+++++++

Chí Chính cải nguyên Tân Tị hàn thực nhật thị đệ cập chư tử điệt.

Giang sơn tín mỹ phi ngô thổ,
Phiêu bạc thê trì cận bách niên.
Sơn xá mộ điền đồng thuỷ khúc,
Bất kham mộng giác thính đề quyên.

Ngu Tập

+++++++

Chí Chính Tân Tị tức năm 1341. Cải nguyên là năm đầu tiên khi đổi niên hiệu
của một ông vua đang tại vị. Nguyên Huệ Tông (Thuận Đế) dùng 3 niên hiệu: Nguyên
Thống 元统 (1333-1335), Chí Nguyên 至元 (1335-1340), Chí Chính 至正 (1341-1370).

+++++++


至正改元辛巳寒食日示弟及諸子姪

江山信美非吾土，
飄泊棲遲近百年。
山舍墓田同水曲，
不堪夢覺聽啼鵑。

虞集
詩詞索引虞集-七絶4

+++++++


Ngày hàn thực năm Tân Tị Chí Chính nói với em và các con cháu

Non sông đẹp không phải nơi tiên tổ,
Gần trăm năm lưu lạc phải xa quê.
Đất ruộng nhà, mả mồ cùng sông nước,
Chẳng dám mơ nghe quyên gọi trở về.

phanlang

+++++++

+++++++

Hồng Nhai kiều

Trừng giang như luyện bích du du,
Nhất sắc lô hoa phúc viễn châu.
Vô tận xuân thiên quy nhạn cấp,
Nguyệt minh hàn ảnh bất tằng lưu.

Ngu Tập

Cầu Hồng Nhai ở Nam Xương 南昌, Giang Tây 江西.

+++++++

洪厓橋

澄江如練碧悠悠，
一色蘆花覆遠洲。
無盡春天歸雁急，
月明寒影不曾留。

虞集
詩詞索引虞集-七絶4

+++++++


Cầu Hồng Nhai

Trôi vô tận sông trong như lụa biếc,
Trắng một màu hoa lách phủ bãi xa.
Trời xuân rộng nhạn trở về bay gấp,
Trăng sáng soi hình bóng chỉ thoáng qua.

phanlang

+++++++

+++++++

Thanh sơn bạch vân đồ

Độc hướng sơn trung phỏng ẩn quân,
Hành cùng thiên giản thuỷ vân vân.
Tiên gia cánh tại không thanh ngoại,
Chỉ hứa nhân gian lễ bạch vân.

Ngu Tập

+++++++


青山白雲圖

獨向山中訪隱君，
行窮千澗水沄沄。
仙家更在空青外，
只許人間禮白雲。

虞集
詩詞索引虞集-七絶5

+++++++


Tranh vẽ núi xanh mây trắng

Đi vào núi tìm thăm người ở ẩn,
Đến tận cùng ngàn suối nước mạnh trôi.
Ngoài trời xanh chắc người tiên đang ở,
Chỉ cho đời lạy mây trắng mà thôi.

phanlang

+++++++

+++++++

Tống Trình Dĩ Văn kiêm giản Yết Mạn Thạc

Cố nhân bất khẳng túc sơn gia,
Bán dạ khu xa đạp nguyệt hoa.
Ký ngữ bàng nhân hưu đại tiếu,
Thi thành đoan đích hướng thuỳ khoa.

Ngu Tập

+++++++

Trình Dĩ Văn tức Trình Văn 程文 (1289-1359), tự Dĩ Văn 以文, người Vụ Nguyên
婺源, Huy Châu 徽州, là thi nhân, quan viên. Yết Mạn Thạc tức Yết Hề Tư 揭傒斯
(1274-1344), tự Mạn Thạc 曼碩, người Phú Châu 富州, thi nhân, quan viên. Cả hai
người đều là bạn của tác giả.

+++++++


送程以文兼簡揭曼碩

故人不肯宿山家，
半夜驅車踏月華。
寄語旁人休大笑，
詩成端的向誰誇。

虞集
詩詞索引虞集-七絶4

+++++++


Tiễn Trình Dĩ Văn đồng thời gửi đến Yết Mạn Thạc

Cố nhân chưa chắc ở tại nhà,
Ruổi xe giữa tối dẫm trăng hoa.
Nói với người đi xong cười lớn,
Thơ nếu làm xong khoe với ai.

phanlang

+++++++

+++++++

Ký Tam Cù thú Mã Cửu Cao

Văn đạo Tam Cù thú,
Niên phong quận sự hi.
Thi thành hoa phúc mạo,
Tửu liệt cẩm thành vi.
Hạc phát minh xuân tuyết,
Điêu cừu đối tịch huy.
Biển chu ưng tải khách,
Nhàn thính động tiêu quy.

Ngu Tập

+++++++

Tam Cù 三衢: tức huyện Cù 衢縣, Chiết Giang 浙江, vì có núi Tam Cù 三衢山
nên cũng được gọi là huyện Tam Cù.

+++++++


寄三衢守馬九皋

聞道三衢守，
年豐郡事稀。
詩成花覆帽，
酒列錦成圍。
鶴髮明春雪，
貂裘對夕暉。
扁舟應載客，
閒聽洞簫歸。

虞集
詩文索引虞集-五律3

+++++++


Gửi thái thú Tam Cù là Mã Cửu Cao

Quận Tam Cù người đồn thái thú,
Hiếm việc công dư đủ quanh năm.
Thơ làm xong hoa rơi đầy mũ,
Rượu hứng lên gấm rủ thành màn.
Tuyết mùa xuân rỡ ràng tóc trắng,
Áo điêu cừu sáng hẳn dưới chiều.
Thuyền thì nhỏ hợp điều chở khách,
Khi trở về rỗi rảnh nghe tiêu.

phanlang

+++++++

+++++++

Tống nhân chi Kiếm Các thối

Vãng niên đăng Kiếm Các,
Khoái mã trước xuân sam.
Thiết hiểm hoài tiền phú,
Ma nhai mịch cựu sàn.
Hương nhân du tuyết giới,
Quận thối thí băng hàm.
Quy đạo quan tân chính,
Xuân giang bất quải phàm.

Ngu Tập

+++++++

Thối 倅 là chức phó phụ giúp trưởng quan như quận thối, huyện thối.

Xuân sam 春衫: y phục mặc thời tuổi trẻ, chỉ tuổi trẻ.

Thiết hiểm 設險: lợi dụng địa thế hiểm yếu để thiết lập phòng thủ.

Tiền phú 前賦: chỉ các bài phú cũ nói về Kiếm Các như Kiếm Các phú 劍閣賦 của
Lý Bạch 李白, Kiếm Các minh 劍閣銘 của Trương Tái 張載.

Ma nhai 摩崖: các bài văn, thơ, kinh... được khắc trên vách đá hoặc bia đá tại
các trạm gọi là ma nhai, ở đây muốn chỉ văn thơ khắc trên đường từ Kiếm Các vào
đất Thục mà người ta đọc được như Thục đạo nan 蜀道難 của Lý Bạch 李白, Kiếm
môn cổ thi 劍門古詩 của Đỗ Phủ 杜甫, Kiếm môn đạo trung ngộ tế vũ 劍門道中遇 細雨
của Lục Du 陸游.

Tuyết giới 雪界: các vùng có tuyết đóng quanh năm.

Băng hàm 冰銜: các chức quan trong sạch, thường là các chức phó, không nhiều
quyền hành.

Xuân giang bất quải phàm: sông xuân (Trường Giang) từ đất Thục xuống hạ lưu,
nước chảy mạnh khỏi cần treo buồm.

+++++++


送人之劍閣倅

往年登劍閣，
快馬著春衫。
設險懷前賦，
摩崖覓舊劖。
鄉人遊雪界，
郡倅試冰銜。
歸道觀新政，
春江不挂帆。

虞集
詩文索引虞集-五律1

+++++++


Tiễn bạn đi làm quận phó tại Kiếm Các

Năm ấy trèo lên Kiếm Các,
Ngựa nhanh tuổi trẻ sức thừa.
Xây hiểm nhớ thơ đời trước,
Khắc văn tìm dấu đục xưa.
Dân quê quen du đất tuyết,
Quan sạch thử chức quận thừa.
Đường về xét pháp lệnh mới,
Sông xuân buồm buộc, nước đưa.

phanlang

+++++++

+++++++

Ngu Tập 虞集 (1272-1348) tự Bá Sinh 伯生, hiệu Đạo Viên 道園, được người gọi
là Thiệu Am tiên sinh 邵庵先生, Thanh Thành tiều giả 青城樵者, Chi Đình lão
nhân 芝亭老人, tổ tịch gốc Nhân Thọ 仁壽, Thành Đô 成都 (nay là huyện Nhân Thọ 仁
壽縣, Mi Sơn 眉山, Tứ Xuyên 四川), sinh tại Sùng Nhân 崇仁, Lâm Xuyên 臨川 (nay
là huyện Sùng Nhân 崇仁縣, Phủ Châu 撫州, Giang Tây 江西) là thi nhân, văn học
gia, quan viên đời Nguyên, cháu năm đời của thừa tướng Ngu Duẫn Văn 虞允文 đời
Nam Tống. Ông từ nhỏ thông minh, được mẹ họ Dương dạy học ở nhà, sau theo Ngô
Trừng 吳澄 du học. Năm Đại Đức thứ nhất (1297) đời Nguyên Thành Tông, ông nhậm
Đại Đô lộ nho học giáo thụ 大都路儒學教授, rồi Quốc tử trợ giáo 國子助教, đời
Nguyên Nhân Tông làm Tập hiền điện tu soạn 集賢殿修撰, Hàn lâm đãi chế kiêm
quốc sử biên tu 翰林待製兼國史編修. Đời Văn Tông, nhậm Khuê Chương các Thị thư
học sĩ 奎章閣侍書學士, được lệnh cùng Triệu Thế Diên 趙世延, Yết Hề Tư 揭傒斯
soạn Kinh thế đại điển 經世大典. Năm 1332 (Chí Thuận tam niên) thăng nhậm Hàn
lâm thị giảng học sĩ 翰林侍講學士. Sau khi Nguyên Ninh Tông chết, ông cáo bệnh
xin về hưu, mất năm 1348, được tặng danh hiệu Giang Tây Hành trung thư tỉnh tham
tri chính sự 江西行中書省參知政事, Hộ quân 護軍, Nhân Thọ quận công 仁壽郡公,
thụy hiệu Văn Tĩnh 文靖.
Ông giỏi thư pháp, thơ, văn. Thơ ông thể tài đa dạng, cách luật cẩn nghiêm,
thâm trầm hàm súc, điển nhã tinh thiết, tề danh cùng Yết Hề Tư 揭傒斯, Phạm
Phanh 範梈, Dương Tái 楊載, được gọi là Nguyên thi tứ đại gia 元詩四大家. Về
văn, ông cũng rất nổi tiếng, là một trong những người đứng đầu đại diện văn
phong đời Nguyên, cùng Yết Hề Tư 揭傒斯, Liễu Quán 柳貫, Hoàng Tấn 黄溍 xưng
Nguyên nho tứ gia 元儒四家.Trước tác gồm Đạo Viên học cổ lục 道園學古錄, Đạo Viên
di cảo 道園遺稿, nay được gom lại trong Ngu Tập toàn tập 虞集全集.

+++++++

+++++++

Tống Nam cung xá nhân Triệu Tử Kỳ tuyên chiếu Giao Chỉ

Tam niên ban chính sóc,
Ngũ nguyệt hướng Nam giao.
Tương mệnh phương ly khuyết,
Bồi thần dĩ tại giao.
Y thường hồng vũ tiệm,
Can thích hổ bì bao.
Chướng vụ xung phong tán,
Lung thoan cấp vũ sao.
Chu diên khuy thổ thất,
Bạch trĩ hạ tăng sào.
Dạ phố giao đình chức,
Dương cương lệ sách bao.
Sơ diên phân điệp kế,
Hậu kỵ liệt già nao.
Tưu nhật tu vương cống,
Kiêm thì thị khách bào.
Phương ngôn thư trắc lý,
Hải thác tạ thanh mao.
Hán trụ đài xâm triện,
Tần lâm quế phất sao.
Quát nang vô ý dĩ,
Đương hộ hữu tiêu sao.
Tức kiến hoàn anh tiết,
Vô phiền thệ lục hào.

Ngu Tập

+++++++

Bài thơ này được làm khi tiễn Triệu Tử Kỳ (tức Lễ bộ lang trung Triệu Kỳ Di 趙
期頤, tự Tử Kỳ 子期), sứ thần nhà Nguyên một lần được phái sang nhà Trần nước ta.
Nam cung chỉ thượng thư tỉnh 尚書省. Thời Đường, ba cơ quan trung thư tỉnh 中書省,
môn hạ tỉnh 門下省 và thượng thư tỉnh đều nằm phía nam đại nội, nhưng thượng thư
tỉnh lại nằm phía nam của hai cơ quan kia nên được gọi là nam tỉnh hoặc nam
cung. Từ đấy về sau nam cung dùng để chỉ thượng thư tỉnh. Nam cung xá nhân tức
nam tỉnh xá nhân 南省舍人, chỉ lễ bộ lang trung 禮部郎中. Bộ lễ thuộc thượng thư tỉnh.

Chính sóc: tuyên bố đổi niên hiệu của ông vua đang tại vị hay của một ông mới
lên ngôi, để có tính chính thức, ban bố pháp lệnh với toàn dân cũng như với chư
hầu, rồi sai sứ sang tuyên chiếu tại chư hầu để nhận phụ thuộc và triều cống,
thường là vào ngày đầu năm âm lịch, nhưng ở đây là tháng 10 năm 1332. Nguyên
Văn Tông 元文宗 ban bố chính sóc, niên hiệu Chí Thuận 至順, tháng 5 năm sau
1333 sai sứ sang Việt Nam.

Bồi thần: tôi của thiên tử gọi là vương thần, tôi của chư hầu gọi là bồi thần.

Giao đình chức: truyền thuyết người Giao ở biển Nam dệt được loại áo tơ rất mỏng,
xuống nước không thấm gọi là Giao tiêu 鮫綃, hoặc Giao sao 鮫鮹.
Nam Hải xuất Giao tiêu sa， nhập thủy bất nhu.
南海出鮫綃紗，入水不濡。

Hải thác: đặc sản của biển, có thể kể cả ngọc trai ở Hợp Phố.

Lục hào: lối bói toán theo Kinh dịch, ở đây lục hào là 2 quẻ, quẻ âm và
quẻ dương, ý nói bói theo kiểu âm dương.

+++++++


送南宮舍人趙子期宣詔交阯

三年頒正朔，
五月向南交。
将命方離闕，
陪臣已在郊。
衣裳鴻羽漸，
干戚虎皮包。
瘴霧衝風散，
瀧湍急雨捎。
朱鳶窺土室，
白雉下橧巢。
夜浦鮫停織，
陽岡荔拆苞。
初筵紛㲲罽，
後騎列笳鐃。
諏日修王貢，
兼時眡客庖。
方言書仄理，
海錯藉青茅。
漢柱苔侵篆，
秦林桂拂旓。
括嚢無薏苡，
當户有蠨蛸。
即見還英節，
無煩筮六爻。

虞集
詩文索引虞集-五排

+++++++


Tiễn Nam cung xá nhân Triệu Tử Kỳ đi tuyên chiếu Giao Chỉ

Năm thứ ba ban chánh sóc,
Tháng năm truyền chiếu Nam giao.
Nhận mệnh rời xa cung khuyết,
Bồi thần biên giới đón chào.
Giáo gươm trong bao da cọp,
Áo bào đỏ đẹp biết bao.
Gió mạnh đánh tan móc chướng,
Mưa lớn đẩy tung nước trào.
Diều đỏ liếc dòm nhà đất,
Trĩ trắng đáp xuống ổ thô.
Giao nhân ngừng dệt Hợp Phố,
Lệ chi nở mầm đồi cao.
Tiệc trước lần lượt lụa gấm,
Kỵ sau nhạc trổi hùng hào.
Chọn ngày sửa soạn triều cống,
Dò la thực lực người Giao.
Lời hay ghi sửa điều quấy,
Hải sản nạp cùng thanh mao.
Trụ Hán chữ triện rêu phủ,
Rừng Tần ngọn quế cờ đào.
Bao trống không hạt ý dĩ,
Nhà hoang chỉ nhện chân cao.
Muốn thấy tiết sứ về lại,
Khỏi lo phải bói lục hào.

phanlang

+++++++