+++++++

Quật trủng ca

Tạc nhật cựu trủng quật,
Kim triêu tân trủng thành.
Trủng tiền lưỡng Ông Trọng,
Tống cựu hoàn nghênh tân.
Cựu hồn vị xuất tân hồn nhập,
Cựu hồn hoàn đối tân hồn khấp.
Cựu hồn đinh ninh ngữ tân hồn,
Hảo địa bất dụng đa tử tôn.
Tử tôn miên miên như bất tuyệt,
Tằng tôn bất quật huyền tôn quật.
Ngã kim quật hĩ lương khả bi,
Bất tri quân quật hựu hà thì.

Phạm Phanh

+++++++

Ông Trọng: Nguyễn Ông Trọng 阮翁仲 (người Việt), một đại lực sĩ thời Tần Thuỷ Hoàng, trấn đóng Lâm Thao chống Hung Nô. Hung Nô bị ông đánh bại, rất sợ hãi. Khi ông chết được cho làm tượng đặt ngoài cửa Tư Mã, cung Hàm Dương. Hung Nô đến, xa xa nhìn thấy tưởng ông còn sống, không dám tiến gần. Về sau người ta làm tượng Ông Trọng trấn giữ cung khuyết, miếu đường, lăng mộ...

+++++++


掘塚歌

昨日舊塚掘，
今朝新塚成。
塚前兩翁仲，
送舊還迎新。
舊魂未出新魂入，
舊魂還對新魂泣。
舊魂丁寧語新魂，
好地不用多子孫。
子孫緜緜如不絕，
曾孫不掘玄孫掘。
我今掘矣良可悲，
不知君掘又何時。

范梈
詩文索引范梈-古風6

+++++++


Bài ca đào mả

Hôm qua mả cũ đào,
Sáng nay mả mới chôn.
Trước mả hai Ông Trọng,
Đón mới đưa cũ dồn.
Hồn cũ chưa đi hồn mới vào,
Hồn cũ gặp mới than khóc xong.
Kỹ lưỡng dặn dò hồn mới đến,
Đất tốt không cần con cháu đông.
Con cháu liên miên nhiều không hết,
Cháu không đào được, chắt đào lên.
Mã tôi bị đào tôi rất buồn,
Không biết khi nào đến lượt anh.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Minh nguyệt kỷ hồi mãn

Minh nguyệt kỷ hồi mãn,
Đãi quân quân vị quy.
Trung đình bộ phương thảo,
Hồ điệp thượng nhân y.
Thuỳ niệm đồng bào giả,
Nhàn cư dữ nguyện vi.

Phạm Phanh

+++++++

Đồng bào: đây chỉ vợ chồng.

Dữ nguyện vi: sự thật và ý nguyện không giống nhau. Thơ Kê Khang: “Sự dữ nguyện vi, Cấu tư yêm lưu” 事與愿違，遘茲淹留 (Sự việc và tâm nguyện khác nhau, Gặp chuyện như vậy, bị trói buộc phải lưu lại - chỉ Kê Khang bị tù).

+++++++


明月幾回滿

明月幾回滿，
待君君未歸。
中庭步芳草，
蝴蝶上人衣。
誰念同袍者，
閒居與願違。

范梈
詩文索引范梈-古風5

+++++++


Trăng sáng khi nào tròn lại

Trăng sáng bao giờ tròn lại,
Chờ anh anh chẳng thấy về.
Vườn trong tản bộ trên cỏ,
Bướm bay đùa giỡn áo the.
Ai nhớ đến tình phu phụ,
Sống yên, thực tại khác ghê.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Bắc Sơn cốc trung lão phụ

Vô đa lâm ốc quán thanh san,
Trưởng tử thành tôn mấn vị ban.
Vấn ngã hương nguyên hà xứ thị？
Bán sinh giang hải vị tri hoàn.

Phạm Phanh

+++++++


北山谷中老父

無多林屋冠青山，
長子成孫鬢未斑。
問我鄉原何處是？
半生江海未知還。

范梈
詩文索引范梈-七絶3

+++++++


Ông cụ trong hẻm núi Bắc Sơn

Lưa thưa nhà vượt núi xanh,
Tóc đen con cháu trưởng thành quanh đây.
Hỏi tôi quê quán đâu vầy?
Nửa đời sông biển đến nay chưa về.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Đắc Chương Thụ trấn tiện ký gia thư

Thương thuyền dạ thuyết chỉ Giang Tê,
Dục thác âm thư vị nhẫn đề.
Thu thập hương tâm đô tại chỉ,
Lưỡng thanh đỗ vũ bạng nhân đề.

Phạm Phanh

+++++++

Chương Thụ trấn nay là thị trấn Chương Thụ, thành phố Nghi Xuân 宜春, tỉnh Giang Tây.

+++++++


得樟樹鎮便寄家書

商船夜說指江西，
欲托音書未忍題。
收拾鄉心都在紙，
兩聲杜宇傍人啼。

范梈
詩文索引范梈-七絶3

+++++++


Đến trấn Chương Thụ tiện dịp gửi thư nhà

Thuyền buôn nhắm hướng Giang Tây,
Tin thư lòng muốn tỏ bày khó ghê.
Góp tình xuống giấy nhớ quê,
Tiếng chim đỗ vũ kêu về đi thôi.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Đề Lý Bạch Lang Quan hồ


Đương thời Lang Quan phụng sứ xuất Hàm kinh,
Tiên nhân thiên lý lai tương nghênh.
Hoạ thuyền xuy địch lộng Lục Thuỷ,
Hà ý phương châu di cựu danh.
Đường từ vu một tri hà đại,
Duy hữu đông lưu thuỷ trường tại.
Lê hầu độc khởi lương đống tài,
Phảng phất vân trung tích hiên cái.
Nam phi Việt điểu, bắc phi hồng,
Kim cổ du du khứ trú đồng.
Phú quý hà như nhất bôi tửu,
Sầu lai vô địa lỗi tây phong.
Đại Biệt sơn cao kỷ thiên xích,
Cách thành chánh dữ từ tương trị.
Thanh viên dạ bão nguyệt quang đề,
Quải tại đông hồ chi thạch bích.
Lê hầu bổn tại đẩu Nam gia,
Chẩm qua do tự ức yên hà.
Kỳ nghĩ tương thân báo thiên tử,
Bất phụ hung trung thư ngũ xa.
Tạc giả tương phùng ngọc khuyết hạ,
Biệt lai kỷ nhật thu tiêu sái.
Hoàng diệp đương đầu loạn đả nhân,
Môn tiền hệ trứ thanh thông mã.
Quân kim quy khứ điếu tình hồ,
Ngã diệc minh niên từ đế đô.
Nhược quá hồ biên định tương kiến,
Vi vấn tiên nhân an ổn vô.

Phạm Phanh

+++++++

Lang Quan hồ là tên cũ là Nam hồ 南湖 tại Hán Dương, Hồ Bắc. Thời Lý Bạch đày đi Dạ Lang, có gặp những người bạn cũ là Thượng thư lang (Quan lang) Trương Vị 尚書郎張謂 xuất sứ xuống Hạ Khẩu, Miện Châu mục Đỗ công 沔州牧杜公, Hán Dương tể Vương công 漢陽宰王公 cùng uống rượu bên hồ. Trương Vị nhờ Lý Bạch đặt tên cho hồ, Lý bèn đỗ rượu xuống mặt nước rồi đặt tên là Lang Quan hồ 郎官湖, đúng với chức quan của Trương Vị. Từ đó về sau người ta gọi tên hồ là hồ Lang Quan.

Lê hầu: tức Lê Tắc 黎崱, người viết An Nam chí lược 安南志略, chạy theo chủ qua Tàu, được an trí gần hồ Lang Quan.

+++++++


題李白郎官湖

當時郎官奉使出鹹京，
仙人千里來相迎。
畫船吹笛弄綠水，
何意芳洲遺舊名。
唐祠蕪沒知何代，
惟有東流水長在。
黎侯獨起梁棟材，
彷彿雲中昔軒蓋。
南飛越鳥北飛鴻，
今古悠悠去住衕。
富貴何如一杯酒，
愁來無地酹西風。
大別山高幾千尺，
隔城正與祠相值。
青猿夜抱月光啼，
掛在東湖之石壁。
黎侯本在斗南家，
枕戈猶自憶煙霞。
祇擬將身報天子，
不負胸中書五車。
昨者相逢玉闕下，
別來幾日秋瀟灑。
黃葉當頭亂打人，
門前繫著青驄馬。
君今歸去釣晴湖，
我亦明年辭帝都。
若過湖邊定相見，
為問仙人安穩無。

范梈
詩文索引范梈-古風6

+++++++


Đề hồ Lang Quan của Lý Bạch

Thời ấy: Lang Quan lệnh xuất Hàm Dương,
Người tiên ngàn dặm xuôi đường, đón nghênh.
Sáo vang Lục Thuỷ trên thuyền,
Bãi thơm còn giữ được tên cũ nầy.
Miếu đường chìm lấp cỏ cây,
Chỉ dòng sông chảy miệt mài về đông.
Lê hầu trụ cột tài thông,
Mui xe mây phủ trong không mơ màng.
Hồng bay bắc Việt điểu nam,
Cổ kim đi, ở hoàn toàn giống nhau.
Giàu sang một chén rượu cay,
Buồn không mảnh đất gió tây rưới vào.
Núi Đại Biệt ngàn xích cao,
Thành ngoài chân núi lẻ loi miếu thờ.
Vượn xanh đêm khóc trăng mờ,
Treo thân đá biếc bên bờ hồ đông.
Lê hầu vốn dĩ dân Nam,
Gối đao mà vẫn hay tầm ẩn cư.
Chỉ mong báo đáp vua từ,
Xứng công kinh sử năm xe sách vàng.
Hôm xưa cửa khuyết tương phùng,
Xa nhau phiêu dật trọn cùng ngày thu.
Lá vàng xoay tít mịt mù,
Thanh thông ngựa quý buộc lơi trước nhà.
Anh về hồ tạnh câu chà,
Riêng tôi năm tới biệt nhà đế đô.
Bên hồ gặp gỡ ước ao,
Mong tiên nhân được dồi dào bình an.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chí Chính cải nguyên Tân Tị hàn thực nhật thị đệ cập chư tử điệt

Giang sơn tín mỹ phi ngô thổ,
Phiêu bạc thê trì cận bách niên.
Sơn xá mộ điền đồng thuỷ khúc,
Bất kham mộng giác thính đề quyên.

Ngu Tập

+++++++

Chí Chính Tân Tị tức năm 1341. Một ông vua đang tại vị, muốn đổi từ niên hiệu nầy qua niên hiệu khác, thì năm đầu tiên của niên hiệu mới được gọi là Cải nguyên 改元. Nguyên Huệ Tông (Thuận Đế) dùng 3 niên hiệu: Nguyên Thống 元统 (1333-1335), Chí Nguyên 至元 (1335-1340), Chí Chính 至正 (1341-1370).

+++++++


至正改元辛巳寒食日示弟及諸子姪

江山信美非吾土，
飄泊棲遲近百年。
山舍墓田同水曲，
不堪夢覺聽啼鵑。

虞集
詩文索引虞集-七絶4

+++++++


Ngày hàn thực năm Tân Tị Chí Chính nói với em và các con cháu

Non sông đẹp không phải nơi tiên tổ,
Gần trăm năm lưu lạc phải xa quê.
Đất ruộng nhà, mả mồ cùng sông nước,
Chẳng dám mơ nghe quyên gọi trở về.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Hồng Nhai kiều

Trừng giang như luyện bích du du,
Nhất sắc lô hoa phúc viễn châu.
Vô tận xuân thiên quy nhạn cấp,
Nguyệt minh hàn ảnh bất tằng lưu.

Ngu Tập


Cầu Hồng Nhai ở Nam Xương 南昌, Giang Tây 江西.

+++++++


洪厓橋

澄江如練碧悠悠，
一色蘆花覆遠洲。
無盡春天歸雁急，
月明寒影不曾留。

虞集
詩文索引虞集-七絶4

+++++++


Cầu Hồng Nhai

Trôi vô tận sông trong như lụa biếc,
Trắng một màu hoa lách phủ bãi xa.
Trời xuân rộng nhạn trở về bay gấp,
Trăng sáng soi hình bóng chỉ thoáng qua.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Ký Tam Cù thú Mã Cửu Cao

Văn đạo Tam Cù thú,
Niên phong quận sự hi.
Thi thành hoa phúc mạo,
Tửu liệt cẩm thành vi.
Hạc phát minh xuân tuyết,
Điêu cừu đối tịch huy.
Biển chu ưng tải khách,
Nhàn thính động tiêu quy.

Ngu Tập

+++++++

Tam Cù 三衢: tức huyện Cù 衢縣, Chiết Giang 浙江, vì có núi Tam Cù 三衢山 nên cũng được gọi là huyện Tam Cù.

+++++++


寄三衢守馬九皋

聞道三衢守，
年豐郡事稀。
詩成花覆帽，
酒列錦成圍。
鶴髮明春雪，
貂裘對夕暉。
扁舟應載客，
閒聽洞簫歸。

虞集
詩文索引虞集-五律3

+++++++


Gửi thái thú Tam Cù là Mã Cửu Cao

Quận Tam Cù người đồn thái thú,
Hiếm việc công dư đủ quanh năm.
Thơ làm xong hoa rơi đầy mũ,
Rượu hứng lên gấm rủ thành màn.
Tuyết mùa xuân rỡ ràng tóc trắng,
Áo điêu cừu sáng hẳn dưới chiều.
Thuyền thì nhỏ hợp điều chở khách,
Khi trở về rỗi rảnh nghe tiêu.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Nhiếp Không San hoạ phiến

Khách lai sơn vũ minh giản,
Khách khứ sơn ông tuý miên.
Hoa ngoại tình vân ái ái,
Trúc biên thu nguyệt quyên quyên.

Ngu Tập

+++++++

Nhiếp Không San là hoạ sĩ đời Nguyên.

+++++++


聶空山畫扇

客來山雨鳴磵，
客去山翁醉眠。
花外晴雲靄靄，
竹邊秋月娟娟。

虞集
詩文索引虞集-六言

+++++++


Quạt có hình vẽ của Nhiếp Không San

Khách đến mưa rừng kêu vang suối,
Khách đi chủ núi ngủ vì say.
Cách hoa lớp lớp mây trong tạnh,
Bờ trúc xinh xinh trăng thu đầy.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Thanh sơn bạch vân đồ

Độc hướng sơn trung phỏng ẩn quân,
Hành cùng thiên giản thuỷ vân vân.
Tiên gia cánh tại không thanh ngoại,
Chỉ hứa nhân gian lễ bạch vân.

Ngu Tập

+++++++


青山白雲圖

獨向山中訪隱君，
行窮千澗水沄沄。
仙家更在空青外，
只許人間禮白雲。

虞集
詩文索引虞集-七絶4

+++++++


Tranh vẽ núi xanh mây trắng

Đi vào núi tìm thăm người ở ẩn,
Đến tận cùng ngàn suối nước cuộn trôi.
Ngoài trời xanh chắc người tiên đang ở,
Chỉ cho đời lạy mây trắng mà thôi.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tống nhân chi Kiếm Các thối

Vãng niên đăng Kiếm Các,
Khoái mã trước xuân sam.
Thiết hiểm hoài tiền phú,
Ma nhai mịch cựu sàn.
Hương nhân du tuyết giới,
Quận thối thí băng hàm.
Quy đạo quan tân chính,
Xuân giang bất quải phàm.

Ngu Tập

+++++++

Thối 倅 là chức phó phụ giúp trưởng quan như quận thối, huyện thối.

Xuân sam 春衫: y phục mặc thời tuổi trẻ, chỉ tuổi trẻ.

Thiết hiểm 設險: lợi dụng địa thế hiểm yếu để thiết lập phòng thủ.

Tiền phú 前賦: chỉ các bài phú cũ nói về Kiếm Các như Kiếm Các phú 劍閣賦 của Lý Bạch 李白, Kiếm Các minh 劍閣銘 của Trương Tái 張載.

Ma nhai 摩崖: các bài văn, thơ, kinh... được khắc trên vách đá hoặc bia đá tại các trạm gọi là ma nhai, ở đây muốn chỉ văn thơ khắc trên đường từ Kiếm Các vào đất Thục mà người ta đọc được như Thục đạo nan 蜀道難 của Lý Bạch 李白, Kiếm môn cổ thi 劍門古詩 của Đỗ Phủ 杜甫, Kiếm môn đạo trung ngộ tế vũ 劍門道中遇 細雨 của Lục Du 陸游.

Tuyết giới 雪界: các vùng có tuyết đóng quanh năm.

Băng hàm 冰銜: các chức quan trong sạch, thường là các chức phó, không nhiều quyền hành.

Xuân giang bất quải phàm: sông xuân (Trường Giang) từ đất Thục xuống hạ lưu, nước chảy mạnh khỏi cần treo buồm.

+++++++


送人之劍閣倅

往年登劍閣，
快馬著春衫。
設險懷前賦，
摩崖覓舊劖。
鄉人遊雪界，
郡倅試冰銜。
歸道觀新政，
春江不挂帆。

虞集
詩文索引虞集-五律1

+++++++


Tiễn bạn đi làm quận phó tại Kiếm Các

Năm ấy trèo lên Kiếm Các,
Ngựa nhanh tuổi trẻ sức thừa.
Xây hiểm nhớ thơ đời trước,
Khắc văn tìm dấu đục xưa.
Dân quê quen du đất tuyết,
Quan sạch thử chức quận thừa.
Đường về xét pháp lệnh mới,
Sông xuân buồm buộc, nước đưa.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tống Trình Dĩ Văn kiêm giản Yết Mạn Thạc

Cố nhân bất khẳng túc sơn gia,
Bán dạ khu xa đạp nguyệt hoa.
Ký ngữ bàng nhân hưu đại tiếu,
Thi thành đoan đích hướng thuỳ khoa.

Ngu Tập

+++++++

Trình Dĩ Văn tức Trình Văn 程文 (1289-1359), tự Dĩ Văn 以文, người Vụ Nguyên 婺源, Huy Châu 徽州, là thi nhân, quan viên. Yết Mạn Thạc tức Yết Hề Tư 揭傒斯 (1274-1344), tự Mạn Thạc 曼碩, người Phú Châu 富州, thi nhân, quan viên. Cả hai người đều là bạn của tác giả.

+++++++



送程以文兼簡揭曼碩

故人不肯宿山家，
半夜驅車踏月華。
寄語旁人休大笑，
詩成端的向誰誇。

虞集
詩文索引虞集-七絶4

+++++++


Tiễn Trình Dĩ Văn đồng thời gửi đến Yết Mạn Thạc

Cố nhân chưa chắc ở tại nhà,
Ruổi xe giữa tối dẫm trăng hoa.
Nói với người đi xong cười lớn,
Thơ nếu làm xong khoe với ai.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tống Nam cung xá nhân Triệu Tử Kỳ tuyên chiếu Giao Chỉ

Tam niên ban chính sóc,
Ngũ nguyệt hướng Nam giao.
Tương mệnh phương ly khuyết,
Bồi thần dĩ tại giao.
Y thường hồng vũ tiệm,
Can thích hổ bì bao.
Chướng vụ xung phong tán,
Lung thoan cấp vũ sao.
Chu diên khuy thổ thất,
Bạch trĩ hạ tăng sào.
Dạ phố giao đình chức,
Dương cương lệ sách bao.
Sơ diên phân điệp kế,
Hậu kỵ liệt già nao.
Tưu nhật tu vương cống,
Kiêm thì thị khách bào.
Phương ngôn thư trắc lý,
Hải thác tạ thanh mao.
Hán trụ đài xâm triện,
Tần lâm quế phất sao.
Quát nang vô ý dĩ,
Đương hộ hữu tiêu sao.
Tức kiến hoàn anh tiết,
Vô phiền thệ lục hào.

Ngu Tập

+++++++

Bài thơ này được làm khi tiễn Triệu Tử Kỳ (tức Lễ bộ lang trung Triệu Kỳ Di 趙期頤, tự Tử Kỳ 子期), sứ thần nhà Nguyên một lần được phái sang nhà Trần nước ta. Nam cung chỉ thượng thư tỉnh 尚書省. Thời Đường, ba cơ quan trung thư tỉnh 中書省, môn hạ tỉnh 門下省 và thượng thư tỉnh đều nằm phía nam đại nội, nhưng thượng thư tỉnh lại nằm phía nam của hai cơ quan kia nên được gọi là nam tỉnh hoặc nam cung. Từ đấy về sau nam cung dùng để chỉ thượng thư tỉnh. Nam cung xá nhân tức nam tỉnh xá nhân 南省舍人, chỉ lễ bộ lang trung 禮部郎中. Bộ lễ thuộc thượng thư tỉnh.

Chính sóc: tuyên bố đổi niên hiệu của ông vua đang tại vị hay của một ông mới lên ngôi, để có tính chính thức, ban bố pháp lệnh với toàn dân cũng như với chư hầu, rồi sai sứ sang tuyên chiếu tại chư hầu để nhận phụ thuộc và triều cống, thường là vào ngày đầu năm âm lịch, nhưng ở đây là tháng 10 năm 1332. Nguyên Văn Tông 元文宗 ban bố chính sóc, niên hiệu Chí Thuận 至順, tháng 5 năm sau 1333 sai sứ sang Việt Nam.

Bồi thần: tôi của thiên tử gọi là vương thần, tôi của chư hầu gọi là bồi thần.

Giao đình chức: truyền thuyết người Giao ở biển Nam dệt được loại áo tơ rất mỏng, xuống nước không thấm gọi là Giao tiêu 鮫綃, hoặc Giao sao 鮫鮹.
Nam Hải xuất Giao tiêu sa， nhập thủy bất nhu.
南海出鮫綃紗，入水不濡。

Hải thác: đặc sản của biển, có thể kể cả ngọc trai ở Hợp Phố.

Lục hào: lối bói toán theo Kinh dịch, ở đây lục hào là 2 quẻ, quẻ âm và quẻ dương, ý nói bói theo kiểu âm dương.

+++++++


送南宮舍人趙子期宣詔交阯

三年頒正朔，
五月向南交。
将命方離闕，
陪臣已在郊。
衣裳鴻羽漸，
干戚虎皮包。
瘴霧衝風散，
瀧湍急雨捎。
朱鳶窺土室，
白雉下橧巢。
夜浦鮫停織，
陽岡荔拆苞。
初筵紛㲲罽，
後騎列笳鐃。
諏日修王貢，
兼時眡客庖。
方言書仄理，
海錯藉青茅。
漢柱苔侵篆，
秦林桂拂旓。
括嚢無薏苡，
當户有蠨蛸。
即見還英節，
無煩筮六爻。

虞集
詩文索引虞集-五排

+++++++


Tiễn Nam cung xá nhân Triệu Tử Kỳ đi tuyên chiếu Giao Chỉ

Năm thứ ba ban chánh sóc,
Tháng năm truyền chiếu Nam giao.
Nhận mệnh rời xa cung khuyết,
Bồi thần biên giới đón chào.
Giáo gươm trong bao da cọp,
Áo bào đỏ đẹp biết bao.
Gió mạnh đánh tan móc chướng,
Mưa lớn đẩy tung nước trào.
Diều đỏ liếc dòm nhà đất,
Trĩ trắng đáp xuống ổ thô.
Giao nhân ngừng dệt Hợp Phố,
Lệ chi nở mầm đồi cao.
Tiệc trước lần lượt lụa gấm,
Kỵ sau nhạc trổi hùng hào.
Chọn ngày sửa soạn triều cống,
Dò la thực lực người Giao.
Lời hay ghi sửa điều quấy,
Hải sản nạp cùng thanh mao.
Trụ Hán chữ triện rêu phủ,
Rừng Tần ngọn quế cờ đào.
Bao trống không hạt ý dĩ,
Nhà hoang chỉ nhện chân cao.
Muốn thấy tiết sứ về lại,
Khỏi lo phải bói lục hào.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lâm giang tiên

Tằng hướng thư trai đồng bút nghiễn,
Cố nhân kim tác tân nhân.
Động phòng hoa chúc thập phần xuân,
Hãn triêm hồ điệp phấn,
Thân nhạ xạ hương trần.
Vũ vưu vân hồn vị quán,
Chẩm biên mi đại tu tần.
Khinh liên thống tích mạc từ tần.
Nguyện lang tòng thử thuỷ,
Nhật cận nhật tương thân.

Lưu Thuý Thuý

+++++++

Lưu Thuý Thuý 劉翠翠 và Kim Định 金定 là bạn cùng học, hai người thường làm thơ trao đổi qua lại với nhau. Nhà Thuý Thuý là đại phú gia, Kim Định nghèo hơn, tuy nhiên Thuý Thuý đã quyết lấy Kim Định nên cha mẹ bằng lòng. Kim Định ở rể, đêm động phòng Thuý Thuý làm bài từ Lâm giang tiên này tặng chồng. Kim Định cũng làm một bài cùng điệu hoạ lại.

+++++++

Theo sách Kim cổ kỳ quan 今古奇觀 và Nguyên thi kỷ sự 元詩紀事, Lưu Thuý Thuý 劉翠翠 (1336-1360) người Hoài An 淮安, Giang Tô, có tài sắc giỏi thơ, thuở nhỏ học cùng Kim Định 金定, sau thành vợ chồng. Chưa tới một năm, Trương Sĩ Thành 張士誠 khởi binh ở Cao Bưu (năm 1353), đánh chiếm được nhiều địa phương. Tướng tiên phong dưới quyền là Lý Bá Thăng 李伯升 tiến đến Hoài An, nghe đồn Lưu Thuý Thuý là nữ nhân tài sắc, bắt đem theo và rất cưng chiều. Kim Định đi tìm vợ suốt bảy năm, đến năm thứ bảy mới gặp tại Hồ Châu, giả làm anh lấy tên Lưu Kim Định đến xin gặp mặt. Lý tướng quân tưởng thật nhận làm thư ký, vài tháng sau Kim làm một bài thơ giấu trong cổ áo nói nhờ em gái (giả) Lưu Thuý Thuý vá giùm. Lưu Thuý Thuý đọc bài thơ, cảm động làm thơ trả lời. Kim đọc thơ của Thuý Thuý, buồn bã sinh bệnh chết. Tháng sau Thuý Thuý cũng chết theo, xin Lý chôn cạnh anh (giả) tại Hồ Châu gần chỗ Lý đóng quân. Hai người cùng tuổi chết năm 24 tuổi. Lý vẫn không biết hai người là vợ chồng.

+++++++


臨江仙

曾向書齋同筆硯，
故人今作新人。
洞房花燭十分春，
汗沾蝴蝶粉，
身惹麝香塵。
雨尤雲渾未慣，
枕邊眉黛羞顰。
輕憐痛惜莫辭頻。
願郎從此始，
日近日相親。

劉翠翠
今古奇觀: 第九卷劉翠翠長恨情難圓-31

+++++++


Lâm giang tiên

Từng đến học đường cùng nghiên bút,
Bạn cũ nay làm cô dâu.
Đuốc hoa phòng cưới đầy tình xuân,
Mồ hôi nhoè hồ điệp phấn,
Thân phát xạ hương thơm.
Chưa quen mây mưa kỳ lạ,
Bên gối hổ thẹn nhăn mày.
Không chối từ yêu thương say đắm.
Nguyện cùng chàng đến đấy,
Ngày lại ngày tương thân.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Phùng y lĩnh thi

Nhất tự hương quan động chiến phong,
Cựu sầu tân hận kỷ trùng trùng.
Trường tuy dĩ đoạn tình nan đoạn,
Sinh bất tương tòng tử diệc tòng.
Trưởng sử Đức Ngôn tàng phá kính,
Chung giao Tử Kiến phú du long.
Lục châu bích ngọc tâm trung sự,
Kim nhật thuỳ tri dã đáo nông.

Lưu Thuý Thuý

+++++++

Năm ấy (1360) mùa thu trời lạnh, Kim Định tủi thân, tuy ở cùng Lưu Thuý Thuý trong một quân doanh nhưng không thể thấy mặt, bèn làm một bài thơ khâu vào trong cổ áo cũ, cậy người hầu phòng của Thuý Thuý đem vào nói nhờ vá lại mấy chỗ rách cho anh trai. Bài thơ vốn không có đề, mà do người đời sau đặt. Thuý Thuý nghĩ rằng trượng phu có dụng ý khi gửi áo nên lấy được bài thơ, đọc xong rất buồn, nhưng không thể gặp Kim Định vì sợ lộ, bèn làm một bài trả lời. Thời gian sau Kim Định bệnh chết, Thuý Thuý cũng chết theo.

+++++++

Đức Ngôn tàng phá kính (Đức Ngôn giữ gương vỡ): tức Từ Đức Ngôn 徐德言, xá nhân của Trần thái tử đời Trần, có vợ là công chúa Lạc Xương 樂昌公主, em của Hậu Chủ Trần Thúc Bảo 後主陳叔寶, khi Trần bị Tuỳ tiêu diệt công chúa bị bắt và thuộc vào nhà tướng Dương Tố 楊素 của Tuỳ. Trước đó Đức Ngôn vì biết quốc gia sắp mất và không bảo tồn được Lạc Xương bèn cắt một gương soi mặt làm hai, mỗi người giữ một nửa để làm tin sau nầy gặp lại nhau. Đức Ngôn hẹn với vợ nhờ người vào rằm tháng giêng năm tới, tại kinh đô nhà Tuỳ đem rao bán một nửa gương với giá cao, Đức Ngôn theo người đó về nhà, đem nửa gương của mình ráp vào với nửa kia khít khao, và kể câu chuyện của mình rồi làm một bài thơ như sau:

Kính dữ nhân câu khứ，
Kính quy nhân bất quy.
Vô phục Thường Nga ảnh，
Không lưu minh nguyệt huy.

鏡與人俱去，
鏡歸人不歸。
無復嫦娥影，
空留明月輝。

Kính người cùng lúc ra đi,
Kính về người chẳng trở về.
Bóng đẹp Thường Nga không thấy,
Chỉ còn ánh trăng lê thê.

Lạc Xương đọc được bài thơ, vô cùng cảm động, bỏ ăn uống, Dương Tố rất cưng chiều và tôn trọng Lạc Xương, hỏi nguyên cớ, cuối cùng Lạc Xương cũng kể ra. Dương Tố động lòng với tình yêu chân thật sâu sắc của hai người, cho tìm mời Đức Ngôn vào phủ đệ và cho họ đoàn tụ. Trong lúc yến ẩm, bảo Lạc Xương làm thơ, Lạc Xương viết như sau:

Kim nhật hà thiên thứ，
Tân quan đối cựu quan.
Tiếu đề câu bất cảm，
Phương nghiệm tác nhân nan.

今日何遷次，
新官對舊官。
笑啼俱不敢，
方驗作人難。

Hôm nay quẩn bách thẹn thùng,
Người mới người cũ hai chồng gặp nhau.
Dở cười dở khóc đớn đau,
Nghiệm ra thấy khó biết bao làm người.

Hai vợ chồng Đức Ngôn và Lạc Xương về Giang Nam ở với nhau đến cuối đời.


Tử Kiến phú du long: trong "Lạc thần phú 洛神赋" Tào Thực 曹植 (Tử Kiến) tả Chân hậu 甄后 là nữ thần sông Lạc, tiêu sái nhanh nhẹn như chim hồng, uyển chuyển phiêu hốt như du long.

其形也，翩若驚鴻，婉若游龍。
Kỳ hình dã， Phiên nhược kinh hồng， Uyển nhược du long.

Cả hai câu 5 và 6 đều nói đến tình yêu chân thật say đắm của Kim Định dành cho Lưu Thuý Thuý.

+++++++


縫衣領詩

一自鄉關動戰鋒，
舊愁新恨幾重重。
腸雖已斷情難斷，
生不相從死亦從。
長使德言藏破鏡，
終教子建賦游龍。
綠珠碧玉心中事，
今日誰知也到儂。

劉翠翠
今古奇觀: 第九卷劉翠翠長恨情難圓-75

+++++++


Thơ may cổ áo

Từ lúc thôn làng khởi chiến tranh,
Sầu xưa hận mới chất trùng trùng.
Ruột tuy đã đứt tình khó đứt,
Sống chẳng chung cùng chết hợp cùng.
Nghĩa khiến Đức Ngôn dành nửa kính,
Tình xui Tử Kiến tả vẹn rồng.
Châu xanh ngọc biếc là tâm sự,
Ai người thấu hiểu chuyện mình không.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lâm giang tiên

Ký đắc thư trai đồng bút nghiễn,
Tân nhân bất thị tha nhân.
Biển chu lai phóng Vũ Lăng xuân,
Tiên cư lân tử phủ,
Nhân thế cách hồng trần.
Thệ hải minh sơn tâm dĩ hứa,
Kỷ phiên thiển tiếu thâm tần.
Hướng nhân do tự ngữ tần tần,
Ý trung vô biệt ý,
Thân hậu hữu thuỳ thân?

Kim Định

+++++++

Lưu Thuý Thuý và Kim Định là bạn cùng học, hai người thường làm thơ trao đổi qua lại với nhau. Nhà Thuý Thuý là đại phú gia, Kim Định nghèo hơn, tuy nhiên Thuý Thuý đã quyết lấy Kim Định nên cha mẹ bằng lòng. Kim Định ở rể, đêm động phòng Thuý Thuý làm bài từ Lâm giang tiên tặng chồng. Kim Định cũng làm một bài cùng điệu hoạ lại dưới đây.

+++++++


臨江仙

記得書齋同筆硯，
新人不是他人。
扁舟來訪武陵春，
仙居鄰紫府，
人世隔紅塵。
誓海盟山心已許，
幾番淺笑深顰。
向人猶自語頻頻，
意中無別意，
親後有誰親？

金定
今古奇觀: 第九卷劉翠翠長恨情難圓-33

+++++++


Lâm giang tiên

Nhớ rồi học xá cùng nghiên bút,
Cô dâu nào phải ai xa.
Thuyền nhỏ khám phá Vũ Lăng xuân,
Tiên nữ gần phủ tía,
Nhân sinh cách bụi hồng.
Hẹn biển thề non lòng đã hứa,
Mấy phen mày nhíu cười cong.
Hướng nàng còn tự nói bằng lòng,
Ý tình không xa cách,
Thương rồi còn ai nữa mà mong?

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Phùng y lĩnh thi

Hảo hoa di nhập ngọc lan can,
Xuân sắc vô duyên đắc tái khan.
Lạc xứ khởi tri sầu xứ khổ,
Biệt thời tuy dị kiến thời nan.
Hà niên tái thượng trùng quy mã?
Thử dạ đình trung độc vũ loan.
Vụ các vân song thâm kỷ hứa,
Khả liên cô phụ nguyệt đoàn đoàn!

Kim Định

+++++++


縫衣領詩

好花移入玉欄杆，
春色無緣得再看。
樂處豈知愁處苦，
別時雖易見時難。
何年塞上重歸馬？
此夜庭中獨舞鸞。
霧閣雲窗深幾許，
可憐辜負月團團！

金定
今古奇觀: 第九卷劉翠翠長恨情難圓-67

+++++++


Thơ may cổ áo

Cành hoa đẹp dời vào lan can ngọc,
Bởi vô duyên khó gặp lại vẻ xuân.
Bên ấy vui biết chăng bên nầy khổ,
Dễ chia xa nhưng gặp khó vô chừng.
Đến năm nào ngựa biên về đường cũ?
Riêng đêm nay phượng múa chỉ một mình.
Sâu kín quá song mây cùng gác móc,
Trăng tuy tròn ai phụ rẫy thương thân!

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Đông nhật tảo tác

Hoàng hôn nguyệt tỉ tiễn vân khai,
Dạ bán lôi xa tống vũ lai.
Thần khởi câu liêm vọng tiêu hán,
Phong hoa xuy đoạ vạn quỳnh côi.

Vương Miện

+++++++

Bài nầy có chỗ nói của Cừu Vạn Khoảnh 裘萬頃.

+++++++


冬日早作

黃昏月姊翦雲開，
夜半雷車送雨來。
晨起鈎簾望霄漢，
風花吹墮萬璚瑰。

王冕
兩宋名賢小集 -> 卷二百五十二
116-117

+++++++


Làm sớm ngày đông

Hoàng hôn chị nguyệt cắt mây,
Nửa đêm anh sấm kéo tay mưa mời.
Vén rèm sáng sớm nhìn trời,
Ngàn hoa gió thổi rụng rơi ngọc quỳnh.

phanlang

+++++++

+++++++

Ký hữu

Ký ngữ Bồng Lai khách，
Sơn hàn tùng vị hoa.
Chỉ nhân hảo xuân vũ，
Bất đắc đáo quân gia.
Bạch thạch thông tiêu chử，
Thanh bình vong tuế hoa.
Cận lai lung lưỡng nhĩ，
Na đắc thính hồ già？

Vương Miện

+++++++

Chử bạch thạch: nấu đá trắng, phương sĩ nấu đá làm cơm, ý nói bạn tác giả giống đạo gia tu đang luyện cực khổ.

+++++++


寄友

寄語蓬萊客，
山寒松未花。
只因好春雨，
不得到君家。
白石通宵煮，
青萍忘歲華。
近來聾兩耳，
那得聽胡笳。

王冕
詩文索引王冕-五律4

+++++++


Gửi bạn

Gửi lời đến khách Bồng Lai,
Núi lạnh hoa tùng chưa nở.
Cũng nhân đang tốt mưa xuân,
Không thể đến nhà anh ở.
Đá trắng đem nấu suốt đêm,
Thân bèo tuổi xanh không nhớ.
Gần đây điếc cả hai tai,
Chẳng nghe hồ già than thở.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Ngọ thụy

Ngọ song xuân nhật ảnh du du,
Nhất giác thanh miên vạn sự hưu.
Kham tiếu Hàm Đan hoè lý mộng,
Si nhi đáo lão bất hồi đầu.

Vương Miện

+++++++

Hàm Đan hoè lý mộng:
Giấc ngủ mơ dưới gốc hoè tại Hàm Đan. Lư sinh, học trò nghèo, trọ tại một lữ quán ở Hàm Đan, trưa ra ngồi gốc hoè, buồn ngủ, ngủ một giấc. Trong mơ thấy mình vinh hoa phú quý, gia đình giàu có vợ đẹp con ngoan. Khi tỉnh dậy, chủ trọ nấu chưa chín một nồi kê. “Hàm Đan mộng” còn được gọi là “Hoàng lương mộng” 黄粱夢, “Nam kha mộng” 南柯夢.

+++++++


午睡

午牕春日影悠悠，
一覺清眠萬事休。
堪笑邯鄲槐里夢，
癡兒到老不回頭。

王冕
兩宋名賢小集 -> 卷二百五十二
118-119

+++++++


Ngủ trưa

Song trưa xuân ảnh xa xôi,
Ngủ đi một giấc sự đời sẽ không.
Giấc hoè ôi mộng Hàm Đan,
Đến già si dại lại càng hơn xưa.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Nhật xuất

Nhật xuất sài môn thượng lãn khai,
Lục âm đa xứ thả bồi hồi.
Hoè hoa mãn địa vô nhân tảo,
Bán tại tường căn ấn tử đài.

Vương Miện

+++++++


日出

日出柴門尚嬾開，
綠隂多處且徘徊。
槐花滿地無人掃，
半在牆根印紫苔。

王冕
兩宋名賢小集 -> 卷二百五十二
109-110

+++++++


Mặt trời mọc

Trời lên lười mở cửa sài,
Bóng râm nhiều chỗ ngắn dài quẩn quanh.
Hoa hoè chẳng quét đầy sân,
Nửa trên rêu tía phủ chân bức tường.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Bạch vân ca vị Lý Tử Vân tác kỳ 1

Ngã ca Trích Tiên “Bạch vân ca”,
Thanh phong phiêu phiêu xuy nữ la.
Nữ la phong phi bạch vân xuất,
Tần sơn Sở sơn tranh tha nga.

Vương Miện

+++++++

Trích Tiên: tiên bị đày tức Lý Bạch (Hạ Tri Chương gọi Lý Bạch là Trích tiên). Lý Bạch có bài thơ "Bạch vân ca tống Lưu thập lục quy sơn 白雲歌送劉十六歸山".

+++++++


白雲歌為李紫篔作其一

我歌謫仙白雲歌，
清風飄飄吹女蘿。
女蘿風飛白雲出，
秦山楚山爭嵯峨。

王冕
白雲歌_百度百科

+++++++


Bài ca mây trắng vì Lý Tử Vân làm kỳ 1

Bạch vân ca hát theo ông Tiên biếm,
Gió trong lành nhẹ thổi cỏ nữ la.
Gió bay đi hiện lên nhiều mây trắng,
Núi Sở, Tần tranh cao vút mây nhoà.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Bạch vân ca vị Lý Tử Vân tác kỳ 2

Tần, Sở chi sơn thanh dục vũ,
Bạch vân bất hướng Hồ sơn trú.
Vong cơ tại ngã độc thư song,
Yếu dưỡng trinh tư quy thái tố.

Vương Miện

+++++++

Vong cơ 忘機: từ ngữ người theo đạo gia, có nghĩa làm mất đi cái tâm cơ xảo, sống đạm bạc thanh tịnh, không tranh dành bon chen cùng thế sự.

+++++++


白雲歌為李紫篔作其二

秦楚之山青欲舞，
白云不向湖山住。
忘機在我讀書窗，
要養貞姿歸太素。

王冕
白雲歌_百度百科

+++++++


Bài ca mây trắng vì Lý Tử Vân làm kỳ 2

Núi Tần, Sở xanh xanh mưa muốn đổ,
Mây trắng không bay đến hướng Hồ sơn.
Mây lơ lửng bên cửa phòng đọc sách,
Giữ lòng son quay lại chốn nguồn cơn.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Bạch vân ca vị Lý Tử Vân tác kỳ 3

Mãn sơn hồng tử quang lục ly,
Bạch vân thỉ thỉ tự vô vi.
Bôn đằng hung dũng tác lâm vũ,
Bạch vân du du nhược vô lữ.

Vương Miện

+++++++


白雲歌為李紫篔作其三

滿山紅紫光陸離，
白雲施施自無為。
奔騰洶湧作霖雨，
白雲悠悠若無侶。

王冕
白雲歌_百度百科

+++++++


Bài ca mây trắng vì Lý Tử Vân làm kỳ 3

Phủ đầy núi tía hồng màu chói mắt,
Làm mưa dầm nước chảy vọt hung hăng.
Mây trắng kia rất vô vi từ tốn,
Chỉ riêng mình thong thả chẳng bon chen.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Bạch vân ca vị Lý Tử Vân tác kỳ 4

Bạch vân tại thiên bất khả hô,
Bạch vân tại địa bất khả cô.
Quyển thư biến diệt liễu vô ý,
Xán xán bất thụ tiêm trần ô.

Vương Miện

+++++++


白雲歌為李紫篔作其四

白雲在天不可呼，
白雲在地不可孤。
卷舒變滅了無意，
粲粲不受纖塵污。

王冕
白雲歌_百度百科

+++++++


Bài ca mây trắng vì Lý Tử Vân làm kỳ 4

Không thể kêu bạch vân trên trời đó,
Không thể phụ mây trắng mặt đất nầy.
Tuy vô tình duỗi co hay biến đổi,
Nhưng vẫn tươi không lấm đám bụi bay.

phanlang@www.tvvn

+++++++