+++++++

Hải nguyệt (Nhâm dần)

Hải kiệu khan minh nguyệt,
Thương mang luyện ảnh đa；
Bất tri hương quốc dạ,
Hạo phách phục như hà？

Trương Hoàng Ngôn

+++++++

Hải kiệu 海嶠: núi cạnh bờ biển.
Thương mang 蒼茫: mênh mông, không bờ bến.
Luyện ảnh 練影: màu sáng trắng của mặt trăng và sóng.
Hạo phách 皓魄: chỉ ánh sáng trăng.

+++++++


海月（壬寅）

海嶠看明月，
蒼茫練影多；
不知鄉國夜，
皓魄復如何？

張煌言
詩詞索引張煌言-五絶

+++++++


Trăng biển (Nhâm dần 1662)

Trăng sáng nhìn từ non biển,
Mênh mông trắng đẹp biết bao;
Biết đâu đêm nay quê cũ,
Nguyệt kia soi chiếu thế nào?

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Trường Thành

Trường Thành đa ẩm mã,
Vãng vãng tự thành quần.
Mãn nguyệt phiên cung ảnh,
Liên tinh động kiếm văn.
Phong cao thường lạc nhạn,
Sơn hiểm trực tham vân.
Cựu lệ trình Đô uý,
Tân tòng Hoắc Quan quân.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Hoắc Quan quân : lính của Quan Quân Hầu Hoắc Khứ Bệnh 冠軍侯霍去病, Quan Quân Hầu là tước hiệu Hán Vũ Đế phong cho danh tướng Hoắc Khứ Bệnh năm 123 tr.CN.

+++++++


長城

長城多飲馬，
往往自成羣。
滿月翻弓影，
連星動劍文。
風高常落雁，
山險直參雲。
舊隷程都尉，
新從霍冠軍。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五律2

+++++++


Trường Thành

Trường Thành nhiều ngựa uống,
Thường tụ họp thành bầy.
Cung nghiêng ánh trăng sáng,
Kiếm loáng bóng sao bay.
Gió mạnh níu thấp nhạn,
Núi hiểm nhô tận mây.
Bộ thuộc trình Đô uý,
Lính mới Hoắc hầu đây.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tòng quân từ kỳ 1

Sóc phong kính ư tiễn,
Sóc thảo khô như tất.
Vạn lý độ Cư Diên,
Khắc thắng tại minh nhật.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Khắc thắng : khắc địch chế thắng.

+++++++


從軍詞其一

朔風勁於箭，
朔草枯如漆。
萬里度居延，
尅勝在明日。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Bài hát tòng quân kỳ 1

Cỏ bắc khô giống sơn,
Gió bấc mạnh hơn tên.
Cư Diên xa vạn dặm,
Mai, quyết thắng tiến lên.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lỗi giang nguyệt - Dịch trung ngôn biệt hữu nhân

Thuỷ thiên không khoát,
Hận đông phong,
Bất tá thế gian anh vật.
Thục điểu Ngô hoa tàn chiếu lý,
Nhẫn kiến hoang thành đồi bích.
Đồng Tước xuân tình,
Kim nhân thu lệ,
Thử hận bằng thuỳ tuyết?
Đường đường kiếm khí,
Đẩu ngưu không nhận kỳ kiệt.

Na tín giang hải dư sinh,
Nam hành vạn lý,
Thuộc biển chu tề phát.
Chính vi âu minh lưu tuý nhãn,
Tế khán đào sinh vân diệt.
Nghễ trụ thôn doanh,
Hồi kỳ tẩu Ý,
Thiên cổ xung quan phát.
Bạn nhân vô mị,
Tần Hoài ưng thị cô nguyệt.

Văn Thiên Tường

+++++++

Lỗi giang nguyệt 酹江月: tên điệu từ, còn được gọi là "Niệm nô kiều 念奴嬌". gồm 100 chữ, phần đầu 49 chữ, phần hai 51 chữ, mỗi phần 10 câu, bốn vần trắc. Cả bài 20 câu, 8 vần trắc.

Thục điểu 蜀鳥: tức chim đỗ quyên 杜鵑, vì mất nước mà kêu rất thê thảm.

Kim nhân 金人: Ngụy Minh đế 魏明帝 dời đồng nhân được làm từ thời Hán dùng để đón nhận vũ lộ, đồng nhân bị dời sa lệ. Ý nói người Kim chiếm Trung nguyên, Đồng Tước hoang tàn, kim nhân phải rơi lệ.

Giang hải dư sanh 江海餘生: chỉ tác giả, sau khi binh bại ở Nhai Sơn 厓山, nhảy biển tự vẫn nhưng không chết.

Nghễ trụ thôn Doanh 睨柱吞嬴: tích Lạn Tương Như doạ đập ngọc bích vào cột cung đình Tần nên bảo vệ được ngọc bích đem về Triệu, Doanh là họ của Tần Thuỷ Hoàng.

Hồi kỳ tẩu Ý 回旗走懿: Khổng Minh sau chết để kế sánh rút quân (hồi kỳ), đuổi Tư Mã Ý chạy.

+++++++


酹江月－驛中言別友人

水天空闊，
恨東風，
不借世間英物。
蜀鳥吳花殘照裡，
忍見荒城頹壁。
銅雀春清，
金人秋淚。
此恨憑誰雪？
堂堂劍氣，
斗牛空認奇傑。

那信江海余生，
南行萬里，
屬扁舟齊發。
正為鷗盟留醉眼，
細看濤生雲滅。
睨柱吞瀛，
回旗走懿，
千古衝冠髮。
伴人無寐，
秦淮應是孤月。

文天祥
詩文索引 文天祥-詞

+++++++


Lỗi giang nguyệt - Tại trạm dịch nói lời tiễn bạn

Nước trời cao rộng,
Hận gió đông,
Không cho thế gian mượn đấng anh hùng.
Chim Thục hoa Ngô tàn bóng
Nhẫn nhục xem thành hoang vách đổ,
Đồng Tước vắng xuân,
Kim nhân lệ khóc.
Thù này ai sẽ rửa cho ?
Kiếm khí đường đường,
Suốt tới Đẩu Ngưu chính bậc anh hùng..

Gửi thân vào sông biển,
Vạn dặm xuôi nam,
Theo thuyền cùng khởi phát.
Làm chim âu thề gửi lại mắt say,
Xem sóng trào mây mất.
Rường cột nuốt biển khơi,
Cờ lui Ý dạt,
Tóc dựng như người xưa.
Vì ai không ngủ,
Làm vầng trăng cô đơn trên sóng nước Tần Hoài.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tòng quân từ kỳ 2

Nguyện dĩ Táo hạ dưỡng,
Địch bỉ Tả Hiền Vương.
Xà mâu khinh chiến đấu,
Long kiếm lệ quang mang.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Táo hạ dưỡng : chỉ Trung lang tướng 中郎將.

Tả Hiền Vương : chúa Hung Nô.

+++++++


從軍詞其二

願以竈下養，
敵彼左賢王。
蛇矛輕戰鬬，
龍劍厲光鋩。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Bài hát tòng quân kỳ 2

Nguyện làm Trung lang tướng,
Đánh với Tả Hiền Vương.
Xà mâu bay múa lộng,
Long Tuyền chớp như gương.

+++++++

+++++++

Tòng quân từ kỳ 3

Liệp liệp vân kỳ ủng,
Tiêu tiêu biên mã minh.
Lâm Thao tam vạn lý,
Đại bán Thụ Hàng thành.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Vân kỳ : cờ lớn trong quân có thêu hình cọp, beo.

Lâm Thao : xưa có tên Địch Đạo 狄道, nay thuộc thành phố Định Tây 定西, tỉnh Cam Túc 甘肅, có sông Thao hà 洮河 chảy ngang nên được đặt tên Lâm Thao, là vùng cao nguyên hoàng thổ, tiếp giáp với cao nguyên Thanh Tạng. Đây là vùng tranh chấp giữa người Hán, Thổ Phồn, Đột Quyết thời xưa.

Đại bán : hơn một nửa, ý nói quá nửa đường đến Thụ Hàng thành.

Thụ Hàng thành : một dãy thành nằm ngoài Trường Thành, còn gọi là Tam Hàng thành 三降城, đời Đường gọi là Hà ngoại Tam Thành 河外三城 (ngoài sông Hoàng Hà), phía đông có Lữ Lương sơn 呂梁山, phía tây là Hạ Lan sơn 賀蘭山, phía bắc có Âm sơn 陰山 và phía nam là Trường Thành, thuộc vùng Hà Sáo 河套. Thời Hán người Hung Nô đầu hàng tại đây nên sau khi xây những thành này, mới đặt tên Thụ Hàng thành, và dùng làm căn cứ để đánh lên phía bắc. Thời Đường khi Hậu Đột Quyết 後突厥 mạnh lên lập thành Hãn quốc, vùng này bị tấn công nhiều nhất, trở thành một quần thể phòng ngự ngoài sông Hoàng Hà.

+++++++


從軍詞其三

獵獵雲旗擁，
蕭蕭邊馬鳴。
臨洮三萬里，
大半受降城。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Bài hát tòng quân kỳ 3

Ngựa biên hí kêu thê thiết,
Đại kỳ phần phật bao quanh.
Lâm Thao cách ba vạn dặm,
Quá nửa đến Thụ Hàng thành.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Thán

Sinh niên thuỳ mãn bách,
Ưu bệnh mỗi tương tầm.
Hồng nhạn si trì ý,
Giang hồ tuế nguyệt tâm.
Viên ngâm thê biệt khúc,
Khách lệ tích thanh châm.
Vạn sự bi ca lý,
Khâu trung hữu đặc cầm.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Khâu trung hữu đặc cầm : trong núi có cao sĩ ở ẩn đánh đàn, lấy ý từ bài thơ Khâu trung hữu ma 丘中有麻 trong Thi kinh.

+++++++


歎

生年誰滿百，
憂病每相尋。
鴻雁差池意，
江湖歲月心。
猿吟凄別曲，
客淚滴清砧。
萬事悲歌裏，
丘中有特琴。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五律1

+++++++


Than thở

Sống đời ai trăm tuổi,
Lo, bệnh cứ đến thăm.
Giang hồ trải năm tháng,
Thưa thớt tin nhạn hồng.
Lệ khách chày đập áo,
Biệt khúc tiếng vượn ngâm.
Mọi sự như ca oán,
Trong núi điệu cầm tâm.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tống Diệp Hoàn Phác
Giang liễu chính doanh doanh,
Giang hoa chiếu nhãn minh.
Tối nan kim nhật biệt,
Bất dịch cố nhân tình.
Tửu tận hồ nhưng phát,
Thời nguy kiếm vị bình.
Nhân quân tài đoản cú,
Tính nhập trạo ca thanh.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Trạo ca 棹歌: bài hát chèo thuyền.

+++++++


送葉完璞

江柳正盈盈，
江花照眼明。
最難今日別，
不易故人情。
酒盡壺仍發，
時危劍未平。
因君裁短句，
併入棹歌聲。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五律3

+++++++


Tiễn Diệp Hoàn Phác

Liễu bên sông đẹp đẽ,
Hoa bên sông sáng lên.
Chia tay nhau khó quá,
Vĩnh viễn tình bạn hiền.
Đi khi hồ rượu cạn,
Loạn nên kiếm không yên.
Vì anh làm đoản cú,
Góp bài ca chèo thuyền.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Xuất hạp trung kiếm đàn thị Lý Cửu Thiến.

Nhất biệt Kinh Kha khứ,
Hạp trần mai chí câm.
Vị quân trùng phất thức,
Sắt sắt động long ngâm.

Hàn Thượng Quế

+++++++


出匣中劍彈示李九倩

一別荊軻去，
匣塵埋至今。
爲君重拂拭，
飋飋動龍吟。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Ra khỏi hộp kiếm kêu, nói với Lý Cửu Thiến

Từ khi giã biệt Kinh Kha,
Bụi đầy chôn kỹ kiếm đà lãng quên.
Vì anh lau sạch đem lên,
Tiếng ngâm rồng hí vang rền thoát ra.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tái thượng khúc kỳ 1

Phong kính Hồ giao chiết,
Sương thâm Lỗ kỵ mê.
Hướng lai trường kỹ tận,
Bất cảm đáo Liêu Tê.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Hồ giao : tức Hồ giao thảo 胡膠草, một loại cỏ ở đất Hồ, còn gọi là hầu mao thảo 猴毛草, kim ty mao 金絲茅.

Trường kỹ : bản lĩnh, sở trường, kỹ năng.

+++++++


塞上曲其一

風勁胡膠折，
霜深虜騎迷。
向來長技盡，
不敢到遼西。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Khúc hát trên ải kỳ 1

Sương dày ngựa Lỗ lạc,
Gió mạnh cỏ Hồ xiêu.
Bản lĩnh tài nghề hết,
Không dám đến Tây Liêu.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tái thượng khúc kỳ 2

Ô thanh kim dạ lạc,
Tri thị Lỗ không doanh.
Cấp độ Lâm Hà mã,
Tiên thu Kế Bắc thành.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Lỗ 虜: chỉ địch nhân, tù binh, nô lệ. Về sau dùng làm từ ngữ miệt thị đối với người Hồ, Hung Nô hoặc Man tộc.

+++++++


塞上曲其二

烏聲今夜樂，
知是虜空營。
急度臨河馬，
先收薊北城。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五絶1

+++++++


Khúc hát trên ải kỳ 2

Quạ kêu đêm trại Lỗ,
Doanh trống địch rút chạy.
Ngựa qua Lâm Hà gấp,
Thành Kế Bắc chiếm ngay.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 3

Đại tướng hoành hành hải thượng đầu,
Song kim phạt cổ diệu Thần châu.
Giáp hoàn Y đảo cao tương tịnh,
Mã ẩm Ly giang kiệt bất lưu.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Thần châu : chỉ nước Nhật.

Y đảo : tức Bạch Y đảo 白衣島 tại Triều Tiên.

Ly giang : tên sông tại thủ đô Triều Tiên.

Lời tựa: Năm Nhâm Thìn niên hiệu Vạn Lịch (1592), người Nhật công hãm Triều Tiên, vua Triều Tiên bỏ chạy, xin viện quân, vậy làm bài ca nầy lúc ra quân để truyền đạt, cổ vũ cũng như để binh sĩ ca.

Chinh đông chỉ chiến tranh giữa Minh triều và Nhật Bản từ năm 1592 đến 1598 tại bán đảo Triều Tiên. Sau khi thống nhất nước Nhật, lãnh chúa Phong Thần Tú Cát 豐臣秀吉 (Toyotomi Hideyoshi) đem quân đánh Triều Tiên, tháng đầu đánh chiếm hầu hết lãnh thổ, công hãm kinh đô Hán Thành 漢城 khiến vua Triều Tiên là Lý Duyên 李昖 bỏ chạy cầu cứu nhà Minh. Minh tập hợp 4 vạn quân do Lý Như Tùng 李如松 thống lĩnh, vượt biên giới đánh nhau với người Nhật, chiếm được Bình Nhưỡng 平壤. Hai bên nghị hoà và Nhật rút quân. Đến năm 1597, tháng giêng, 14 vạn quân Nhật tái chiếm Triều Tiên, vua Triều Tiên cầu cứu lần hai, quân Minh lúc đầu tập trung 7 vạn, sau lên 11 vạn chống người Nhật, xảy ra nhiều trận hải chiến. Liên quân Minh - Triều Tiên đạt được một số thắng lợi nhưng hai chủ tướng Lý Thuấn Thần 李舜臣 (Triều Tiên) và Đặng Tử Long 鄧子龍 (Minh) tử trận trong cuộc hải chiến nên quân Nhật chiếm được ưu thế. Về sau nhờ Toyotomi Hideyoshi chết, quân Nhật rút lui. Vì cuộc chiến này, triều Minh ngân khố trống rỗng, quân lương thiếu hụt, dân chúng khổ oán, nhân dịp đó người Nữ Chân (nhà Thanh) tấn công vùng biên giới đông bắc, lần lần chiếm cả Trung Hoa.

+++++++


征東歌其三

大將橫行海上頭，
摐金伐鼓耀神州。
甲環衣島高相並，
馬飲驪江竭不流。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 3

Đại tướng tung hoành trên biển sâu,
Khua chiêng đánh trống rạng Thần Châu.
Giáp quanh Y Đảo cao chớn chở,
Ngựa uống sông Ly nước chẳng trôi.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 4

Thập vạn tinh kỳ thiểm giáng vân,
Tam thiên long hổ trấn hùng quân.
Sư hành bất dụng truyền điêu đẩu,
Dạ bán thiên kê triệt hiểu văn.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Tam thiên long hổ 三千龍虎: phiếm chỉ quân đội hùng mạnh.
Tôn Trí Di 孫致彌:
“ Vịnh sử thứ Vương Giới Hữu tiên sinh vận 詠史次王玠右先生韻” :

Long hổ thân quân tam thập vạn,
Đăng đàn không tưởng Hoắc Phiêu Diêu.
龍虎親軍三十萬，
登壇空想霍嫖姚。

Điêu đẩu 刁斗: đồ dùng của lính ngày xưa bằng kim khí, ban ngày để nấu cơm, ban đêm làm xập xoã gõ báo canh hoặc truyền hiệu lệnh.

Thiên kê 天雞: thần thoại cho rằng có gà trên trời, tại núi Đào Đô sơn 桃都山 có cây rất lớn gọi là đào đô 桃都, cành rất dài có gà trời ở. Mỗi khi mặt trời mọc chiếu sáng cây, gà trời gáy làm cho tất cả gà thế gian gáy theo. Câu này ý nói tinh kỳ sáng tới trời, quân đi rầm rập, tiếng động như ban ngày khiến gà trời phải gáy sáng.

+++++++


征東歌其四

十萬旌旗閃絳雲，
三千龍虎鎮雄軍。
師行不用傳刁斗，
夜半天雞徹曉聞。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 4

Mười vạn tinh kỳ sáng chói mây,
Ba ngàn rồng cọp lính hăng say.
Quân đi rầm rập không điêu đẩu,
Gà gáy từ khuya đến sáng ngày.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 5

Mãnh sĩ đầu tiên tiệt hải lưu,
Lâm hành tiếu tặng thức ngô câu.
Nẵng thời dĩ đoạn thiên kiêu tí,
Thử nhật hoàn huyền Nhật Bản đầu.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Đầu tiên 投鞭: ném roi ngựa, ý nói đánh nhau với người Nhật, phải bỏ ngựa xuống thuyền hải chiến.

Thiên kiêu 天驕: chỉ vua Hung Nô. Xưa Thiền Vu Hung Nô tự xưng “Thiên chi kiêu tử” 天之驕子 (con kiêu của trời), nên được gọi là “Thiên kiêu”.

+++++++


征東歌其五

猛士投鞭截海流，
臨行笑贈拭吳鈎。
曩時已斷天驕臂，
此日還懸日本頭。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 5

Xuống ngựa hùng quân chận hải lưu,
Lên đường tặng bảo kiếm Ngô câu.
Thời trước chặt tay Hung Nô chúa,
Bây giờ giết lính Nh*t treo đầu.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 6

Biên phong tiêu táp hải vân tao,
Nhật túc sâm sâm chiếu thái mao.
Áp Lục giang đầu hồn như tửu,
Khao binh hà dụng cánh đầu lao.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Đầu lao 投醪: đổ rượu xuống suối, lấy tích khi tướng Hoắc Khứ Bệnh 霍去病 thời Tây Hán đánh chiếm lại vùng Hà Tây 河西 (Cam Túc) bị Hung Nô chiếm, Hán Vũ Đế 漢武帝 cho đem rượu đến khao quân. Nhưng rượu ít lính nhiều , Hoắc Khứ Bệnh bảo đổ rượu xuống suối rồi múc lên, tướng sĩ cùng ba quân uống chung. Vì vậy suối ấy mới có tên Tửu Tuyền 酒泉 hoặc Đầu lao hà 投醪河.
Câu trên tác giả muốn nói sông Áp Lục khi quân tràn qua đục như rượu nên không cần đem rượu đổ xuống để uống như xưa nữa.

+++++++


征東歌其六

邊風蕭颯海雲颾，
日足森森照綵旄。
鴨綠江頭渾如酒，
犒兵何用更投醪。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 6

Biên cảnh tiêu điều mây biển reo,
Trời trưa lạnh chiếu bóng cờ nheo.
Áp Lục, nước sông đục như rượu,
Khao quân khỏi phải đổ rượu theo.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Chinh đông ca kỳ 8

Tiền tinh điểu chuẩn cạnh phi dương,
Hậu trận long xà thế mạc đương.
Tinh Vệ diệc tri hàm mộc thạch,
Ngoan đà kim nghĩ giá kiều lương.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Tinh Vệ: chim thần trong thần thoại xưa, nguyên là con gái của Viêm Đế 炎帝, tên là Nữ Oa 女娃, chết đuối tại biển Đông, hoá thành chim, mỏ trắng chân đỏ, đầu có hoa văn, gọi là Tinh Vệ, bay đến núi tây, gắp đá cây quyết lấp biển Đông. Ở đây tác giả muốn nói chim Tinh Vệ cũng biết nhiệm vụ cần lấp biển, giúp quân thiên triều tiến đánh.

Ngoan đà: ba ba và cá sấu, lấp sông làm cầu để tiện đường quân lính đi qua.

+++++++


征東歌其八

前旌鳥隼競飛揚，
後陣龍蛇勢莫當。
精衛亦知銜木石，
黿鼉今擬駕橋梁。

韓上桂
詩文索引韓上桂-七絶1

+++++++


Bài ca chinh đông kỳ 8

Quân tiền phong tiến nhanh như chim cắt,
Trận phía sau rồng rắn khó ai đương.
Rùa sấu giúp bắt cầu qua sông lớn,
Tinh Vệ dùng cây đá lấp đại dương.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Trường Thành

Trường Thành đa ẩm mã,
Vãng vãng tự thành quần.
Mãn nguyệt phiên cung ảnh,
Liên tinh động kiếm văn.
Phong cao thường lạc nhạn,
Sơn hiểm trực tham vân.
Cựu lệ trình Đô uý,
Tân tòng Hoắc Quan Quân.

Hàn Thượng Quế

+++++++

Câu: Trường Thành đa ẩm mã 長城多飲馬: lấy theo ý bài nhạc phủ xưa “ Ẩm mã trường thành quật hành 飲馬長城窟行 (Bài ca cho ngựa uống nước ở hốc Trường Thành)”, tả đời lính thời trước cực khổ trấn thú biên cương, ở Trường Thành chống người Hung Nô lâu ngày không được về nhà.

Hoắc Quan Quân: Quan Quân hầu Hoắc Khứ Bệnh 冠軍侯霍去病, tước hiệu Hán Vũ Đế phong cho tướng Hoắc Khứ Bệnh năm 123 tr.CN.

+++++++


長城

長城多飲馬，
往往自成羣。
滿月翻弓影，
連星動劍文。
風高常落雁，
山險直參雲。
舊隷程都尉，
新從霍冠軍。

韓上桂
詩文索引韓上桂-五律2

+++++++


Trường Thành

Trường Thành nhiều ngựa uống,
Thường tụ họp thành bầy.
Cung nghiêng ánh trăng sáng,
Kiếm loáng bóng sao bay.
Gió mạnh níu thấp nhạn,
Núi hiểm nhô tận mây.
Bộ thuộc trình Đô uý,
Lính mới Hoắc hầu đây.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Nam Hoang ca

Nam Hoang cổ Viêm kiếu,
Thập nguyệt vô sương phi.
Đình toa bi viễn đạo,
Bất dụng ký hàn y.

Đồ Dao Sắt

+++++++

Viêm: tức Viêm Đế, thủ lĩnh bộ tộc Khương, xưa chiếm vùng đất nằm giữa Hoàng Hà và Dương Tử, đánh nhau với Hoàng Đế nhưng thất bại, sau kết hợp với Hoàng Đế đánh Xi Vưu của miền nam. Viêm Đế có thuyết gọi là Thần Nông. Phía nam sông Dương Tử là đất của Bách Việt mà tộc Hán gọi là Nam Hoang.

+++++++


南荒歌

南荒古炎徼，
十月無霜飛。
停梭悲遠道，
不用寄寒衣。

屠瑶瑟
詩文索引屠瑶瑟-五絶

+++++++


Bài ca Nam Hoang

Nam Hoang ngoài biên Viêm cũ,
Tháng mười không có sương sa.
Ngừng thoi, đường dài buồn lắm,
Áo ấm chẳng phải gửi ra.

phanlang#www.tvvn

+++++++

+++++++

Thái liên khúc

Lục Kiều thuỳ liễu lưỡng biên phân,
Nhật mộ Ngô ca cách ngạn văn.
Kỳ giải liên hoa như phấn diện,
Bất tri hà diệp thị la quần.
Thiếp phi lưỡng tưởng nhập thanh khê,
Hạnh tử xuân sam nhất sắc tề.
Dục thái phù dung di nữ bạn,
Hà nhân ký đáo Trữ La tê.

Đồ Dao Sắt

+++++++


採蓮曲

六橋垂柳兩邊分，
日暮吳歌隔岸聞。
祇解蓮花如粉面，
不知荷葉是羅裙。
妾飛兩槳入清溪，
杏子春衫一色齊。
欲採芙蓉詒女伴，
何人寄到苧蘿西。

屠瑶瑟
詩文索引屠瑶瑟-詞

+++++++


Khúc hát hái sen

Lục Kiều liễu rủ hai bên,
Bờ kia chiều vẳng giọng tình Ngô ca.
Hoa sen má phấn ấy là,
Lá sen thành váy lụa sa xanh màu.
Vào khe thiếp đẩy chèo mau,
Áo xuân quả hạnh như nhau chẳng cùng.
Biếu bạn hái đoá phù dung,
Ai người gửi đến tây vùng Trữ La.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Tống ngoại

Tiêu tiêu ngô diệp tác thu thanh,
Huống phục chinh nhân dục viễn hành.
Thử khứ Tây Linh yên thảo bích,
Nguyệt cao sương lạc thuỷ ngân thanh.

Đồ Dao Sắt

+++++++

Tây Linh: còn gọi là Tây Lâm, Tây Thôn, gần cầu Tây Linh ở Tây Hồ, Hàng Châu, nơi chôn danh kỹ Tô Tiểu Tiểu.

+++++++


送外

蕭蕭梧葉作秋聲，
況復征人欲遠行。
此去西泠烟草碧，
月高霜落水痕清。

屠瑶瑟
詩文索引屠瑶瑟-七絶

+++++++


Tiễn người ra ngoài

Ngô đồng rào rạt tiếng thu,
Lại thêm sắp tiễn chinh phu lên đường.
Tây Linh cỏ biếc khói vương,
Trăng cao, ngấn nước, hơi sương xuống đầy.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lữ bích thi kỳ nhất

Phong động giang không Yết cổ thôi,
Hàng kỳ phiêu triển Phụng Thành khai.
Tướng quân chiến tử quân vương hệ,
Bạc mệnh hồng nhan mã thượng lai.

Tống Huệ Tương

+++++++

Tống Huệ Tương 宋蕙湘: quê Kim Lăng 金陵, cung nữ của Hoằng Quang 弘光 Phúc Vương Chu Do Tung 福王朱由崧.
15 tuổi, Nam Kinh bị quân Thanh đánh chiếm năm 1645, bị bắt . Có đề thơ trên vách quán trọ phía đông
Lộ Vương Thành 潞王城 ở huyện Cổ Cấp 古汲縣, nói về thân phận của cô là một người có sắc đẹp bị
giặc bắt đưa lên phía bắc hầu hạ chúng.

Hoằng Quang 弘光: năm 1644 Lý Tự Thành 李自成 đánh chiếm Bắc Kinh, vua Minh là Sùng Trinh đế
Chu Do Kiểm 崇禎帝朱由檢 treo cổ ở Môi Sơn, sau đó Thanh binh đánh vào quan ải, văn võ đại thần
nhà Minh chạy về phương nam, từ sông Hoài trở về nam thuộc Nam Minh. Cùng năm 1644,
Phúc Vương Chu Do Tung 福王朱由崧 đang cai trị vùng phía nam, xưng đế tại Nam Kinh lấy niên hiệu
Hoằng Quang 弘光. Quân Thanh tiến đánh Dương Châu, rồi vây hãm Nam Kinh, không lâu Nam Kinh
bị phá 1645, Phúc Vương Hoằng Quang bị bắt làm tù, quan lại cung nữ cũng bị bắt làm nô lệ thê thiếp người Thanh.

+++++++


旅壁詩 其一

風動江空羯鼓催，
降旂飄颭鳳城開。
將軍戰死君王系，
薄命紅顏馬上來。

宋蕙湘
詩詞索引張煌言-七絶3

+++++++


Thơ đề vách trọ kỳ 1

Trống Hồ giục, gió rung sông vắng,
Thành Phụng hàng cờ trắng tung bay.
Vua bị bắt tướng quân đấu chết,
Thiếp hồng nhan mệnh bạc thảm thay.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Họa Tần Hoài nạn nữ Tống Huệ Tương「 Lữ bích」 vận（ nhâm dần ）

Liệp hỏa hoành giang thiết kỵ thôi,
Lục triều tỏa thược nhất thời khai；
Ngọc nhan không tác tì bà oán,
Thùy giáo Minh Phi xuất tái lai！

Trương Hoàng Ngôn

+++++++

Liệp hoả: xưa các bộ lạc du mục khi đi săn đốt lửa bao quanh để vây bắn thú, về sau dùng trong quân đội, ở đây chỉ chiến hoả của quân Thanh, muốn chỉ đội chủ lực của Thanh binh vượt sông đánh Nam Kinh.

Lục triều toả thược nhất thời khai: Nam Kinh là kinh đô của Lục triều, trước đây cửa thành đóng không ai đến xâm phạm, nay bị quân Thanh vây hãm đánh phá, phải mở cửa đầu hàng.

+++++++


和秦淮難女宋蕙湘「旅壁」韻（壬寅）

獵火橫江鐵騎催，
六朝鎖鑰一時開；
玉顏空作琵琶怨，
誰教明妃出塞來！

張煌言
詩詞索引張煌言-七絶3

+++++++


Hoạ vần bài "Thơ vách trọ" của thiếu nữ Tần Hoài bị nạn Tống Huệ Tương (nhâm dần 1662)

Chiến hoả vượt sông, thiết kỵ qua,
Lục triều thành cấm đã mở ra;
Nếu buộc Minh Phi không xuất tái ,
Ai người làm khúc oán tì bà!

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lữ bích thi kỳ nhị

Quảng mạch hoàng trần ám mấn nha,
Bắc phong xuy diện lạc duyên hoa;
Khả liên dạ nguyệt Không hầu dẫn,
Kỷ độ khung lư bạn mộ già.

Tống Huệ Tương

+++++++

Khung lư: lều ở làm bằng da thú của những bộ lạc du mục phương bắc.

+++++++


旅壁詩 其二

廣陌黃塵暗鬢鴉，
北風吹面落鉛華；
可憐夜月箜篌引，
幾度穹廬伴暮笳。

宋蕙湘
詩詞索引張煌言-七絶3

+++++++


Thơ đề vách trọ kỳ 2

Bụi đường vàng, bám tóc đen bạc thếch,
Gió bấc về, thổi mặt rụng phấn son;
Bài Không hầu, trăng đêm thương phận bạc,
Tiếng Hồ già, lều da thú héo hon!

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lữ bích thi kỳ tam

Xuân hoa như tú liễu như yên,
Lương dạ tri tâm họa các miên；
Kim nhật tương tư hồn thị mộng,
Toán lai khả hận thị thương thiên.

Tống Huệ Tương

+++++++


旅壁詩 其三

春花如繡柳如煙，
良夜知心畫閣眠；
今日相思渾是夢，
算來可恨是蒼天。

宋蕙湘
詩文索引張煌言-七絶3

+++++++


Thơ đề vách trọ kỳ 3

Mày liễu sương, mặt như hoa gấm,
Ngủ lầu thơm đêm mát trong lành;
Đến hôm nay mơ hồ mộng ảo,
Tính toán ra khiến hận ông xanh.

phanlang@www.tvvn

+++++++

+++++++

Lữ bích thi kỳ tứ

Doanh doanh thập ngũ cập kê sơ,
Dĩ tác Minh Phi biệt cố lư；
Thùy tán thiên kim đồng Mạnh Đức,
Tương hoàng kỳ hạ thục Văn Cơ？

Tống Huệ Tương

+++++++

Cập kê 及笄: tuổi cài trâm, còn gọi là “ký kê 既笄”, xưa chỉ tục lệ người Hán, con gái tuổi đủ 15, kết tóc, dùng trâm cài; cho nên nói tuổi cập kê là tròn 15 tuổi, có thể kết hôn.

Mạnh Đức: Tào Tháo bỏ vàng chuộc Thái Diễm (Văn Cơ) bị người Hồ bắt thời Hán.

Tương hoàng kỳ 鑲黃旗: một trong tám kỳ của quân Thanh, cờ màu vàng có viền đỏ. Tương hoàng kỳ do chính vua Thanh chỉ huy, quân gồm thân binh, thị vệ và các tôn thất bà con dòng họ với vua.

+++++++


旅壁詩 其四

盈盈十五及笄初，
已作明妃別故廬；
誰散千金同孟德，
鑲黃旗下贖文姬？

宋蕙湘
詩詞索引張煌言-七絶3

+++++++


Thơ đề vách trọ kỳ 4

Tuổi mười lăm cập kê dung nhan đẹp,
Đã rời nhà lên bắc giống Minh Phi;
Ai người bỏ ngàn vàn như Mạnh Đức,
Dưới cờ Thanh chuộc lại Thái Văn Cơ?

phanlang@www.tvvn

+++++++