+++++++

Tích tích diêm - Hằng liễm thiên kim tiếu

Ngọc nhan hằng tự liễm,
Tu xuất kính đài tiền.
Tảo hoặc Dương thành khách,
Kim bi hoa cẩm diên.
Tòng quân nhân cánh viễn,
Đầu hỉ thước không truyền.
Phu tế Giao hà bắc,
Thiều thiều lộ kỷ thiên.

Triệu Hỗ

+++++++


昔昔鹽－恒斂千金笑

玉顏恒自斂，
羞出鏡臺前。
早惑陽城客，
今悲華錦筵。
從軍人更遠，
投喜鵲空傳。
夫婿交河北，
迢迢路幾千。

趙嘏
簫堯卷549_14

+++++++


Thường dấu nụ cười ngàn vàng

Nhan như ngọc thường khi dấu diếm,
Hổ thẹn không xuất hiện lầu trang.
Sớm ngờ khách thú Dương Quan,
Nay buồn đơn lẻ đèn tàn chiếu hoa.
Người theo quân nay đà xa cách,
Chim thước không truyền mạnh tin vui.
Chàng còn đóng bắc sông Giao,
Đường xa ngàn dặm cách bao nhiêu tình.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Trường An nguyệt dạ dữ hữu nhân thoại cố sơn (nhất tác Cựu sơn， nhất tác Cố nhân).

Trạch biên thu thuỷ tẩm đài ky,
Nhật nhật trì can khứ bất quy.
Dương liễu phong đa triều vị lạc,
Kiêm hà sương lãnh nhạn sơ phi.
Trùng tê thất mã ngâm hồng diệp,
Khước thính sơ chung ức thuý vi.
Kim dạ Tần thành mãn lâu nguyệt,
Cố nhân tương kiến nhất triêm y.

Triệu Hỗ

+++++++


長安月夜與友人話故山（一作舊山，一作故人）。

宅邊秋水浸苔磯，
日日持竿去不歸。
楊柳風多潮未落，
蒹葭霜冷雁初飛。
重嘶匹馬吟紅葉，
卻聽疏鐘憶翠微。
今夜秦城滿樓月，
故人相見一沾衣。

趙嘏
簫堯卷549_45

+++++++

Cố sơn: chỉ cố hương.

+++++++


Đêm trăng ở Trường An cùng bạn nói về cố sơn.

Ghềnh đá rêu nước thu mấp mé,
Cần trên vai tếch nhẹ ngày ngày.
Lách lau sương lạnh nhạn bay,
Triều im gió thổi lung lay liễu sầu.
Ngựa mãi hí, ngâm câu hồng diệp,
Chuông thoảng xa nhớ đẹp thúy vi.
Trường An lầu tẩm trăng đầy,
Người xưa gặp lại ướt vai lệ mừng.

kimthoty@www.tvvn

+++++++

+++++++

Đáp Liên Hoa kỹ

Cận lai thi tứ thanh vu thuỷ,
Lão khứ phong tình bạc tự vân.
Dĩ hướng thăng thiên đắc môn hộ,
Cẩm khâm thâm quý Trác Văn Quân.

Trần Đào

+++++++


Trần Đào (khoảng812-885), tự Tung Bá 嵩伯, quê Kiếm Phố 劍浦, Bà Dương 鄱 (Toàn Đường thi ghi quê Lĩnh Nam 嶺南,
căn cứ theo Đường tài tử truyện), giỏi thơ, thi tiến sĩ không đậu, ở ẩn không ra làm quan. Khoảng năm 853
tị loạn, ẩn cư tại Tây Sơn 西山, Hồng Châu 洪州. Tiết độ sứ Giang Tây Nghiêm Soạn 嚴撰 nghe tiếng
thường đến đàm luận, nhiều lúc suốt ngày. Nghiêm Soạn rất ưu ái Trần Đào, cho kỹ nữ đem hoa đến tặng,
Trần Đào chỉ cười. Một kỹ nữ tài sắc tên Liên Hoa, dùng thơ cầu gặp, muốn ở lại nhưng Trần Đào không chịu,
lúc tiễn đưa Đào còn làm thơ tặng. Về sau không biết tung tích. Thơ làm 10 quyển nhưng bị thất tán,
người sau gom lại chỉ còn một quyển là "Trần Tung Bá thi tập 陳嵩伯詩集" .
Rất nổi tiếng với bài "Lũng Tây hành 隴西行".

+++++++


答蓮花妓

近來詩思清于水，
老去風情薄似雲。
已向升天得門戶，
錦衾深愧卓文君。

陳陶
簫堯卷746_55

+++++++


Trả lời kỹ nữ Liên Hoa

Gần đây thơ, ý trong hơn nước,
Tuổi già tình mỏng giống mây xuân.
Đã hướng lên cao, môn hộ sẵn,
Gối chăn luống thẹn Trác Văn Quân.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Hiến Trần Đào xử sĩ

Liên Hoa vi hiệu ngọc vi tai,
Trân trọng thượng thư khiển thiếp lai.
Xử sĩ bất sinh Vu Giáp mộng,
Hư lao thần nữ hạ Dương Đài.

Liên Hoa kỹ

+++++++

Liên Hoa kỹ: kỹ nữ người Dự Chương 豫章, huyện Nam Xương 南昌縣, tỉnh Giang Tây 江西省.

+++++++

獻陳陶處士

蓮花為號玉為腮，
珍重尚書遣妾來。
處士不生巫峽夢，
虛勞神女下陽臺。

蓮花妓
簫堯卷802_39

+++++++


Dâng tặng xử sĩ Trần Đào

Hiệu Liên Hoa má như ngọc đẹp,
Lệnh thượng thư khiến thiếp đến đây.
Cư sĩ chẳng mộng vui vầy,
Đau lòng thần nữ xuống ngay Dương Đài.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Triều Tiên quần đảo

Lộ chuyển thành sơn nhật hướng đông,
Như yên như vụ vũ minh mông.
Tường huyền đế đổng truy tuỳ viễn,
Đảo tiếp Bồng Lai uyển chuyển thông.
Đại lục Tam Hàn trầm hải để,
Tiền triều tứ quận đãi Liêu Đông.
Lâu thuyền kiếm bội vô Dương Bộc,
Sầu sát Long Môn thái sử công.

Lạc Thành Tương

+++++++

Tam Hàn : cuối thế kỷ thứ 2 tr.CN đến thế kỷ thứ 4 sau CN, miền nam bán đảo Triều Tiên có 3 nước là Mã Hàn 馬韓, Thần Hàn 辰韓 và Biện Hàn 弁韓, gọi chung là Tam Hàn, trong đó Mã Hàn mạnh nhất nên được hai nước kia ủng hộ lập thành Thần Vương 辰王 thống trị cả 3 nước. Vào thế kỷ thứ 4, Mã Hàn bị nước Bách Tế 百濟 (thuộc bộ tộc Phù Dư 扶餘) thôn tính, Thần Hàn và Biện Hàn bị nước Tân La新羅 (một bộ tộc khác của Triều Tiên) đánh chiếm.

Tứ quận : trong hai năm 109 tr.CN - 108 tr.CN, Hán Vũ Đế cho quân chinh phạt Triều Tiên (thời Vệ Hữu Cừ 衛右渠 là vua Triều Tiên) đánh chiếm lập ra 4 quận: Nhạc Lãng 樂浪, Huyền Thố 玄菟, Chân Phiên 真番 và Lâm Đồn 臨屯. Đây là vùng bắc Triều Tiên, trong khi hơn một nửa lãnh thổ nằm phía nam thuộc ba nước Tam Hàn. Tư Mã Thiên có viết về Vệ Mãn 衛滿 và cháu Vệ Hữu Cừ 衛右渠.

Dương Bộc : tướng đời Tiền Hán, người huyện Nghi Dương 宜陽, thị trấn Lạc Dương, tỉnh Hà Nam, năm 112 tr.CN được Hán Vũ Đế phong làm Lâu thuyền tướng quân 樓船將軍 chỉ huy thuỷ quân cùng Lộ Bác Đức 路博德, thống lĩnh lục quân, hai mặt giáp đánh Nam Việt của con cháu Triệu Đà, được phong Tương Lương hầu 將梁侯. Năm 111 tr.CN cùng Vương Ôn Thư 王溫舒, Hàn Thuyết 韓說 hợp binh bình định Đông Việt. Gây nhiều công trạng nên kiêu ngạo ỷ công, năm 109 tr.CN hợp binh với Tả tướng quân Tuân Trệ 荀彘 đánh Vệ Hữu Cừ 衛右渠 (?-108 tr.CN) của Triều Tiên, ỷ giỏi không hợp tác nên xích mích cùng Tuân Trệ, gây nhiều thất bại bị Tuân Trệ bắt giữ. Sau khi bình định Triều Tiên trở về, ông bị Hán Vũ Đế ra lệnh giết cả hai, Tuân Trệ chết còn Dương Bộc nhờ trả tiền thế mạng (thời đó kinh tế sút giảm, kho tàng trống rỗng vì chinh phạt nhiều năm quân lương không đủ), được tha chết, truất làm thứ dân, sau bệnh chết. Tư Mã Thiên (chức Thái sử công người Long Môn) có viết về Vệ Mãn 衛滿 và cháu Vệ Hữu Cừ 衛右渠, cho nên câu chót của bài thơ ý nói Triều Tiên độc lập, Trung Hoa không có tướng giỏi như Dương Bộc thời Hán nên không có ai đánh chiếm được, khiến Tư Mã Thiên sống vào thời sau này chắc buồn lắm.

+++++++


朝鮮群島

路轉成山日向東，
如煙如霧雨溟濛。
檣懸螮蝀追隨遠，
島接蓬萊宛轉通。
大陸三韓沈海底，
前朝四郡逮遼東。
樓船劍佩無楊僕，
愁殺龍門太史公。

駱成驤
詩詞索引駱成驤-七律1

+++++++


Quần đảo Triều Tiên

Đường lên núi dốc, trời phía đông,
Mưa rơi mờ mịt móc sương chùng.
Theo sát cột buồm mống lơ lửng,
Chảy thông quần đảo nước non Bồng.
Tam Hàn đất cũ chìm đáy biển,
Bốn quận triều xưa giáp Liêu Đông.
Thuyền lầu mang kiếm đâu Dương Bộc,
Sầu chết Long Môn thái sử công.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Sơn Hải quan

Dĩ lệ Trường Thành tiếp Ngọc Quan,
Thiên xu địa nữu thử hồi hoàn.
Băng gian phù nhạn chu hoành hải,
Tuyết lý long xà liễn phá san.
Lâm Kiệt thi tâm thiên lý ngoại,
Độ Liêu binh khí vạn phong gian.
Đà lương vị giá phi tiên lộ,
Trù trướng Tần Hoàng khứ bất hoàn.

Lạc Thành Tương

+++++++

Thiên xu địa nữu: 天樞地紐

Thiên xu: chỗ giao tiếp giữa trời và đất, giữa khí dương và âm.
Địa nữu: chỉ những sợi giây lớn giữ trái đất đứng vững, xưa quan niệm trái đất hình vuông, bốn góc có bốn sợi giây lớn giữ cho trái đất đứng vững, trời tròn có 9 cột chống nên trời khỏi sập. Thiên xu địa nữu chỉ phần trung tâm quan trọng giữa trời và đất, muốn nói Sơn Hải quan là nơi đầu mối, đi giáp nửa vòng đến cửa ải này, rồi từ đây đi nửa vòng tiếp theo trở về Ngọc Môn quan.

Hồi hoàn 回環: chỉ sự tuần hoàn, chạy vòng tròn theo quỹ đạo nhất định. Xưa quan niệm ngũ hành chuyển động xoay vòng theo thứ tự của 5 yếu tố: tinh 精, hồn 魂, thần 神, ý 意, phách 魄. Tinh di chuyển thành hồn, hồn thành thần, thần sinh ra ý, ý biến thành phách được một vòng, vòng thứ hai tiếp tục từ phách chuyển thành tinh, tinh thành hồn...

Phù nhạn chu 鳧雁舟: thuyền làm giống hình con ngang, con vịt, con nhạn, quan niệm đi nhanh và an toàn như vịt bơi dưới nước hoặc nhạn bay trên trời.

Long xà liễn 龍蛇輦: xe vua.

Kiệt 碣: tức Kiệt Thạch môn 碣石門; vào năm 215 tr.CN, Tần Thuỷ Hoàng đông tuần đến Kiệt Thạch, có cho khắc Kiệt Thạch môn từ 碣石門辭 trên bia đá nói về chuyến đi ấy cũng để ra oai trước bá tánh. Kiệt Thạch nằm phía đông Sơn Hải quan 15 dặm. Tần Thuỷ Hoàng cho xây cung điện dã ngoại tại Tần Hoàng đảo 秦皇島 để ở, sai Lư sinh 盧生, một thuật sĩ chuyên luyện thuốc chế đan người nước Yên ra biển cầu tiên và tìm thuốc trường sinh. Chờ quá lâu không thấy Lư sinh không trở về, Tần Thuỷ Hoàng quay lại Hàm Dương nhưng chưa
về đến kinh đô, Tần đế chết trên đường đi. Câu chót của bài thơ nói lên việc này.

Đà lương 鼉梁: hay ngoan lương 鼋梁, lưng rùa, ba ba, ở đây chỉ xe, thuyền của hoàng đế. Cả câu muốn nói vua cưỡi ba ba ngao du đông hải rồi lên cõi tiên.

+++++++


山海關

迤邐長城接玉關，
天樞地紐此回環。
冰間鳧雁舟橫海，
雪裏龍蛇輦破山。
臨碣詩心千里外，
度遼兵氣萬峰間。
鼉梁未駕飛仙路，
惆悵秦皇去不還。

駱成驤
詩詞索引駱成驤-七律1

+++++++


Sơn Hải quan

Từ Ngọc Quan Trường Thành tiếp xuống,
Đất trung tâm xoay chuyển vòng tròn.
Đột phá băng lâu thuyền qua biển,
Đẩy tan tuyết xe đế xuyên non.
Đến Kiệt Thạch ý thơ ngàn dặm,
Vượt Liêu Hà uy lính vạn trùng.
Lên cõi trời xe tiên chưa đóng,
Tần Hoàng buồn đi có về không.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Định Quân sơn

Long tương hổ thị ý tung hoành,
Tái tạo càn khôn trượng lão thành.
Lục xuất gian nan thù đế cố,
Tam phân tân khổ dữ thiên tranh.
Thân quy Cơ Vĩ tâm du tráng,
Trận tẩu phong lôi khí vị bình.
Thử địa giang san do đại cục,
Hà niên nhân vật tự tiên sinh.

Lạc Thành Tương

+++++++

Núi Định Quân nằm phía nam huyện Miễn 勉, tây thành phố Hán Trung 漢中, thuộc nam bộ tỉnh Thiểm Tây, xưa là nơi có trận chiến giữa quân Thục Hán (Hoàng Trung) và Bắc Nguỵ (Hạ Hầu Uyên), cũng là nơi chôn táng Khổng Minh.

Long tương hổ thị: rồng bay lên cao, cọp quắt mắt nhìn làm con mồi sợ, để nhảy tới chụp mồi. Chỉ người có hùng tài đại lược, làm được chuyện lớn.

Thù đế cố: đáp lại công vua đã tới bái phỏng, cầu giúp sức. Khổng Minh chịu ơn Lưu Bị ba lần vượt đường xa đến nhà mời ra cộng tác nên suốt đời tận tuỵ, sáu lần đem binh đánh Trung Nguyên đến nổi phải chết tại trận.

Dữ thiên tranh: Ý trời đã định nhà Hán họ Lưu chấm dứt nhưng cố chống thiên mệnh, chiếm đất Thục lập nhà Thục Hán, chia ba đại lục để tiến lên thôn tính Bắc Nguỵ và Đông Ngô.

Cơ Vĩ: tên hai ngôi sao nằm gần nhau trong Đông phương thất tú 東方七宿. Xưa cho rằng nằm quanh mặt trời mặt trăng (chỉ vua) có Nhị thập bát tú 二十八宿 (28 ngôi sao chính), chia làm bốn phương, mỗi phương 7 ngôi sao. Hướng đông có Đông phương thất tú gồm: Giác 角, Kháng 亢, Để 氐, Phòng 房, Tâm 心, Vĩ 尾, Cơ 箕. Quy Cơ Vĩ hoặc Kỵ Cơ Vĩ chỉ khứ thế, đã chết. Câu này muốn nói Khổng Minh tuy chết nhưng tâm ý vẫn còn mạnh mẽ và quân đội do ông đào tạo huấn luyện còn đầy hùng khí, nhờ vậy quân đội đó đủ mạnh ra đánh Trung Nguyên 9 lần dưới sự chỉ huy của đệ tử Khương Duy của ông.

Trận tẩu phong lôi khí vị bình: chỉ Bát Quái trận Khổng Minh cho dựng ở bến Ngư Phúc 魚腹浦, ngoài thành Phụng Tiết 奉節城, vây khổn tướng Lục Tốn của Đông Ngô khi Lục Tốn rượt theo đánh Lưu Bị vào tận đất Thục.

+++++++


定軍山

龍驤虎視意縱橫，
再造乾坤仗老成。
六出艱難酬帝顧，
三分辛苦與天爭。
身歸箕尾心逾壯，
陣走風雷氣未平。
此地江山猶大局，
何年人物似先生。

+++++++


Núi Định Quân

Hổ vờn rồng nhảy tung hoành,
Càn khôn dựng lại xứng danh lão thần.
Ơn vua, binh xuất sáu lần,
Cãi trời khổ quyết tam phân cho tròn.
Thân đi tâm mạnh vẫn còn,
Trận vang sấm gió khí tồn chưa yên.
Núi sông, đại cục mà nên,
Khi nào mới có người hiền như ông.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Kiếm - kỳ 1

Hoán khởi Long Tuyền dữ Thái A,
Cô quân tri ngã nhật ma sa.
Sinh tăng thực hổ toan nghê thiểu,
Tử yếm trào long yển đỉnh đa.
Thần vật dạ minh thù vị dĩ,
Nịnh thần đầu hảo dục như hà.
Tửu hàm nhĩ tị sinh phong hoả,
Bách độc Vương lang chước địa ca.

Lạc Thành Tương

+++++++

Cô quân: ông vua cô độc, quần thần xa lánh.

Trào long yển đỉnh: thằn lằn giả rồng.

Vương lang chước địa ca: chỉ bài ca chém đất của Vương lang tư trực do Đỗ Phủ làm tặng.
Đoản ca hành tặng Vương lang tư trực
短歌行贈王郎司直:

Vương lang tửu hàm bạt kiếm chước địa ca mạc ai.
王郎酒酣拔劍斫地歌莫哀.

+++++++


劍 - 其一

喚起龍泉與泰阿，
孤君知我日摩挲。
生憎食虎狻猊少，
死厭嘲龍蝘蜓多。
神物夜鳴殊未已，
佞臣頭好欲如何。
酒酣耳鼻生風火，
百讀王郎斫地歌。

駱成驤
詩詞索引駱成驤-七律2

+++++++


Kiếm - kỳ 1

Đánh thức dậy Thái A Long Tuyền kiếm,
Cô quân xem tôi mài dũa hàng ngày.
Thù cọp dữ sư vương, còn sống ít,
Ghét thằn lằn rồng giả, chết cả bầy.
Vật thiêng liêng đêm kêu: chưa giết hết,
Đám nịnh thần đầu đẹp: xuống sướng tay.
Rượu say rồi mũi tai như bốc lửa,
Nhớ bài ca chém đất của Vương nầy.

phanlang@www.yvvn

+++++++

+++++++

Ẩm tửu lạc

Thất huyền ngũ huyền giốc tấu,
Nhất thương lưỡng thương vũ hành.
Thả lạc nhãn trung nhân tụ,
Mạc ưu đầu thượng thiên khuynh.

Cao Khải

+++++++


飲酒樂

七弦五弦角奏，
一觴兩觴羽行。
且樂眼中人聚，
莫憂頭上天傾。

高启
詩文索引明高啟-六言

+++++++


Vui uống rượu

Năm dây bảy dây tấu giác
Cung vũ một ly hai ly
Hãy vui họp cùng tri kỷ
Đừng lo trời ngả trên đầu

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chiết dương liễu ca từ

Cao chi phất thuý hiển，
Đê chi thuỳ ỷ diên.
Xuân phong thiên vạn thụ,
Thử thụ thiếp môn tiền.
Giang đầu hoành xuy bi,
Bắc khách hưu nam khứ.
Văn đạo Vũ Xương môn,
Sầu nhân vô biệt thụ.

Cao Khải

+++++++


折楊柳歌詞

高枝拂翠幰，
低枝垂綺筵。
春風千萬樹，
此樹妾門前。
江頭橫吹悲，
北客休南去。
聞道武昌門，
愁人無別樹。

高启
詩文索引明高啟-五絶1

+++++++


Bài hát bẻ cành liễu

Cành cao phất màn xe,
Nhánh thấp rủ chiếu tre.
Gió xuân ngàn vạn gốc,
Nhà thiếp gốc nầy che.
Đầu sông sáo thổi buồn,
Đừng xuống nam khách nhé.
Cổng Vũ Xương trơ trụi,
Không cành ly nhân bẻ.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Giang thượng phùng cựu kỹ Lý thị kiến quá kỳ 1

Ngọc tranh hồng chúc diễm xuân la,
Quán hướng cao đường thính nhữ ca.
Kim tịch tương phùng vị trùng xướng,
Cô chu giang lãnh nguyệt minh đa.

Cao Khải

+++++++


江上逢舊妓李氏見過其一

玉箏紅燭艷春羅，
慣向高堂聽汝歌。
今夕相逢為重唱，
孤舟江冷月明多。

高启
詩文索引明高啟-七絶16

+++++++


Trên sông gặp nàng ca nhi cũ họ Lý mời qua kỳ 1

Đờn tranh lụa đẹp đuốc hồng,
Nhà cao thưởng thức não nùng tiếng ca.
Đêm nay gặp chốn xa nhà,
Thuyền đơn sông lạnh trăng ngà mênh mông.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Giang thượng phùng cựu kỹ Lý thị kiến quá kỳ 2

Đa tạ đình chu cộng nhất chi,
Thạch Châu ca bãi các đê mi.
Nam viên cựu nhật đồng thinh khách,
Linh lạc như kim thặng hữu thuỳ.

Cao Khải

+++++++

Thạch Châu: tức Thạch Châu mạn 石州慢, Thạch Châu dẫn 石州引 hoặc Liễu sắc hoàng 柳色黄, tên một điệu từ, thuộc Việt điệu, gồm 102 chữ, phần trên 4 vần trắc, phần dưới 5 vần trắc.

+++++++


江上逢舊妓李氏見過其二

多謝停舟共一卮，
石州歌罷各低眉。
南園舊日衕聽客，
零落如今剩有誰。

高启
詩文索引明高啟-七絶16

+++++++


Trên sông gặp nàng ca nhi cũ họ Lý mời qua kỳ 2

Dừng thuyền mời cạn một chung,
Khúc Thạch Châu hết, mi chùng thở than.
Nam viên xưa giọng ca nàng,
Khách nghe ly tán ai còn ai đi.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Nhạc vương mộ

Đại thụ vô chi hướng bắc phong,
Thập niên di hận khấp anh hùng.
Ban sư chiếu dĩ lai tam điện,
Xạ Lỗ thư do thuyết lưỡng cung.
Mỗi ức thượng phương thuỳ thỉnh kiếm,
Không ta cao miếu tự tàng cung.
Thê Hà lĩnh thượng kim hồi thủ,
Bất kiến chư lăng bạch lộ trung.

Cao Khải

+++++++


岳王墓

大樹無枝向北風，
十年遺恨泣英雄。
班師詔已來三殿，
射虜書猶說兩宮。
每憶上方誰請劍，
空嗟高廟自藏弓。
棲霞嶺上今回首，
不見諸陵白露中。

高启
詩文索引明高啟-七律10

+++++++


Mộ Nhạc Phi

Cổ thụ không cành nghênh gió bấc,
Khóc anh hùng oán chất mười năm.
Lui binh buộc phải về cung,
Mà mưu đánh Lỗ vẫn dùng rất hay.
Kiếm thượng phương còn ai thỉnh mệnh,
Để cung tên ẩn chứa miếu linh.
Thê Hà quay ngoắc lại nhìn,
Mộ lăng nào thấy, sương in trắng ngần.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Phú đắc Hàn Sơn tự tống biệt

Phong Kiều tây vọng bích san vi,
Tự đối Hàn Giang độc yểm phi.
Thuyền lý chung thôi hành khách khởi,
Tháp trung đăng chiếu viễn tăng quy.
Ngư thôn tịch tịch cô yên cận,
Quan lộ tiêu tiêu chúng diệp hi.
Tu ký Cô Tô thành ngoại bạc,
Ô đề thời tiết tống quân vi.

Cao Khải

+++++++


賦得寒山寺送別

楓橋西望碧山微，
寺對寒江獨掩扉。
船里鍾催行客起，
塔中燈照遠僧歸。
漁村寂寂孤烟近，
官路蕭蕭眾葉稀。
須記姑蘇城外泊，
烏啼時節送君違。

高启
詩文索引明高啟-七律3

+++++++


Tiễn đưa ở chùa Hàn Sơn

Phong Kiều núi phía tây mờ,
Cổng chùa đóng kín đối bờ Hàn Giang.
Khách thuyền thức bởi chuông vang,
Đèn trong tháp rọi tăng đang xa về.
Thôn chài khói phủ tê mê,
Đường quan lặng lẽ não nề nhánh xanh.
Cô Tô thuyền đỗ ngoài thành,
Quạ kêu là lúc tiễn anh lên đường.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Giang thượng phùng cựu kỹ Lý thị kiến quá kỳ 3

Thuỳ thức năng ca cựu tán thanh,
Sầu trung thính xứ thượng phân minh.
Linh lung tửu bãi hưu thôi khứ,
Nguyệt lạc giang triều thượng vị bình.

Cao Khải

+++++++

Tán thanh: âm thấp nhất của loại nhạc khí bằng dây xưa, khi đàn không bấm ngón tay xuống, cũng được gọi là “phiếm thanh” 泛聲.

+++++++


江上逢舊妓李氏見過其三

誰識能歌舊散聲，
愁中聽處尚分明。
玲瓏酒罷休催去，
月落江潮尚未平。

高启
詩文索引明高啟-七絶16

+++++++


Trên sông gặp nàng ca nhi cũ họ Lý mời qua kỳ 3

Tán thanh nổi tiếng một thì,
Gieo sầu hồn muốn nát vì phân minh.
Tiệc xong nàng phải đăng trình,
Ngọn triều chưa xuống lung linh trăng tàn.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Giang thượng phùng cựu kỹ Lý thị kiến quá kỳ 4

Bình thường ca vũ bất năng nhàn,
Đa tại thanh xuân giáp đệ gian.
Tá vấn niên lai hoàn đáo phủ,
Chu môn phong vũ kỷ gia quan.

Cao Khải

+++++++


江上逢舊妓李氏見過其四

平常歌舞不能閑，
多在青春甲第間。
借問年來還到否，
朱門風雨幾家關。

高启
詩文索引明高啟-七絶16

+++++++


Trên sông gặp nàng ca nhi cũ họ Lý mời qua kỳ 4

Lẽ thường ca vũ không nhàn,
Đỉnh cao là lúc tuổi đang xuân nồng.
Hỏi nàng có trở lại không,
Cửa son mưa gió sổ lồng khó thay.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tái hạ khúc

Nhật lạc Ngũ Nguyên tái,
Tiêu điều đình hậu không.
Hán gia thảo cuồng Lỗ,
Tịch dịch mãn Sơn Đông.
Khứ niên xuất Phi Hồ,
Kim niên xuất Vân Trung.
Đắc địa bất túc canh,
Sát nhân dĩ vi công.
Đăng cao vọng suy thảo,
Cảm thán ý hà cùng.

Cao Khải

+++++++

Ngũ Nguyên: tên ải, nay thuộc Nội Mông, nằm phía tây nam Vân Trung.

Phi Hồ: tên ải, nay thuộc huyện Khóa Úy 跨蔚縣, phía bắc huyện Lai Nguyên 淶源縣, tỉnh Hà Bắc 河北省

Trần Tử Ngang - Tống Ngụy Đại tòng quân:

Nhạn San hoành Đại Bắc，
Hồ Tái tiếp Vân Trung.

陳子昂 - 送魏大從軍:

雁山橫代北，
狐塞接雲中。

Vân Trung: nay là Hohhot, Nội Mông.

+++++++



塞下曲

日落五原塞，
蕭條亭堠空。
漢家討狂虜，
籍役滿山東。
去年出飛狐，
今年出雲中。
得地不足耕，
殺人以為功。
登高望衰草，
感嘆意何窮。

高启
詩文索引明高啟

+++++++


Khúc hát dưới ải

Mặt trời lặn ải Ngũ Nguyên,
Tiêu điều đồn trại trận tiền trống không.
Hán triều chinh phạt Lỗ ngông,
Tìm bắt lao dịch Sơn Đông nháo nhào.
Năm rồi ra ải Phi Hồ,
Vân Trung quân đến chính vào năm nay.
Chiếm đất nhưng chẳng chịu cày,
Giết người làm thích gọi dày công lao.
Lên lầu nhìn cỏ héo khô,
Mà lòng cảm thán biết sao cho cùng.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tương tiến tửu

Quân bất kiến Trần Mạnh Công,
Nhất sanh ái tửu xứng hào hùng.
Quân bất kiến Dương Tử Vân,
Tam thế chấp kích đồ công văn.
Đắc thất như kim lưỡng hà hữu,
Khuyến quân tương phùng thả tương thọ.
Thí khán lục ấn tận thuỳ yêu,
Hà tự nhất chi trường tại thủ.
Mạc tích hoàng kim tuý thanh xuân,
Kỷ nhân bất ẩm thân diệc bần.
Tửu trung hữu thú thế bất thức,
Đãn hảo phú quý vong kỳ chân.
Tiện tu thổ xa nhân,
Mạc uý thừa tương sân.
Đào hoa mãn khê khẩu,
Tiếu sát tỉnh du nhân.
Ti thằng ngọc hang nhưỡng sơ thục,
Dao đãng xuân quang nhược ba lục.
Tiền vô ngự sử khả tận hoan,
Đảo trước cẩm bào vũ bì dục.
Ái thiếp dĩ khứ Khúc trì bình,
Thử thời dục ẩm yên năng khuynh.
Địa hạ ưng vô tửu lô xứ,
Hà khổ tịch mịch cô bình sanh.
Nhất bôi nhất khúc,
Ngã ca quân tục.
Minh nguyệt tự lai,
Bất tu bỉnh chúc.
Ngũ Nhạc ký viễn,
Tam Sơn diệc không.
Dục cầu thần tiên,
Tại bôi tửu trung.

Cao Khải

+++++++

Trần Mạnh Công: hiệu uý Trần Tuân 陳遵, tự Mạnh Công 孟公, đời Tây Hán rất thích rượu. Khách đến uống với ông, đòi về, ông cho người đẩy xe xuống giếng để khách không đi được.

Dương Tử Vân: tức Dương Hùng 揚雄 (53 tr.CN - 18), làm quan ba đời nhà Hán: Thành Đế, Ai Đế, Bình Đế.

Lục ấn tận thuỳ yêu: chỉ Tô Tần 蘇秦, thuyết khách thời Chiến quốc, chủ trương hợp tung, liên kết sáu nước Hàn, Nguỵ, Tề, Sở, Yên, Triệu chống Tần, được các nước tin dùng, phong làm tướng quốc. Khi về nhà Tô Tần đeo lủng lẳng 6 hoàng kim ấn của sáu nước.

Bì dục: tên một loại chim, giống vịt nhưng nhỏ hơn, màu vàng sẩm có vằn, sống ở hồ ao, sông suối.

Ngũ Nhạc: năm ngọn núi: Thái sơn 泰山, Hành sơn 衡山, Hoa sơn 華山, Hằng sơn 恒山, Tung sơn 嵩山.

Tam Sơn: ba núi Bồng Lai 蓬萊, Doanh Châu 瀛洲, Phương Trượng 方丈, muốn chỉ cảnh tiên.

+++++++


將進酒

君不見陳孟公，
一生愛酒稱豪雄。
君不見揚子雲，
三世執戟徒工文。
得失如今兩何有，
勸君相逢且相壽。
試看六印盡垂腰，
何似一卮長在手。
莫惜黄金醉青春，
幾人不飲身亦貧。
酒中有趣世不識，
但好富貴亡其真。
便須吐車茵，
莫畏丞相嗔。
桃花滿溪口，
笑殺醒游人。
絲繩玉缸釀初熟，
搖蕩春光若波綠。
前無禦史可盡歡，
倒著錦袍舞鵒。
愛妾已去曲池平，
此時欲飲焉能傾。
地下應無酒壚處，
何苦寂寞孤平生。
一杯一曲，
我歌君續。
明月自來，
不須秉燭。
五岳既遠，
三山亦空。
欲求神仙，
在杯酒中。

高启
詩文索引明高啟

+++++++


Xin mời rượu

Anh thấy không Trần Mạnh Công,
Một đời thích rượu đáng hào hùng.
Anh thấy không Dương Tử Vân,
Chấp kích ba triều thạo văn chương.
Được mất bây giờ ghét hay ưng,
Gặp nhau khuyên bạn nâng ly mừng.
Hãy nhìn sáu ấn treo thắt lưng,
Đâu bằng trên tay rượu không dừng.
Đừng tiếc vàng ròng say tuổi xuân,
Những ai không uống cũng nghèo bần.
Rượu gây thích thú đời không biết,
Phú quý yêu nhiều mất lòng chân.
Nếu cần nôn đệm xe,
Đừng nên sợ người giận.
Hoa đào rơi đầy suối,
Cười chết kẻ chơi xuân.
Vại vàng tơ buộc rượu chín bung,
Ánh xuân rung rinh như sóng lục.
Trước không ngự sử vui tận cùng,
Cẩm bào múa giống chim bì dục.
Thiếp yêu đi rồi ao Khúc im,
Lúc nầy cần uống ai nghiêng bình.
Cõi âm tìm rượu không nơi bán,
Tại sao hiu quạnh khổ một mình.
Một chén một bài,
Tôi ca anh tiếp.
Trăng sáng sẽ về,
Không cần đốt đuốc.
Ngũ nhạc xa vời,
Ba non không có.
Muốn đạt thần tiên,
Trong chén rượu đó.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Ức viễn khúc

Dương Tử tân đầu phong sắc khỉ,
Lang phàm nhất khai tam bách lý.
Giang kiều thuỷ sách đa tửu lô,
Nữ nhi giải ca sơn giá cô.
Vũ Xương tây thượng Ba Lăng đạo,
Văn lang xứ xứ kinh qua hảo.
Anh đào thục thời lang bất quy,
Khách trung thuỳ vị phùng xuân y.
Mạch đầu không vấn tì bà bốc,
Dục quy bất quy tại lang túc.
Lang tâm trọng lợi khinh phong ba,
Tại gia nhật thiểu hành lộ đa.
Thiếp kim năng sử ô đầu bạch,
Bất năng sử lang hưu tác khách.

Cao Khải

+++++++


憶遠曲

揚子津頭風色起，
郎帆一開三百里。
江橋水柵多酒壚，
女兒解歌山鷓鴣。
武昌西上巴陵道，
聞郎處處經過好。
櫻桃熟時郎不歸，
客中誰為縫春衣。
陌頭空問琵琶卜，
欲歸不歸在郎足。
郎心重利輕風波，
在家日少行路多。
妾今能使烏頭白，
不能使郎休作客。

高启
詩文索引明高啟-古風5

+++++++


Khúc hát nhớ người ở xa

Gió nổi từ bến sông Dương Tử,
Thuyền chàng ba trăm dặm đi xa.
Quán rượu mọc ven cầu, vách gỗ,
Gái đẹp ca chim núi đa đa.
Tây Vũ Xương, Ba Lăng cổ đạo,
Chàng bình an chèo chống vượt qua.
Chưa trở về khi anh đào chín,
Áo rách ai khâu lúc xa nhà.
Bói tì bà thiếp dù có hỏi,
Về hay không do ý chàng mà.
Nhưng vì lợi coi thường sóng gió,
Ở ngoài nhiều rất hiếm tại gia.
Đầu quạ trắng có khi làm được,
Khó bắt chàng chấm dứt đi xa.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chiếu điền tàm từ

Đông thôn tây thôn tác trừ tịch，
Cao cự thiên can chiếu điền xích.
Lão nhân tiếu chúc tiểu nhi ca，
Nguyện đắc nghi tàm hựu nghi mạch.
Minh tinh ảnh loạn thê ô kinh，
Hỏa quang tích hàn xuân dĩ sinh.
Dạ thâm nhiên bãi quy bạch ốc，
Cộng thuyết phong niên chân khả bốc.

Cao Khải

+++++++

Chiếu điền tàm 照田蠶, còn gọi Thiêu điền tàm 燒田蠶, Thiêu điền tài 燒田財 là tập tục cúng xin xưa tại vùng Giang Nam. Thường vào đêm 25 tháng chạp âm lịch làng xóm tổ chức lễ cúng
bên bờ ruộng, đốt rất nhiều đuốc, cầu xin năm tới được nhiều tằm nhiều lúa, mưa hoà gió thuận để dân chúng làm ăn thuận tiện. Nếu lửa đuốc càng cao thì thu hoạch càng nhiều nên dân làng cố làm đuốc to, cháy lâu và bốc cao. Các lão ông còn đoán về màu lửa đỏ hoặc trắng, đỏ thì đủ mưa, trắng gây hạn hán.

+++++++


照田蠶詞

東村西村作除夕，
髙炬千竿照田赤。
老人笑祝小兒歌，
願得宜蠶又宜麥。
明星影亂棲烏驚，
火光辟寒春已生。
夜深然罷歸白屋，
共說豐年真可卜。

髙啓
詩文索引明高啟-樂府1

+++++++


Bài từ Chiếu điền tàm

Thôn đông thôn tây soạn trừ tịch,
Ngàn bó đuốc soi, ruộng đỏ rực.
Lão ông khấn vái trẻ con ca,
Xin được nhiều tằm nhiều lúa mạch.
Sao đuốc bay loạn quạ đậu kinh,
Lửa nóng xua lạnh xuân đã sinh.
Đêm tàn lễ hết trở về nhà,
Đều nói với nhau năm tới khá.

phanlanhg@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tương trung huyền

Lương phong diểu diểu nguyệt lân lân,
Trúc sắc lan hương thu thuỷ tân.
Nhất dạ viên thanh lưu lệ tận,
Hoàng Lăng từ hạ bạc chu nhân.

Cao Khải

+++++++


湘中弦

涼風裊裊月粼粼，
竹色蘭香秋水濱。
一夜猿聲流淚盡，
黃陵祠下泊舟人。

高启
詩文索引明高啟-七絶1

+++++++


Cung đàn đất Tương

Trăng trong gió mát phất phơ,
Lan thơm trúc biếc bên bờ sông thu.
Vượn đêm khơi lệ mịt mù,
Hoàng Lăng miếu cổ sóng ru bóng thuyền.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tiểu Trường Can khúc

Lang thái lăng diệp tiêm,
Thiếp thái hà diệp viên.
Thạch Thành sầu nhật mộ,
Các tự bát quy thuyền.

Cao Khải

+++++++


小長干曲

郎採菱葉尖，
妾採荷葉圓。
石城愁日暮，
各自撥歸船。

高启
甲集第四之上-271

+++++++


Khúc hát Tiểu Trường Can

Chàng hái lá nhọn củ ấu,
Thiếp nhặt lá sen tròn nghiêng.
Trời chiều Thạch Thành buồn não,
Mỗi người một nẻo quay thuyền.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tích xuân

Xuân qua nhất bán vị năng tri，
Thử hậu hoàn sầu bất khẳng trì.
Tà nhật Phù Vân Lâu thượng túy，
Cánh vô ngôn ngữ khứu hoa chi.

Cao Khải

+++++++


Phù Vân Lâu 浮雲樓: tên lầu xây đời Đường tại An Lục 安陸, An Châu 安州 (nay thuộc thành phố An Lục 安陸市, tỉnh Hồ Bắc 湖北省), còn có tên An Lục Tây Lâu 安陸西樓, nổi tiếng ngang với Nhạc Dương Lâu, Hoàng Hạc Lâu, Đằng Vương Các ...

+++++++


惜春

春過一半未能知，
此後還愁不肯遲。
斜日浮雲樓上醉，
更無言語嗅花枝。

高啓
詩文索引明高啟-樂府1

+++++++


Tiếc xuân

Xuân qua một nửa chẳng hay,
Sau không dám chậm nhưng ray rức buồn.
Chiều tàn say gác Phù Vân,
Ngửi hoa im lặng hỏi chừng còn thơm?

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tích xuân: 惜春
Cao Khải

高啓
詩文索引明高啟-七絶1

+++++++


Uyển chuyển hành

Uyển chuyển phục uyển chuyển，
Uyển chuyển nhật kỷ hồi.
Quân trường lộc lô đoạn，
Ngã trường xa luân tồi.

Cao Khải

+++++++

Uyển chuyển : còn có nghĩa khúc chiết, không thuận lợi.

Lộc lô: dụng cụ làm trên giếng để kéo nước từ dưới giếng lên, đây chỉ giây kéo.

+++++++


宛轉行

宛轉復宛轉，
宛轉日幾迴。
君腸轆轤斷，
我腸車輪摧。

髙啓
詩文索引明高啟-樂府2

+++++++


Bài ca uyển chuyển

Uyển chuyển rồi uyển chuyển,
Uyển chuyển ngày mấy lần.
Bụng anh giây kéo đứt,
Lòng tôi bánh xe hư.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Đoàn phiến lang

Đoàn phiến đoàn thả khiết，
Nhân ngôn tự minh nguyệt.
Minh nguyệt khởi đắc như，
Trường viên bất tằng khuyết.

Cao Khải

+++++++


團扇郎

團扇團且潔，
人言似明月。
明月豈得如，
長圓不曾闕。

髙啓
詩文索引明高啟-樂府3

+++++++


Đoàn phiến lang

Quạt chàng tròn và sạch,
Giống trăng sáng đêm rằm.
Quạt luôn tròn chẳng khuyết,
Trăng có được vậy không.

phanlang@www.tvvn

+++++++

Đoàn phiến lang ca 團扇郎歌 (Bài ca chàng cầm quạt tròn) do Tạ Phương Tư 謝芳姿 cuối đời Tấn làm. Tạ Phương Tư rất đẹp, hát hay múa giỏi nhưng nhà nghèo phải đi làm tì nữ cho Tạ thị 謝氏, vợ của Vương Tuân 王珣 đang tại chức Thượng thư hữu bộc xạ 尚書右僕射. Em trai của Vương Tuân là Vương Mân 王珉, phong lưu nho nhã, say mê Tạ Phương Tư, hai người có tình ý với nhau. Tạ Phương Tư đặt cho Vương Mân biệt hiệu Đoàn phiến lang 團扇郎 vì Vương Mân luôn cầm trên tay một chiếc quạt tròn. Sự việc đến tai vợ của Vương Tuân, bèn gọi Tạ Phương Tư ra chửi mắng đánh đập. Chồng là Vương Tuân (và em chồng Vương Mân) can thiệp vì không muốn làm lớn chuyện, sợ lọt ra ngoài nhiều người biết, mất tiếng của gia đình quyền quý cũng như của em trai. Vương Tuân bảo Tạ Phương Tư hát một bài hay sẽ tha. Tạ Phương Tư làm và hát bài thơ sau đây:

Đoàn phiến lang ca kỳ nhất:

Bạch đoàn phiến，
Tân khổ ngũ lưu liên，
Thị lang nhãn sở kiến.

Ngũ: nhiều, lưu liên: nước mắt.

Bài ca về chàng quạt tròn kỳ 1:

Quạt tròn trắng,
Đau đớn lệ rơi nhiều,
Chính mắt chàng đã thấy.

團扇郎歌其一:

白團扇，
辛苦五流連，
是郎眼所見。

謝芳姿

Nhưng sau đó Vương Mân ( Đoàn phiến lang) hỏi bài thơ có ý thế nào thì
Tạ Phương Tư hát bài khác hơi giống bài trên:

Đoàn phiến lang ca kỳ nhị:

Bạch đoàn phiến，
Tiều tụy phi tích dung，
Tu dữ lang tương kiến.

Bài ca về chàng quạt tròn kỳ 2:

Quạt tròn trắng
Dung nhan gầy hơn trước,
Thẹn không muốn gặp chàng.

團扇郎歌其二:

白團扇，
憔悴非昔容，
羞與郎相見。

謝芳姿

+++++++