Hán Đậu Hiến 竇憲 đại phá Bắc Hung Nô, khiến phải chạy về phía tây...

Điêu cẩm: điều cừu cẩm y, quần áo sang trọng quý giá, chỉ tướng sĩ, binh lính thiện chiến.

Vô Định hà: một phụ lưu của sông Hoàng Hà chảy qua địa khu Du Lâm phía bắc tỉnh Thiểm Tây. Sông phát nguyên từ sườn phía bắc núi Bạch Vu Sơn 白于山, huyện Định Biên 定邊縣, phần thượng du được gọi là Hồng Liễu Hà 紅柳河. Sông chảy theo hướng tây bắc xuống đông nam, nhập vào Hoàng Hà.

+++++++


隴西行四首其二


誓掃匈奴不顧身，
五千貂錦喪胡塵。
可憐無定河邊骨，
猶是春閨夢裏人。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành kỳ 2

Liều thân quyết đánh Hung Nô
Năm ngàn lính chết đất Hồ phơi thây
Thương thay Vô Định xương bày
Vẫn người trong mộng những ai khuê phòng.

phanlang@www.tvvn

+++++++

++++++

Lũng Tây hành kỳ 3

Lũng thú tam khan tái thảo thanh,
Lâu Phiền tân thế hộ Khương binh.
Đồng lai tử giả thương ly biệt,
Nhất dạ cô hồn khốc cựu doanh.

Trần Đào

+++++++

Lâu Phiền 樓煩: một nhánh của người Bắc Địch 北狄, lập quốc cuối thời Xuân Thu tại khu vực Bảo Đức 保德, Khả Lam 岢嵐, Ninh Vũ 寧武 tỉnh Sơn Tây 山西省. Thời Chiến Quốc các nước tại trung nguyên liên tục đánh nhau, Lâu Phiền mạnh lên nhờ giỏi cỡi ngựa bắn cung, nhờ biết dùng kỳ binh tập kích (kỵ binh đánh nhanh rút lẹ), là lực lượng lớn tranh chiến cùng các nước, trong đó nước Triệu là nước nằm sát Lâu Phiền. Người Triệu phải học thuật cỡi ngựa bắn cung cũng như chiến thuật chiến lược của Lâu Phiền để cầm cự và đánh trả. Cho đến năm 127 trước Công Nguyên, tướng Hán Vệ Thanh 衞青 đánh đuổi được Lâu Phiền Vương 樓煩王 ra khỏi lãnh thổ của họ, chạy lên phía bắc, Vệ Thanh lấy đất của Lâu Phiền lập ra quận Sóc Phương 朔方郡.

+++++++

隴西行四首其三

隴戍三看塞草青，
樓煩新替護羌兵。
同來死者傷離別，
一夜孤魂哭舊營。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành kỳ 3

Trải ba năm cỏ xanh đất Lũng,
Người Lâu Phiền thay đổi lính Khương.
Chia tay bạn chết thảm thương,
Cô hồn khóc suốt đêm trường trong doanh.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lũng Tây hành tứ thủ kỳ 4

Hiệt Lỗ sinh cầm vị hữu nhai,
Hắc Sơn doanh trận thức long xà.
Tự tòng quý chủ Hoà Thân hậu,
Nhất bán Hồ phong tự Hán gia.

Trần Đào

+++++++

Hiệt Lỗ 黠虜: kẻ địch gian xảo, từ ngữ miệt thị chỉ sắc tộc du mục phía bắc.

Hắc Sơn 黑山: tên núi nằm phía tây bắc Gia Dục Quan 嘉峪关 20 dặm.

Hoà Thân : chính sách của nhà Hán cầu hoà với Hung Nô. Năm 220 tr.CN, Hán Cao Tổ Lưu Bang bị 40 vạn kỵ binh Hung Nô của Thiền Vu Mặc Đột vây chặt ở Bạch Đăng Đạo 7 ngày đêm, sau nhờ kế của Trần Bình cầu hoà và triều cống, quân Hung Nô mới lui. Bắt đầu từ đó về sau hàng năm nhà Hán phải triều cống vàng lụa, trâu bò, mỹ nữ,... cho Hung Nô, có khi phải đem cả công chúa gả cho người Hồ. Kế hoạch đó được gọi là Hoà Thân.

Chinh phụ ngâm có câu:
Nay Hán xuống Bạch Thành đóng lại,
Mai Hồ vào Thanh Hải dòm qua.
Hán hạ Bạch Đăng đạo,
Hồ khuy Thanh Hải loan.

+++++++


隴西行四首其四

黠虜生擒未有涯，
黑山營陣識龍蛇。
自從貴主和親後，
一半胡風似漢家。

陳陶
簫堯卷746_54

+++++++


Lũng Tây hành kỳ 4

Lỗ gian cầm sống mỏi mòn,
Hắc Sơn rồng rắn doanh môn tưởng gần.
Từ khi chủ chịu Hoà Thân,
Hồ nhi phong cách nửa phần Hán gia.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Trường Tín cung trung thảo

Trường Tín cung trung thảo,
Niên lai đặc địa trường.
Vô nhân đồng bộ liễn,
Môn ngoại độ tà dương.

Tào Huân

+++++++


長信宮中草

長信宮中草，
年來特地長。
無人同步輦，
門外度斜陽。

曹勛
詩詞索引曹勛-五絶1

+++++++


Cỏ trong cung Trường Tín

Cỏ trong cung Trường Tín,
Xuân đến đặc biệt dài.
Chung xe không ai cả,
Ngoài cửa nắng chiều phai.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tự quân chi xuất hĩ nhị thủ（ đại nội tác） kỳ nhất.

Tự quân chi xuất hĩ,
Long hương tiêu bảo y.
Tư quân cộng minh nguyệt,
Thiên lý phụng quang huy.

Tào Huân

+++++++

Long hương: một loại hương thơm.

+++++++


自君之出矣二首（代內作） 其一

自君之出矣，
龍香消寶衣。
思君共明月，
千里奉光輝。

曹勛
詩詞索引曹勛-五絶1

+++++++


Từ ngày chàng ra đi nhị thủ (thay mặt vợ làm) kỳ 1

Từ ngày chàng bước chân đi,
Long hương thường tẩm xiêm y không còn.
Nhớ chàng như vầng trăng tròn,
Sáng soi ngàn dặm sắt son bên chàng.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tự quân chi xuất hĩ nhị thủ（ đại nội tác） kỳ nhị

Tự quân chi xuất hĩ,
Trang đài sinh võng tê.
Tư quân phất đoàn phiến,
Tương dữ cộng đề huề.

Tào Huân

+++++++


自君之出矣二首（代內作）其二

自君之出矣，
粧臺生網絲。
思君拂團扇，
相與共提携。

曹勛
詩詞索引曹勛-五絶1

+++++++


Từ ngày chàng ra đi nhị thủ (thay mặt vợ làm) kỳ 2

Từ chàng tiễn bước đi xong,
Không màng son phấn khuê phòng nhện giăng.
Nhớ chàng múa quạt bước sen,
Muốn cầm tay đấy, tưởng rằng ngày xưa.

phanlang@www.tvvn

+++++++