+++++++

Đề Hối Am điếu tì bà nhạc phủ kỳ 1

Nhất khứ hồng nhan đế tử gia,
Chí kim ai oán tả tì bà.
Long Sa nhị nguyệt đa phong tuyết,
Xuy tác Minh Phi trủng thượng hoa.

Bành Tôn Duật

+++++++

Đế tử : con vua, chỉ Nga Hoàng 娥皇 và Nữ Anh 女英, tương truyền con vua Nghiêu 堯, gả cho vua Thuấn 舜. Thuấn đi tuần phương nam, chết tại Thương Ngô, Nga Hoàng và Nữ Anh đi tìm, chết chìm tại sông Tương, được gọi Tương phu nhân 湘夫人.

Long Sa : còn được gọi là Bạch Long đôi 白龍堆, sa mạc nằm phía đông bắc hồ La Bố bạc 羅布泊 (Lop Nor), Tân Cương.

Minh Phi : tức Vương Tường 王嬙 (54 tr.CN - 19 tr.CN), tự Chiêu Quân 昭君, cung phi đời Tây Hán, gả cho Thiền Vu Hung Nô Hô Hàn Tà 呼韓邪, chết và chôn tại đất Hồ. Đời Tấn, vì kỵ huý tên của Tư Mã Chiêu 司馬昭, đổi Vương Chiêu Quân 王昭君 thành Vương Minh Quân 王明君, người đời thường gọi là Minh Phi 明妃.

+++++++


題悔菴弔琵琶樂府其一

一去紅顏帝子家，
至今哀怨寫琵琶。
龍沙二月多風雪，
吹作明妃塚上花。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-七絶1

+++++++


Bài nhạc phủ đề Hối Am điếu tì bà kỳ 1

Đi mất rồi con vua đầy nhan sắc,
Chỉ còn đây tiếng ai oán tì bà.
Mỗi tháng hai đất Long Sa tuyết phủ,
Mồ Minh Phi gió thổi nở thành hoa.

phanlang

+++++++

+++++++

Ngọc Câu Tà

Cao liễu bình điền táo mộ nha,
Tương truyền thử thị Ngọc Câu Tà.
Niên niên hàn thực đa phong vũ,
Lạc tận đường lê kỷ thụ hoa.

Bành Tôn Duật

+++++++

Ngọc Câu Tà : tên đất tại huyện Giang Đô 江都, tỉnh Giang Tô 江蘇, tương truyền là nơi Tuỳ Dạng Đế 隋煬帝 chôn cung nhân. Hậu Sơn thi thoại 後山詩話 chép: “Quảng Lăng (Giang Đô) có Hí Mã Đài 戯馬臺, dưới chân Hí Mã Đài là Ngọc Câu Tà”.

+++++++


玉鉤斜

高柳平田噪暮鴉，
相傳此是玉鉤斜。
年年寒食多風雨，
落盡棠梨幾樹花。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-七絶7

+++++++


Ngọc Câu Tà

Liễu cao đồng phẳng quạ ồn,
Phải đây nghĩa địa vùi chôn cung tần.
Gió mưa hàn thực mỗi năm,
Hoa lê rụng trắng mộ phần xác xơ.

phanlang

+++++++

+++++++

Độ Dịch Thủy

Tuấn phản lăng tằng chẩm trọc hà,
Tương truyền thử địa tống Kinh Kha.
Hà biên nhật mộ bi phong khởi，
Hoàn tự đương niên biến chuỷ ca.

Bành Tôn Duật

+++++++

Biến chuỷ : thời xưa người ta thường nói “Ngũ âm nhị biến”, tức cung, thương, giốc, chuỷ, vũ có hai biến, đó là biến cung và biến chuỷ. Chuỷ biến tương đương với fa thăng. Khi Cao Tiệm Ly đánh đàn trúc giữa chợ để Kinh Kha hát theo, tương truyền có biến chuỷ. Sử ký - Kinh Kha truyện: “Cao Tiệm Ly kích trúc, Kinh Kha hoạ nhi ca, vi biến chuỷ chi thanh, sĩ giai thuỳ lệ thế khấp” 高漸離擊築，荊軻和而歌，為變徵之聲，士皆垂淚涕泣.

+++++++


渡易水

峻阪崚嶒枕濁河，
相傳此地送荊軻。
河邊日暮悲風起，
還似當年變徵歌。

彭孙遹
詩詞索引彭孙遹-七绝5

+++++++


Qua sông Dịch

Gối dòng đục, sườn núi cao chớn chở,
Nói rằng đây xưa đất tiễn Kinh kha.
Gió bi ai nổi dọc sông chiều xuống,
Réo điệu buồn giống biến chuỷ năm qua.

phanlang

+++++++

+++++++

Kinh Châu đình - Vãn diểu

Tiểu các sầu lai độc ỷ,
Tứ hợp đồng vân thuỳ địa.
Nhược yếu bất tư hương,
Dạ dạ trừ phi trầm tuý.

Tửu hậu hàn sanh bán tí,
Trước xứ khiên oanh nhân ý.
Trân trọng cựu la cân,
Tằng uấn mỹ nhân hương lệ.

Bành Tôn Duật

+++++++

Từ điệu Kinh Châu đình còn được gọi là Giang đình oán 江亭怨, Ly đình yến 離亭燕, Thanh bình nhạc lệnh 清平樂令, có nguồn gốc từ tích Hoàng Đình Kiên lên đình Kinh Châu chơi, thấy cột đình có đề bài từ, đọc xong than rằng: “Lời thơ cứ như trong lòng mình mà chảy thẳng ra vậy, nét chữ lại như của đàn bà, ‘Mắt lệ chưa từng ráo’ thì thật chẳng khác gì lời của ma quỷ”. Đêm ấy ông nằm mơ thấy một người đàn bà hiện lên nói rằng: “Thiếp quê núi Ngô Thành đất Dự Chương, theo thuyền khách đến vùng này, chẳng may rớt xuống sông chết đuối, cô hồn vất vưởng, lên đình Kinh Châu cảm xúc mà làm nên bài từ, không ngờ ngài cũng nhận ra”. Ông kinh ngạc nói: “Thế thì nương tử đúng là Tiểu Long Nữ ở Ngô Thành rồi”.

+++++++


荊州亭－晚眺

小閣愁來獨倚，
四合彤雲垂地。
若要不思鄉，
夜夜除非沉醉。

酒後寒生半臂，
著處牽縈人意。
珍重舊羅巾，
曾揾美人香淚。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-詞4

++++++


Đình Kinh Châu - Ngắm chiều

Gác nhỏ dựa lưng sầu đến,
Mây hồng xuống thấp bốn bên.
Nếu muốn quê xưa không nhớ,
Đêm đêm nhờ lúc say mềm.

Uống xong lạnh tay nửa cánh,
Gửi đâu tình tự ấm êm.
Trân quý tấm khăn lụa cũ,
Mỹ nhân ngấn lệ còn thơm.

phanlang

+++++++

+++++++

Tống Tôn Giới Phu quy Việt Châu

Tô đài triêu cực mục,
Phương thảo biến giao nguyên.
Do tác Ngô cung sắc,
Năng tiêu Việt khách hồn.
Oanh thanh di tạp thụ,
Hoa khí mãn ly tôn.
Khứ trục xuân giang thuỷ,
Tuỳ triều đáo lý môn.

Bành Tôn Duật

+++++++


送孫介夫歸越州

蘇臺朝極目，
芳草遍郊原。
猶作吳宮色，
能銷越客魂。
鶯聲移雜樹，
花氣滿離樽。
去逐春江水，
隨潮到里門。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-五律1

+++++++


Tiễn Tôn Giới Phu về Việt Châu

Nhìn về Tô đài mút mắt,
Cỏ thơm mọc khắp đồng xanh.
Cung Ngô như còn màu sắc,
Khách Việt hồn muốn tan tành.
Tiếng oanh chuyển trong cây rậm,
Ly bôi hoa ngát hương quanh.
Đuổi theo sông xuân triều nước,
Trở về quê cũ Việt thành.

phanlang

+++++++

+++++++

Tư Việt nhân - Đề Dư thị nữ tử tú Tây Tử hoán sa đồ, đồng Trình Thôn, Nguyễn Đình tác


Phách tiên ti,
Tả mỹ tần,
Y nhiên nam quốc phinh đình.
Thạch bạn hoán sa kim tại phủ,
Khê lưu do vị nhân thanh.

Hưng vong Ngô Việt mi tần thượng.
Si Di uổng chú di tượng.
Nhật mộ Bách Hoa châu hạ lộ,
San san bộ tiệp dư hưởng.

Bành Tôn Duật

+++++++


思越人－題余氏女子繡西子浣紗圖，同程村、阮亭作。


擘仙絲，
寫美矉，
依然南國娉婷。
石畔浣紗今在否，
溪流猶為人清。

興亡吳越眉顰上。
鴟夷枉鑄遺像。
日暮百花洲下路，
珊珊步屧餘響。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-詞5

+++++++


Tư Việt nhân - Đề tranh vẽ Tây Tử giặt lụa do con gái Dư thị thêu, cùng Trình Thôn, Nguyễn Đình làm.


Tơ tiên thêu nét nhíu mày,
Mỹ nhân Nam quốc chính là nơi đây.
Bên bờ giặt lụa nay đâu,
Nhớ người nước vẫn chảy màu xanh trong.

Si Di để tượng uổng công,
Việt Ngô được mất trong vòng mày nhăn.
Bách Hoa xưa dạo bước chân,
Còn nghe tiếng guốc leng keng trong chiều.

phanlang

+++++++

+++++++

Ức Vương Tôn - Hàn thực

Lê vân a na liễu vân tà,
Nhàn ỷ cao lâu sổ loạn nha,
Trù trướng Vương Tôn thiên nhất nha.
Bất quy gia,
Phong vũ niên niên táng lạc hoa.

Bành Tôn Duật

+++++++

Lê vân 梨雲 : chỉ hoa lê, lấy tích Vương Kiến 王建 đời Đường nằm mộng thấy hoa lê nhẹ nhàng tha thướt, nhiều như mây.

Vương Tôn 王孫 : Nhân vật thời Chiến Quốc, hay đi chơi xa, không về nhà, để vợ con lẻ loi trông chờ.

+++++++


憶王孫－寒食

梨雲婀娜柳雲斜，
閑倚高樓數亂鴉，
惆悵王孫天一涯。
不歸家，
風雨年年葬落花。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-詞1

+++++++


Ức Vương Tôn - Hàn thực

Liễu nghiêng nghiêng hoa lê tha thướt,
Lầu cao nhìn quạ loạn bay qua.
Buồn vì lẽ Vương Tôn xa cách,
Không về nhà còn mãi trời xa.
Năm năm mưa gió dập vùi hoa.

phanlang

+++++++

+++++++

Xú nô nhi lệnh - Vũ song độc Hối Am điếu tì bà nhạc phủ.


Tòng đầu tế sổ thương tâm sự,
U oán tì bà.
Ai phách Hồ già.
Nhất đại hồng nhan vạn lý sa.

Trầm ngâm yểm quyển sầu vô hạn,
Phong náo song sa.
Vũ tích diêm nha.
Kiệp điệp đa tình khổ tuẫn hoa.

Bành Tôn Duật

+++++++


醜奴兒令－雨窗讀悔庵弔琵琶樂府


從頭細數傷心事，
幽怨琵琶。
哀拍胡笳。
一代紅顏萬里沙。

沉吟掩卷愁無限，
風鬧窗紗。
雨滴簷牙。
蛺蝶多情苦殉花。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-詞2

+++++++


Xú nô nhi lệnh - Bên song mưa đọc bài nhạc phủ Hối Am điếu tì bà.


Chuyện thương tâm từ đầu chất ngất,
Tì bà hận sầu u uất.
Hồ già cung điệu bi ai.
Kiếp hồng nhan chôn đời sa mạc.

Trầm ngâm xếp sách buồn vô hạn,
Gió động màn the.
Mưa giọt hiên nhà.
Bướm đa tình làm khổ chết hoa.

phanlang

+++++++

+++++++

Nhãn nhi mị - Thu tứ

Không giai dạ vũ tích tâm đầu.
Lương nhạn quá tây lâu.
Nhất hàng thu sắc,
Thập phần quy tứ,
Vạn điểm ly sầu.

Tự bị phù danh ky bán hậu,
Trường tự đoạn bồng lưu.
Thê thê song xử,
Mông mông tàn nguyệt,
Diểu diểu cô chu.

Bành Tôn Duật

+++++++

Song xử 雙杵: hai chày đập áo mùa thu để gửi đến người ở xa.

+++++++


眼兒媚－秋思

空階夜雨滴心頭。
涼雁過西樓。
一行秋色，
十分歸思，
萬點離愁。

自被浮名羈絆後，
長似斷蓬流。
凄凄雙杵，
朦朦殘月，
渺渺孤舟。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-詞5

+++++++


Nhãn nhi mị - Cảm xúc mùa thu

Nhỏ xuống tim thềm vắng mưa đêm bay.
Hồng nhạn qua lầu tây.
Dưới thu một dãy,
Nhớ quê biết mấy,
Chia cách sầu đầy.

Tự vướng danh hư trói buộc vội,
Như cỏ bồng đứt trôi.
Hai chày buồn thảm,
Trăng tàn mờ mịt,
Thuyền lẻ xa xôi.

phanlang

+++++++

+++++++

Việt Đài hoài cổ

Hoang đài hạ kiến hải vân đê,
Ca Vũ cương tiền nhật hướng tê.
Nhất tự Việt vương thông sứ hậu,
Kỷ hồi phong hoả chiếu Hoàng Khê?

Bành Tôn Duật

+++++++

Ca Vũ cương 歌舞岡: Đài ca múa ở Việt Đài trên Việt Tú sơn, tương truyền hàng năm vào mồng 3 tháng 3 âm lịch, Triệu Vũ Đế 趙武帝 (tức Triệu Đà 趙佗) thường lên Việt Đài, quan viên tổ chức cho dân chúng ca múa trên Ca Vũ cương để thưởng lãm.

Hoàng Khê 湟谿: tức Hoàng Khê quan 湟谿關, cửa ải trọng yếu nằm trên con đường duy nhất từ bắc xuống nam hoặc nam lên bắc giữa Việt và Sở xưa, nằm cạnh trạm Hoàng Thuỷ 湟水, nay là vùng giáp giới giữa phía nam huyện Lan Sơn 蘭山, tỉnh Hồ Nam và tây bắc huyện Liên 連, tỉnh Quảng Đông 廣東. Thời đó các thương nhân, quan viên, dân chúng hoặc quân đội từ bắc muốn vào đất Việt phải đi qua cửa ải nầy, các thi nhân như Hàn Dũ, Lưu Vũ Tích, Liễu Tông Nguyên từ Trường An bị đày xuống nam, qua đây đều có ghi thơ để lại.

+++++++



越臺懷古

荒臺下見海雲低，
歌舞岡前日向西。
一自越王通使後，
幾回烽火照湟谿。

彭孫遹
詩文索引彭孫遹-七絶2

+++++++


Nhớ Đài Việt xưa

Đài hoang nhìn xuống thấp biển mây,
Trước thềm ca múa bóng chiều tây.
Từ lúc Việt Vương cho thông sứ,
Mấy lần chinh chiến ải Hoàng nầy?

phanlang

+++++++

+++++++

Quảng Lăng hiểu phát biệt Tôn Vô Ngôn, Ngô Nhĩ Thế, Lục Tịnh thượng nhân kỳ 1


Yên ba thất thập lý,
Giang tĩnh hoạ phàm nhàn.
Dã ngạn sanh thu thuỷ,
Phong xuy bạc thụ loan.
Cố nhân nhất dĩ biệt,
Du tử kỷ thời hoàn.
Hướng tịch lao hồi thủ,
Vu Thành lạc chiếu gian.

Bành Tôn Duật

+++++++

Thành Quảng Lăng có di tích tại huyện Giang Đô 江都, tỉnh Giang Tô. Thời Nam Tống, Cánh Lăng vương Lưu Đản 竟陵王劉誕 đóng tại Quảng Lăng làm phản, binh bại chết, thành bỏ hoang.
Bão Chiếu 鮑照 làm Vu Thành phú 蕪城賦 nói về việc này, từ đó thành Quảng Lăng còn có tên là Vu Thành (Thành hoang).


廣陵曉發別孫無言吳爾世六淨上人其一

煙波七十里，
江靜畫帆閑。
野岸生秋水，
風吹泊樹灣。
故人一以別，
游子幾時還。
向夕勞回首，
蕪城落照間。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-五律1

+++++++


Buổi sáng rời Quảng Lăng chia tay Tôn Vô Ngôn, Ngô Nhĩ Thế, thượng nhân Lục Tịnh kỳ 1

Khói sóng dài bảy mươi dặm,
Sông lặng buồm chẳng lung lay.
Bờ hoang ánh thu gợn nước,
Gió reo, đậu bãi cây dày.
Cố nhân mỗi lần chia cách,
Đi xa mấy dịp về đây.
Hướng chiều nhìn trời mệt mỏi,
Vu Thành chìm bóng nắng đầy.

phanlang

+++++++

+++++++

Quảng Lăng hiểu phát biệt Tôn Vô Ngôn, Ngô Nhĩ Thế, Lục Tịnh thượng nhân kỳ 2.

Lâm ngoại yên sinh xứ,
Nhân gia vọng dục mê.
Thanh tần oanh trạo chuyển,
Bạch điểu bạng chu đê.
Độc thụ phong minh diệp,
Không giang thuỷ phách đê.
Cô phàm tiền lộ khứ,
Thu thảo chánh thê thê.

Bành Tôn Duật

+++++++


廣陵曉發別孫無言吳爾世六淨上人其二

林外煙生處，
人家望欲迷。
青蘋縈棹轉，
白鳥傍舟低。
獨樹風鳴葉，
空江水拍堤。
孤帆前路去，
秋草正萋萋。

彭孫遹
詩文索引彭孫遹-五律1

+++++++


Buổi sáng chia tay Tôn Vô Ngôn, Ngô Nhĩ Thế, thượng nhân Lục Tịnh, rời Quảng Lăng -kỳ 2


Quanh rừng khói sương bao phủ,
Mờ mờ vài nóc xóm quê.
Tần xanh quấn chèo di chuyển,
Chim trắng sà xuống cạnh ghe.
Gió reo trên cây cằn cỗi,
Sông vắng nước vỗ bờ đê.
Buồm đơn thẳng xông phía trước,
Cỏ thu xanh tốt bốn bề.

phanlang

+++++++

+++++++

Quảng Lăng hiểu phát biệt Tôn Vô Ngôn, Ngô Nhĩ Thế, Lục Tịnh thượng nhân kỳ 3

Viễn đạo lao tương tống,
Thanh tôn tạm đắc đồng.
Cô phàm thu Lĩnh ngoại,
Phiến vũ tịch dương trung.
Tế nhị hàn hoa diễm,
Phồn chi vãn lệ hồng.
Thiên nam do vạn lý,
Hà xứ thác chinh hồng.

Bành Tôn Duật

+++++++

Lĩnh ngoại : tức Lĩnh Nam, địa khu phía nam núi Ngũ Lĩnh.

+++++++


廣陵曉發別孫無言吳爾世六淨上人其三

遠道勞相送，
清樽暫得同。
孤帆秋嶺外，
片雨夕陽中。
細蕊寒花艷，
繁枝晚荔紅。
天南猶萬里，
何處托征鴻。

彭孫遹
詩詞索引彭孫遹-五律1

+++++++


Buổi sáng chia tay Tôn Vô Ngôn, Ngô Nhĩ Thế, thượng nhân Lục Tịnh đi khỏi Quảng Lăng kỳ 3

Đường xa tiễn đưa an ủi,
Cùng nhau nâng chén rượu trong.
Núi thu buồm đơn qua khỏi,
Bóng chiều mưa xuống chập chùng.
Cuối mùa lệ chi còn đỏ,
Hàn hoa nhuỵ nhỏ đơm bông.
Vạn dặm trời nam xa tít,
Về đâu gửi cánh chim hồng.

phanlang

+++++++