+++++++

Tòng quân từ kỳ 1

Sóc phong kính ư tiễn,
Sóc thảo khô như tất.
Vạn lý độ Cư Diên,
Khắc thắng tại minh nhật.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Khắc thắng : khắc địch chế thắng.

+++++++


從軍詞其一

朔風勁於箭，
朔草枯如漆。
萬里度居延，
尅勝在明日。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Bài hát tòng quân kỳ 1

Cỏ bắc khô giống sơn,
Gió bấc mạnh hơn tên.
Cư Diên xa vạn dặm,
Mai, quyết thắng tiến lên.

phanlang

+++++++

+++++++

Tòng quân từ kỳ 2

Nguyện dĩ Táo hạ dưỡng,
Địch bỉ Tả Hiền Vương.
Xà mâu khinh chiến đấu,
Long kiếm lệ quang mang.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Táo hạ dưỡng 竈下養: chỉ Trung lang tướng 中郎將.

Tả Hiền Vương 左賢王: chúa Hung Nô.

+++++++


從軍詞其二

願以竈下養，
敵彼左賢王。
蛇矛輕戰鬬，
龍劍厲光鋩。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Bài hát tòng quân kỳ 2

Nguyện làm Trung lang tướng,
Đánh với Tả Hiền Vương.
Xà mâu bay múa lộng,
Long Tuyền chớp như gương.

phanlang

+++++++

+++++++

Tòng quân từ kỳ 3

Liệp liệp vân kỳ ủng,
Tiêu tiêu biên mã minh.
Lâm Thao tam vạn lý,
Đại bán Thụ Hàng thành.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Vân kỳ : cờ lớn trong quân có thêu hình cọp, beo.

Lâm Thao : xưa có tên Địch Đạo 狄道, nay thuộc thành phố Định Tây 定西, tỉnh Cam
Túc 甘肅, có sông Thao hà 洮河 chảy ngang nên được đặt tên Lâm Thao, là vùng
cao nguyên hoàng thổ, tiếp giáp với cao nguyên Thanh Tạng. Đây là vùng tranh
chấp giữa người Hán, Thổ Phồn, Đột Quyết thời xưa.

Đại bán : hơn một nửa, ý nói quá nửa đường đến Thụ Hàng thành.

Thụ Hàng thành : một dãy thành nằm ngoài Trường Thành, còn gọi là Tam Hàng thành
三降城, đời Đường gọi là Hà ngoại Tam Thành 河外三城 (ngoài sông Hoàng Hà),
phía đông có Lữ Lương sơn 呂梁山, phía tây là Hạ Lan sơn 賀蘭山, phía bắc có Âm
sơn 陰山 và phía nam là Trường Thành, thuộc vùng Hà Sáo 河套. Thời Hán, người
Hung Nô đầu hàng tại đây nên sau khi xây những thành này, mới đặt tên Thụ Hàng
thành, và dùng làm căn cứ để đánh lên phía bắc. Thời Đường khi Hậu Đột Quyết
後突厥 mạnh lên lập thành Hãn quốc, vùng này bị tấn công nhiều nhất, trở thành
một quần thể phòng ngự ngoài sông Hoàng Hà.

+++++++


從軍詞其三

獵獵雲旗擁，
蕭蕭邊馬鳴。
臨洮三萬里，
大半受降城。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Bài hát tòng quân kỳ 3

Ngựa biên hí kêu thê thiết,
Đại kỳ phần phật bao quanh.
Lâm Thao cách ba vạn dặm,
Quá nửa đến Thụ Hàng thành.

phanlang

+++++++

+++++++

Thán

Sinh niên thuỳ mãn bách,
Ưu bệnh mỗi tương tầm.
Hồng nhạn si trì ý,
Giang hồ tuế nguyệt tâm.
Viên ngâm thê biệt khúc,
Khách lệ tích thanh châm.
Vạn sự bi ca lý,
Khâu trung hữu đặc cầm.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Khâu trung hữu đặc cầm : trong núi có cao sĩ ở ẩn đánh đàn, lấy ý từ bài thơ
Khâu trung hữu ma 丘中有麻 trong Thi kinh.

+++++++


歎

生年誰滿百，
憂病每相尋。
鴻雁差池意，
江湖歲月心。
猿吟凄別曲，
客淚滴清砧。
萬事悲歌裏，
丘中有特琴。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五律1

+++++++


Than thở

Sống, ai hơn trăm tuổi,
Lo, bệnh cứ đến thăm.
Giang hồ trải năm tháng,
Thưa thớt tin nhạn hồng.
Lệ khách chày đập áo,
Biệt khúc tiếng vượn ngâm.
Mọi sự như ca oán,
Trong núi vẳng điệu cầm.

phanlang

+++++++

+++++++

Tống Diệp Hoàn Phác

Giang liễu chính doanh doanh,
Giang hoa chiếu nhãn minh.
Tối nan kim nhật biệt,
Bất dịch cố nhân tình.
Tửu tận hồ nhưng phát,
Thời nguy kiếm vị bình.
Nhân quân tài đoản cú,
Tính nhập trạo ca thanh.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Trạo ca 棹歌: bài hát chèo thuyền.

+++++++


送葉完璞

江柳正盈盈，
江花照眼明。
最難今日別，
不易故人情。
酒盡壺仍發，
時危劍未平。
因君裁短句，
併入棹歌聲。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五律3

+++++++


Tiễn Diệp Hoàn Phác

Liễu bên sông đẹp đẽ,
Hoa bên sông sáng lên.
Chia tay nhau khó quá,
Mãi mãi tình bạn hiền.
Bước đi hồ rượu cạn,
Đời loạn kiếm không yên.
Vì anh làm đoản cú,
Góp bài ca chèo thuyền.

phanlang

+++++++

+++++++

Xuất hạp trung kiếm đàn thị Lý Cửu Thiến.

Nhất biệt Kinh Kha khứ,
Hạp trần mai chí câm.
Vị quân trùng phất thức,
Sắt sắt động long ngâm.

Hàn Thượng Quế

+++++++


出匣中劍彈示李九倩

一別荊軻去，
匣塵埋至今。
爲君重拂拭，
飋飋動龍吟。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Ra khỏi hộp kiếm kêu, nói với Lý Cửu Thiến

Từ khi giã biệt Kinh Kha,
Bụi đầy chôn kỹ kiếm đà lãng quên.
Vì anh lau sạch đem lên,
Tiếng ngâm rồng hí vang rền thoát ra.

phanlang

+++++++

+++++++

Tái thượng khúc kỳ 1

Phong kính Hồ giao chiết,
Sương thâm Lỗ kỵ mê.
Hướng lai trường kỹ tận,
Bất cảm đáo Liêu Tê.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Hồ giao 胡膠: tức Hồ giao thảo 胡膠草, một loại cỏ ở đất Hồ, còn gọi là hầu
mao thảo 猴毛草, kim ty mao 金絲茅.

Trường kỹ 長技: bản lĩnh, sở trường, kỹ năng.

+++++++


塞上曲其一

風勁胡膠折，
霜深虜騎迷。
向來長技盡，
不敢到遼西。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Khúc hát trên ải kỳ 1

Sương dày ngựa Lỗ lạc,
Gió mạnh cỏ Hồ xiêu.
Bản lĩnh tài nghề hết,
Không dám đến Tây Liêu.

phanlang

+++++++

+++++++

Tái thượng khúc kỳ 2

Ô thanh kim dạ lạc,
Tri thị Lỗ không doanh.
Cấp độ Lâm Hà mã,
Tiên thu Kế Bắc thành.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Lỗ 虜: chỉ địch nhân, tù binh, nô lệ. Về sau dùng làm từ ngữ miệt thị đối với
người Hồ, Hung Nô hoặc Man tộc.

+++++++


塞上曲其二

烏聲今夜樂，
知是虜空營。
急度臨河馬，
先收薊北城。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Khúc hát trên ải kỳ 2

Quạ kêu đêm trại Lỗ,
Doanh trống địch rút chạy.
Ngựa qua Lâm Hà gấp,
Thành Kế Bắc chiếm ngay.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 3

Đại tướng hoành hành hải thượng đầu,
Song kim phạt cổ diệu Thần châu.
Giáp hoàn Y đảo cao tương tịnh,
Mã ẩm Ly giang kiệt bất lưu.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Thần châu 神州: chỉ nước Nhật.

Y đảo 衣島: tức Bạch Y đảo 白衣島 tại Triều Tiên.

Ly giang 驪江: tên sông tại thủ đô Triều Tiên.

Lời tựa: Năm Nhâm Thìn niên hiệu Vạn Lịch (1592), người Nhật công hãm Triều
Tiên, vua Triều Tiên bỏ chạy, xin viện quân, vậy làm bài ca nầy lúc ra quân để
truyền đạt, cổ vũ cũng như để binh sĩ ca.

Chinh đông chỉ chiến tranh giữa Minh triều và Nhật Bản từ năm 1592 đến 1598
tại bán đảo Triều Tiên. Sau khi thống nhất nước Nhật, lãnh chúa Phong Thần Tú
Cát 豐臣秀吉 (Toyotomi Hideyoshi) đem quân đánh Triều Tiên, tháng đầu đánh
chiếm hầu hết lãnh thổ, công hãm kinh đô Hán Thành 漢城 khiến vua Triều Tiên là
Lý Duyên 李昖 bỏ chạy cầu cứu nhà Minh. Minh tập hợp 4 vạn quân do Lý Như Tùng
李如松 thống lĩnh, vượt biên giới đánh nhau với người Nhật, chiếm được Bình
Nhưỡng 平壤. Hai bên nghị hoà và Nhật rút quân. Đến năm 1597, tháng giêng, 14
vạn quân Nhật tái chiếm Triều Tiên, vua Triều Tiên cầu cứu lần hai, quân Minh
lúc đầu tập trung 7 vạn, sau lên 11 vạn chống người Nhật, xảy ra nhiều trận hải
chiến. Liên quân Minh - Triều Tiên đạt được một số thắng lợi nhưng hai chủ
tướng Lý Thuấn Thần 李舜臣 (Triều Tiên) và Đặng Tử Long 鄧子龍 (Minh) tử trận
trong hải chiến, nên quân Nhật chiếm được ưu thế. Về sau vì Toyotomi
Hideyoshi chết, quân Nhật rút lui. Vì cuộc chiến này, triều Minh ngân khố
trống rỗng, quân lương thiếu hụt, dân chúng khổ oán, nhân dịp đó người Nữ Chân
(nhà Thanh) tấn công vùng biên giới đông bắc, lần lần chiếm cả Trung Hoa.

+++++++


征東歌其三

大將橫行海上頭，
摐金伐鼓耀神州。
甲環衣島高相並，
馬飲驪江竭不流。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 3

Đại tướng tung hoành trên biển sâu,
Khua chiêng đánh trống rạng Thần Châu.
Giáp quanh Y Đảo cao chớn chở,
Ngựa uống sông Ly nước chẳng trôi.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 4

Thập vạn tinh kỳ thiểm giáng vân,
Tam thiên long hổ trấn hùng quân.
Sư hành bất dụng truyền điêu đẩu,
Dạ bán thiên kê triệt hiểu văn.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Tam thiên long hổ 三千龍虎: phiếm chỉ quân đội hùng mạnh.
Tôn Trí Di 孫致彌:
“ Vịnh sử thứ Vương Giới Hữu tiên sinh vận 詠史次王玠右先生韻” :

Long hổ thân quân tam thập vạn,
Đăng đàn không tưởng Hoắc Phiêu Diêu.

龍虎親軍三十萬，
登壇空想霍嫖姚。

Điêu đẩu 刁斗: đồ dùng của lính ngày xưa bằng kim khí, ban ngày để nấu cơm, ban
đêm làm xập xoã gõ báo canh hoặc truyền hiệu lệnh.

Thiên kê 天雞: thần thoại cho rằng có gà trên trời, tại núi Đào Đô sơn 桃都山 có
cây rất lớn gọi là Đào đô 桃都, cành rất dài có gà trời ở. Mỗi khi mặt trời mọc
chiếu sáng cây, gà trời gáy làm cho tất cả gà thế gian gáy theo. Câu này ý nói
tinh kỳ sáng tới trời, quân đi rầm rập, tiếng động như ban ngày khiến gà trời
phải gáy sáng.

+++++++


征東歌其四

十萬旌旗閃絳雲，
三千龍虎鎮雄軍。
師行不用傳刁斗，
夜半天雞徹曉聞。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 4

Mười vạn tinh kỳ sáng chói mây,
Ba ngàn rồng cọp lính hăng say.
Quân đi rầm rập không điêu đẩu,
Gà gáy từ khuya đến sáng ngày.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 5

Mãnh sĩ đầu tiên tiệt hải lưu,
Lâm hành tiếu tặng thức ngô câu.
Nẵng thời dĩ đoạn thiên kiêu tí,
Thử nhật hoàn huyền Nhật Bản đầu.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Đầu tiên 投鞭: ném roi ngựa, ý nói đánh nhau với người Nhật, phải bỏ ngựa xuống
thuyền hải chiến.

Thiên kiêu 天驕: chỉ vua Hung Nô. Xưa Thiền Vu Hung Nô tự xưng “Thiên chi kiêu
tử” 天之驕子 (con kiêu của trời), nên được gọi là “Thiên kiêu”.

+++++++


征東歌其五

猛士投鞭截海流，
臨行笑贈拭吳鈎。
曩時已斷天驕臂，
此日還懸日本頭。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 5

Xuống ngựa hùng quân chận hải lưu,
Lên đường tặng bảo kiếm Ngô câu.
Thời trước chặt tay Hung Nô chúa,
Bây giờ giết lính Nh*t treo đầu.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 6

Biên phong tiêu táp hải vân tao,
Nhật túc sâm sâm chiếu thái mao.
Áp Lục giang đầu hồn như tửu,
Khao binh hà dụng cánh đầu lao.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Đầu lao 投醪: đổ rượu xuống suối, lấy tích khi tướng Hoắc Khứ Bệnh 霍去病 thời
Tây Hán đánh chiếm lại vùng Hà Tây 河西 (Cam Túc) bị Hung Nô chiếm, Hán Vũ Đế 漢
武帝 cho đem rượu đến khao quân. Nhưng rượu ít lính nhiều , Hoắc Khứ Bệnh bảo
đổ rượu xuống suối rồi múc lên, tướng sĩ cùng ba quân uống chung. Vì vậy suối ấy
mới có tên Tửu Tuyền 酒泉 hoặc Đầu Lao hà 投醪河.
Câu trên tác giả muốn nói sông Áp Lục khi quân tràn qua đục như rượu nên không
cần đem rượu đổ xuống để uống như xưa nữa.

+++++++


征東歌其六

邊風蕭颯海雲颾，
日足森森照綵旄。
鴨綠江頭渾如酒，
犒兵何用更投醪。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 6

Biên cảnh tiêu điều mây biển reo,
Trời trưa lạnh chiếu bóng cờ nheo.
Áp Lục, nước sông đục như rượu,
Khao quân khỏi phải đổ rượu theo.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 8

Tiền tinh điểu chuẩn cạnh phi dương,
Hậu trận long xà thế mạc đương.
Tinh Vệ diệc tri hàm mộc thạch,
Ngoan đà kim nghĩ giá kiều lương.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Tinh Vệ 精衛: chim thần trong thần thoại xưa, nguyên là con gái của Viêm Đế 炎帝,
tên là Nữ Oa 女娃, chết đuối tại biển Đông, hoá thành chim, mỏ trắng chân đỏ,
đầu có hoa văn, gọi là Tinh Vệ, bay đến núi tây, gắp đá, cây quyết lấp biển
Đông. Ở đây tác giả muốn nói chim Tinh Vệ cũng biết nhiệm vụ cần lấp biển, giúp
quân thiên triều tiến đánh.

Ngoan đà 黿鼉: ba ba và cá sấu, lấp sông làm cầu để tiện đường quân lính đi qua.

+++++++


征東歌其八

前旌鳥隼競飛揚，
後陣龍蛇勢莫當。
精衛亦知銜木石，
黿鼉今擬駕橋梁。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 8

Tiền quân tiến nhanh như chim cắt,
Trận sau rồng rắn khó ai đương.
Rùa sấu bắt cầu qua sông lớn,
Tinh Vệ ngậm đá lấp đại dương.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ nhất

Ngã hoàng lục nguyệt đông xuất sư,
Hắc vân cao quyển vũ lâm kỳ.
Duy chu doanh hải Tam San thạch,
Hệ mã Phù Tang vạn nhận chi.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Vũ lâm 羽林: xưa là cấm vệ quân của Hán Vũ Đế, đặc biệt tuyển lính thiện chiến
các vùng Lũng Tây, Thiên Thủy, An Định, Bắc Địa, Thượng Quận, sau chỉ tinh binh
của trung quân hoặc tiên phong.

Tam San : tức Tam Thần Sơn 三神山 ngoài biển đông, ám chỉ nước Nhật.

Phù Tang vạn nhận chi : truyền thuyết nói xưa ngoài biển đông có vùng đất, mọc
nhiều cây có lá giống lá dâu, gốc rất to, cành rất dài, từ nơi đó mặt trời
mọc, chỉ nước Nhật, xứ mặt trời.

Hai câu 3 và bốn muốn nói ra quân sẽ đánh thắng, thuyền sẽ neo nghỉ ở
Tam San, ngựa sẽ buộc ở đất Phù Tang.

+++++++


征東歌 其一

我皇六月東出師，
黑雲高捲羽林旗。
維舟瀛海三山石，
繫馬扶桑萬仞枝。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 1

Vua ra quân đông chinh tháng sáu,
Cờ trung doanh vần vũ mây đen.
Buộc thuyền biển lớn Tam Sơn,
Lại mong cột ngựa tại miền Phù Tang.

phanlang

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ cửu

Vạn lý trường khu xuất Hán quan,
Tảo thanh đảo tự thủy ứng hoàn.
Lục thủ kình nghê vi cự quán,
Biệt khai lâu các bạng Thần San.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Trường khu 長驅: quân đi xa không nghỉ.

Hán quan 漢關: chỉ biên ải giáp với Triều Tiên.

Tảo thanh đảo tự thủy ưng hoàn 掃清島嶼始應還:
Triều Tiên có các đảo Lan San 蘭山, Bạch Y 白衣, Giang Cách 江革, Tử Yến 紫燕, Hòa
thượng 和尚, Đường Nhân 唐人 và các đảo nhỏ Đại Nguyệt 大月, Tiểu Nguyệt 小月 bị
người Nhật chiếm, nên quân Minh muốn đánh lui quân Nhật để biển đảo hoàn lại
như cũ cho Triều Tiên.

Kình nghê 鯨鯢: cá voi, cá nghê ngoài biển, chỉ người Nhật đang chiếm Triều Tiên.

+++++++


征東歌其九

萬里長驅出漢關，
掃清島嶼始應還。
戮取鯨鯢爲巨觀，
別開樓閣傍神山。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 9

Quân đi vạn dặm ra ải biên,
Tảo thanh biển đảo lập bình yên.
Giết sạch kình nghê xây cảnh đẹp,
Lầu cạnh Thần Sơn sáng rực miền.

phanlang

+++++++