Huyết thi đề y trung

Song long ao chiến huyết huyền hoàng,
Oán hận triệu nguyên phó Đại Giang .　
Đạo hải Lỗ Liên kim nhưng tích,
Hoành sóc A Man khái đương khang .　
Chỉ ứng xã tắc công lê thứ,
Na hứa san hà tư đế vương .
Hãn tạm thần châu xích tử huyết,
Uổng ngôn chánh đạo thị thương tang .

Lâm Chiêu

Lâm Chiêu 林昭 (1932-1968) : nữ sĩ hoạt động đòi tự do nhân quyền, tên thật là Bành Lệnh Chiêu 彭令昭, quê Tô Châu, Giang Tô . Năm 1957 tại đại học Bắc Kinh, tham gia đòi nhân quyền, chống đảng cộng sản Trung Hoa, chống Mao Trạch Đông, bị bắt tù năm 1960 . Trong ngục, viết nhật ký và huyết thư trên áo phản đối, hoạ thơ của Mao Trạch Đông theo lối chống đối . Năm 1968 bị xử tử bí mật trong tù .

Huyền hoàng : trời đất .
Triệu nguyên : triệu đầu, chỉ nhân dân .
Đại Giang : sông Dương Tử .
Lỗ Liên : nhân vật thời Chiến Quốc, can gián vua Triệu không đầu hàng Tần, doạ sẽ nhảy xuống biển chết .
Lê thứ : chỉ toàn dân .
Đế vương : vua, chỉ Mao Trạch Đông .
Thần châu : chỉ chín châu ( lục địa Trung Hoa )
Thương tang : biển hoá thành ruộng dâu, chỉ sự biến đổi .
A Man : Tào Tháo, nhân vật thời Tam Quốc, khi đi đánh Tôn Quyền, đêm trăng uống rượu trên sông Đại Giang, múa giáo rất khảng khái .


血詩題衣中

雙龍鏖戰血玄黄，
冤恨兆元付大江。　
蹈海魯連今仍昔，
橫槊阿瞞慨當慷。　
只應社稷公黎庶，
那許山河私帝王。　
汗慚神州赤子血，
枉言正道是滄桑。

林昭


Thơ máu viết trên áo 　

Lưỡng long tranh chiến máu ngập trời,
Oán hận triệu người giao nước trôi .
Nhảy biển Lỗ Liên, nay học trước,
Hoành giáo Tào Man, khảng khái xưa .
Chỉ mong xã tắc chung dân nước,
Nào muốn núi sông riêng của vua .
Máu đổ trung nguyên toàn bách tính,
Uổng xưng chánh đạo hoá biển dâu .

phanlang

++++++++++++++++++

Dưới đây là bài của Mao Trạch Đông làm khi đánh chiếm Nam Kinh, Lâm Chiêu đã hoạ lại như trên cho rằng Mao Trạch Đông nói láo, xưng là chánh đạo mà giết dân như ngoé, bắt người bỏ tù, Lâm Chiêu chỉ mong xã tắc là của muôn dân, chứ không phải riêng vua nào cai trị .

占領南京

鍾山風雨起蒼黄，
百萬雄師過大江。
虎踞龍盤今勝昔，
天翻地覆慨而慷。
宜將剩勇追窮寇，
不可沽名學霸王。
天若有情天亦老，
人間正道是滄桑。

毛澤東

Chiếm lĩnh Nam Kinh

Chung Sơn phong vũ khởi thương hoàng,
Bách vạn hùng sư quá Đại Giang .
Hổ cứ long bàn kim thắng tích,
Thiên phiên địa phúc khái nhi khang .
Nghi tương thặng dũng truy cùng khấu ，
Bất khả cô danh học Bá Vương .
Thiên nhược hữu tình thiên diệc lão,
Nhân gian chánh đạo thị thương tang .

Mao Trạch Đông

Chung Sơn 鍾山 : tức Tử Kim Sơn 紫金山, nằm phía đông Nam Kinh, thủ phủ của Trung Hoa Dân Quốc .
Thương hoàng 蒼黄 : khẩn cấp, nhanh nhẹn .
Đại Giang : sông Dương Tử, quân ba mặt tây, đông, bắc vượt Đại Giang đánh Nam Kinh .
Hổ cứ long bàn 虎踞龍盤 : nói địa thế của Nam Kinh (Kiến Nghiệp cũ) là đất của đế vương . Xưa Khổng Minh qua Đông Ngô thấy địa thế của Kiến Nghiệp khen rằng : " Chung Sơn long bàn (rồng cuộn), Thạch Đầu hổ cứ (cọp ngồi), thử đế vương chi trạch 鍾山龍盤,石頭虎踞，此帝王之宅 " .
Bất khả cô danh học Bá Vương 不可沽名學霸王 : không thể mua danh anh hùng như Hạng Võ tha cho Lưu Bang khi Lưu Bang còn yếu, để sau nầy Lưu Bang quân đông thế mạnh phản kích tiêu diệt Hạng Võ .


Chiếm Nam Kinh

Gió giăng mưa giật Chung San,
Hùng binh trăm vạn vượt tràn qua sông.
Hổ ngồi rồng cuộn chiếm xong,
Hiên ngang đất ngả trời long đì đùng .
Thừa thắng đuổi giặc tận cùng,
Mua danh đừng học tôn sùng Bá Vương .
Trời kia có mắt làm gương,
Đến ngày chánh đạo tang thương đổi đời .

phanlang

+++++++

Lâm Chiêu ngục trung thi 　
　 　　
Sinh mệnh tự gia thụ,
Ái tình nhược lệ hoa .
Tự do chiêu lâm xứ,
Hân hân nghênh nhật hoa .
Sinh mệnh nguy nhiên tại,
Ái tình vô tuyệt kỳ .
Nguyện tuẫn tự do tử,
Chung bất kham vi nô .

Lâm Chiêu

林昭獄中詩
　　 　　
生命似嘉樹,
愛情若麗花。 　　
自由昭臨處,
欣欣迎日華。 　　
生命巍然在,
愛情無絕期。 　　
原殉自由死,
終不堪為奴。

林昭


Thơ trong tù của Lâm Chiêu

Tính mệnh như cây xinh,
Sinh tình yêu hoa đẹp .
Tự do toả khắp nơi,
Mừng hào quang lớp lớp .
Tính mệnh nguy nhưng còn,
Tình yêu mãi không thôi .
Vì tự do nguyện chết,
Quyết không làm tì nô .

phanlang

++++++

Bi phẫn thi

Mai cốt hà tu định Bắc Mang, 　　
Minh u ninh giáo bút đê ngang . 　　
Bình sinh lỗi lạc ngụy kỳ khí, 　　
Hóa tác thanh phong ý cánh tràng .

Lâm Chiêu

Bắc Mang 北邙 : tên núi gần Lạc Dương, nơi có lăng tẩm của vua chúa và quan lớn thời xưa, là nơi chôn cất lý tưởng dành cho giới quý tộc . Cổ đại có câu : “ Sinh tại Tô Hàng, táng ư Bắc Mang 生在蘇杭，葬於 北邙 Sinh tại Tô Châu, Hàng Châu, chôn tại Bắc Mang ” .
Câu chót ý muốn nói sẽ hoá thành gió thổi mát lâu dài cho mọi người .

悲憤詩

埋骨何須定北邙， 　　
銘幽寧教筆低昂。 　　
平生磊落魏奇氣， 　　
化作清風意更長。

林昭
1958


Bài thơ đau thương phẫn hận

Chôn xác đâu cần phải Bắc Mang,
Ghi công xuống bút quét dọc ngang .
Một đời khí cao cùng chí cả,
Chết thành gió thổi mát ngập tràn .

phanlang

+++++++
+++++++

Trúc chi từ

Cù Đường giáp khẩu lãnh yên đê,
Bạch Đế thành đầu nguyệt hướng tê .
Xướng đáo "Trúc chi" thanh yết xứ,
Hàn viên tình điểu nhất thời đề .
"Trúc chi" khổ oán oán hà nhân,
Dạ tĩnh sơn không yết hựu văn .
Man nhi Ba nữ tề thanh xướng,
Sầu sát giang lâu bệnh sứ quân .
Ba đông thuyền phảng thượng Ba tê,
Ba diện phong sinh vũ cước tề .
Thủy liễu lãnh hoa hồng thốc thốc,
Giang ly thấp diệp bích thê thê .
Giang bạn thùy nhân xướng "Trúc chi",
Tiền thanh đoạn yết hậu thanh trì .
Quái lai điệu khổ duyên từ khổ,
Đa thị Thông Châu Tư Mã thi .

Bạch Cư Dị

-------

Trúc chi từ

Sương lạnh xuống Cù Đường đầu núi,
Bạch Đế thành trăng chiếu về tây .
"Trúc chi" ẩn ức đâu đây,
Chim quang vượn lạnh vang đầy tiếng kêu .
Bài cành trúc điệu reo u oán,
Đêm núi sâu lúc thoảng lúc xa .
Thục man nam nữ cùng ca,
Nghe buồn muốn chết chính là sứ quân .
Thuyền Ba đông ngược sông chèo tới,
Mưa theo thuyền gió dội sóng lan .
Lạnh hồng hoa nghễ hàng hàng,
Cỏ giang ly ướt mọc tràn sông xanh .
Bài "Trúc chi" ai đành hát mãi,
Trước nghẹn ngào, chẫm rãi về sau .
Điệu buồn là bởi lời đau,
Đau như Tư Mã Thông Châu thơ đày .

phanlang
2006

--------

竹枝詞

瞿塘峽口冷煙低，
白帝城頭月向西。
唱到竹枝聲咽處，
寒猿晴鳥一時啼。
竹枝苦怨怨何人，
夜靜山空歇又聞。
蠻兒巴女齊聲唱，
愁殺江樓病使君。
巴東船舫上巴西，
波面風生雨腳齊。
水蓼冷花紅蔟蔟，
江蘺濕葉碧萋萋。
江畔誰人唱竹枝，
前聲斷咽後聲遲。
怪來調苦緣詞苦，
多是通州司馬詩。

白居易
全唐詩卷28_3

-------

+++++

Yến tử từ tứ thủ

Nghi Nam thảo sanh xuân hựu quy ，
Mỹ nhân xuân bệnh giảm yêu vi .
Hà như sứ quân đường tiền yến ，
Tương đắc xuân sồ nhập mạc phi .
Yến tử tương sồ xuân hựu thâm ，
Bất kham xuân tứ tự thu tâm .
Đông giao xuân nhập xa tiền cảnh ，
Đãng tử mã đề hà xứ tầm ？
Yến tử lai thì xuân vũ hương ，
Yến tử khứ thì thu vũ lương .
Uyên ương nhất sanh bất tác khách ，
Dạ dạ bất ly song tỉnh đường .
Yến Tử lâu đầu thị thiếp gia ，
Yến lai yến khứ nhập dung hoa .
Chỉ ưng Hàn Trọng tương tư cốt ，
Hóa tác triều trung tịnh đế hoa .

Dương Duy Trinh

Nghi Nam thảo : tức hoa Vong Ưu , bông màu vàng

Hàn Trọng : người yêu của con gái Ngô Phù Sai . Hàn Trọng và Tiểu Ngọc
( tên người con gái ) yêu nhau , Hàn Trọng nhờ cha mẹ đi hỏi cưới Tiểu Ngọc ,
nhưng Phù Sai không chịu gả , Tiểu Ngọc buồn oán rồi chết , Hàn Trọng ra trước
mồ thủy táng của Tiểu Ngọc ngồi mãi suốt ngày này qua ngày khác.
Về sau tương truyền hai người hóa thành hai đóa hoa sen cùng một cuống hoa ,
được gọi là " Tịnh đế hoa " hoặc " Liên tâm phù dung " .



Bài từ chim én

Nghi Nam xuân đến xanh tươi,
Giai nhân xuân ốm lưng hư mấy phần .
Chim én trước nhà sứ quân,
Dẫn con bay nhập quây quần màn che .
Là khi xuân hết chớm hè,
Khiến cho xuân ý đã nghe thu tàn .
Thành đông xuân nhập xe chàng,
Ngựa phi đãng tử lên đàng , tìm đâu ?
Én về mưa rắc hương lâu,
Én đi thu lạnh giọt sầu mưa rơi .
Uyên ương từng cặp quen hơi,
Ao nhà âu yếm không rời đêm đêm .
Bên lầu Yến Tử nhà em,
Én đi én đến xuân thêm giảm trừ .
Thích chàng Hàn Trọng tương tư,
Trong triều mọc đóa tương tư bên người .

Phan Lang


燕子辭四首

宜男草生春又歸，
美人春病減腰圍。
何如使君堂前燕，
將得春雛入幕飛。
燕子將雛春又深，
不堪春思似秋心。
東郊春入車前景，
盪子馬蹄何處尋？
燕子來時春雨香，
燕子去時秋雨涼。
鴛鴦一生不作客，
夜夜不離雙井塘。
燕子樓頭是妾家，
燕來燕去入容華。
只應韓重相思骨，
化作潮中並蒂花。

楊維楨
楊維楨詩選

++++++

Liễu chi từ

Ngô trung liễu chi thương xuân sấu ，
Hồ trung trúc chi Chiết thủy thu .
Thuyết dữ Tiền Đường Tô Tiểu Tiểu ，
Liễu chi sầu tự Trúc chi sầu .

Quách Dực



Bài từ Cành liễu

Liễu đất Ngô thương xuân nên vàng vỏ
Trúc hồ buồn vì sông Chiết vào thu
Về Tiền Đường nói với nàng Tô Tiểu
Sầu Liễu chi , sầu Cành Trúc như nhau

Phan Lang


柳枝詞

吴中柳枝傷春瘦，
湖中竹枝浙水秋。
說與錢唐蘇小小，
柳枝愁似竹枝愁。

郭翼
诗词索引明郭翼

+++++

++++++

Tạp vịnh tam thủ

Nhất chẩm bắc song Chu Dịch ，
Ngũ huyền nam phong Thuấn cầm .
Tự thị vô tâm phú quý ，
Tòng giao độn tích sơn lâm .

Tiên nhân hạnh hoa mãn thụ ，
Xử sĩ dương liễu đương môn .
Bạch phát ô sa kỳ cục ，
Lục thủy thanh sơn tửu tôn .

Triêu cấp quất tuyền đan tỉnh ，
Mộ canh huệ phố chi điền .
Trửu hậu trường sanh hữu quyết ，
Nhất tiếu tằng hứa tương truyền .

Quách Dực

Ô sa : Mủ bằng the đen của đạo sĩ , hoặc viên chức .
Trửu hậu : sách thuốc , phương thuốc hoặc cách tu luyện .



Vịnh tạp

Cửa bắc Chu Dịch một gối
Gió nam đàn Thuấn năm dây
Tự coi không màng phú quý
Núi rừng ẩn tích am mây

Dương liễu che nhà xử sĩ
Người tiên hoa hạnh đầy cây
Cuộc cờ mủ đen tóc bạc
Non xanh nước biếc rượu đầy

Sáng múc suối cam giếng thuốc
Chiều cày ruộng huệ vườn tiên
Phương cách sống lâu cũng có
Cười to từng hứa tương truyền

Phan Lang


雜詠三首

一枕北窗周易，
五弦南風舜琴。
自是無心富貴，
從教遁迹山林。
仙人杏花滿樹，
處士楊柳當門。
白髮烏紗棋局，
綠水青山酒尊。
朝汲橘泉丹井，
暮耕蕙圃芝田。
肘後長生有訣，
一笑曾許相傳。

郭翼
诗词索引明郭翼-六言

+++++

++++++

Tương linh tháo

Tương chi thủy hề cửu chi ，
Tương chi san hề Cửu Nghi .
Hoàng nhất khứ hề hà thời quy ，
Phan long nhiêm hề trục long phi .
Sanh đồng cung ，
Tử đồng huyệt ，
Chiêu hoàng y hề phục hoàng triệt .
Cửu Nghi thủy ，
Cửu Nghi san ，
Cửu Nghi triệt tích tại kỳ gian .
Vọng phi long hề vị lai hoàn .
Tương chi lệ hề thành thủy ，
Tương chi thạch hề thành ban .

Dương Duy Trinh

Cửu Nghi : núi Cửu Nghi ở đất Thương Ngô , chín ngọn giống nhau ,
tương truyền nơi chôn vua Thuấn ( chết khi đi du hành phương nam ) .

Phan long : nắm râu rồng , chỉ vua khi chết được rồng thả râu xuống đem đi .



Khúc đàn của thần sông Tương

Nước Tương chừ chín nhánh sông,
Núi Tương chừ chín ngọn trùng Cửu Nghi .
Về không , vua đã ra đi,
Râu rồng nắm lấy quyết đi theo rồng .
Tử sinh một mộ một cung,
Chừ tìm lục áo mịt mùng dấu xưa .
Cửu Nghi sông ấy nắng mưa,
Cửu Nghi núi ấy đã thừa phân chia .
Cửu Nghi vết tích còn kia,
Rồng bay chừ ngóng , trở về lại không ?
Lệ Tương chừ đã thành sông,
Đá Tương chừ cũng thành bông đốm vàng .

Phan Lang


湘靈操

湘之水兮九支，
湘之山兮九疑。
皇一去兮何時歸，
攀龍髯兮逐龍飛。
生同宮，死同穴，
招皇衣兮复皇轍。
九疑水，
九疑山，
九疑轍跡在其間。
望飛龍兮未來還。
湘之涙兮成水，
湘之石兮成斑。

楊維楨
楊維楨詩選

+++++

+++++++

Giao Chỉ Thị Kiều dịch hí tác dược danh thi

Trường không thanh mang mang,
Đại trạch tả nguyệt sắc .
Sứ quân tử hà lai,
Sơn tiêu viễn vu dịch .
Hổ lang độc thảo tùng,
Lệ như duyên thủy tích .
Cánh khổ Sâm dữ Thương,
Cốt nhục quế hải cách .
Vấn thiên hà đương quy.
Thiên nam tinh hán bạch .

Trần Phu

Thị Kiều dịch 市橋驛 : trạm dịch thuộc huyện An Việt 安越縣, gần sông Thị Kiều Giang 市橋江, tỉnh Bắc Giang 北江, Việt Nam .
Duyên thuỷ 鉛水 : chỉ nước mắt chảy lóng lánh như chì, bạc .

Không tương Hán nguyệt xuất cung môn,
Ức quân thanh lệ như duyên thủy .
Lý Hạ - Kim đồng tiên nhân từ Hán ca
空將漢月出宮門，
憶君清淚如鉛水。
李賀 - 金銅仙人辭漢歌

Bài thơ có nhiều tên thuốc :

Không thanh 空青 : còn có tên Thanh du vũ 青油羽, Thanh thần vũ 青神羽, công hiệu mát gan, thanh nhiệt, sáng mắt .
Trạch tả 澤瀉 : tên khoa học Alisma orientalis(Sam.)Juzep, giúp lợi tiểu, khó thở .
Sứ quân tử 使君子: tức Quisqualis indica L, chữa giun lãi, sát trùng .
Sơn tiêu 山椒 : sơn tiêu thảo, Pellionia minima Makino, chữa khớp xương, trặt gân, rắn cắn .
Lang độc 狼毒 : Euphorbia fischeriana Steud, sát trùng, trị ghẻ lở .
Như duyên 如鉛 : giải độc, sát trùng, chữa ho, nhiều đàm, suyễn .
Khổ sâm 苦參 : thanh nhiệt, sát trùng, lợi tiểu .
Nhục quế 肉桂 : Cinnamomum cassia Presl, làm ấm người, chống lạnh, dễ thở .
Đương quy 當歸 : Angelica sinensis, điều kinh, nhuận trường .



Trạm Thị Kiều Giao Chỉ làm thơ vui tên thuốc

Trời rộng mênh mông xanh thẳm,
Đầm lớn ánh trăng chảy đầy .
Sứ quân ở từ đâu đến,
Đầu núi đi thú xa xôi .
Nước mắt long lanh nhỏ xuống,
Cỏ độc lang hổ thành bầy .
Sâm thương đêm ngày cách trở,
Cốt nhục biển Quế phân chia .
Hỏi trời ngày nào trở lại,
Phương Nam ngân hán sáng soi .

Phan Lang


交趾橋市驛戲作藥名詩

長空青茫茫，
大澤瀉月色。
使君子何來，
山椒逺於役。
虎狼毒草叢，
淚如鉛水滴。
更苦參與商，
骨肉桂海隔。
問天何當歸，
天南星漢白。

陳孚
詩詞索引元陳孚古風

+++++++