+++++++

Viên Khải

Viên Khải 袁凱 (1310-?), tự Cảnh Văn 景文, hiệu Hải Tẩu 海叟, quê Hoa Đình 華
亭, Tùng Giang 松江 ( nay là Tùng Giang 松江, Thượng Hải 上海 ), thi nhân thời
Minh sơ. Thuở nhỏ hiếu học, có tài biện luận, giỏi làm thơ, được gọi “ Viên Bạch
Yến 袁白燕 ” nhờ làm bài Bạch yến thi 白燕詩. Cuối triều Nguyên làm Phủ lại 府
吏, năm 1370 ( Hồng Vũ năm thứ 3 洪武三年 ), nhậm chức Giám sát ngự sử 監察禦
史, trở thành cận thần của Chu Nguyên Chương, kiến nghị xin cho các bậc nho sĩ
vào triều giảng dạy quan lại về kinh sử cùng quân thần chi lễ (lễ tôi thần đối
với vua), được chấp nhận. Nhưng Chu Nguyên Chương sau khi ổn định cơ nghiệp,
trở nên đa nghi tàn ác, đã giết nhiều công thần vì những lỗi nhỏ nên Viên Khải
sợ, và để tránh tai hoạ đã giả điên, xin miễn chức vì bệnh rồi về quê.
Chu thuở trước cạo đầu đi tu sau trở thành giặc cướp nên cấm không cho ai nói
hoặc viết những chữ Tăng 僧, Quang đầu 光頭 (trọc đầu) hoặc Lưu khấu mao tặc 流
寇毛贼 (giặc cỏ) v. v... Hai chữ Sinh 生 và Tăng 僧 đồng âm, Tắc 則 và Tặc 賊
đồng âm, nên cũng cấm. Một vị quan khi dâng sớ có những chữ: "Thiên SINH thánh
nhân, vi dân tác TẮC 天生聖人, 為民作則 (Trời sinh thánh nhân, vì dân bày ra
khuôn phép - luật)" khiến Chu Nguyên Chương nổi giận, cho rằng cố ý phạm nên
bắt chém ngang lưng, lột da...
Một sự kiện khác, Viên Khải được lệnh
Chu Nguyên Chương theo thái tử Ý Văn 懿文 đi tra hỏi tù nhân; vì thái tử nhân
từ nên khi trở về Chu hỏi Viên Khải thế nào? Viên Khải nói: Bệ hạ pháp luật
chính đáng, đông cung tâm ý nhân từ, hai bên đều hay cả. Bắt đầu từ đó Chu cho
rằng Viên Khải đi hàng hai, không trung thành nên nghi ngờ. Khải sợ phải giả
điên xin nghỉ về quê.
Thơ Viên Khải không dám nói về tình hình hiện thực, chỉ chú trọng đến tình hoài
cá nhân, đất khách nhớ nhà, tiễn đưa bạn hữu v. v... Cổ thể theo lối Hán Ngụy, ca
hành, cận thể theo cách của Đỗ Phủ v. v...
Có " Hải Tẩu tập 海叟集", "Tại dã tập 在野集".

+++++++

+++++++

Phố Khẩu trúc chi (nhất tác Phố Khẩu ẩm tửu)

Phố thượng hà hoa sinh tử yên,
Ngô cơ tửu tứ cận nhân thuyền.
Cánh tương hà diệp bao ngư giải,
Lão tử Giang Nam bất oán thiên.

Viên Khải

+++++++


浦口竹枝 (一作浦口飲酒)

浦上荷花生紫烟，
吳姬酒肆近人船。
更將荷葉包魚蟹，
老死江南不怨天。

袁凱
詩文索引袁凱-詞

+++++++


Bài trúc chi Phố Khẩu (Phố Khẩu uống rượu)

Hoa sen sương tía trên bờ,
Gái Ngô lập quán nhởn nhơ cạnh thuyền.
Lá sen gói cá cua riêng,
Lão đây có chết cũng ghiền Giang Nam.

phanlang

+++++++

+++++++

Điệu Vương Sinh

Môn ngoại đào hoa lạc tiệm đa,
Nhất song tân yến hựu lai qua.
Ký ngữ thành đông Vương cống sĩ,
Kim niên xuân tửu vị như hà.

Viên Khải

+++++++


調王生
門外桃花落漸多，
一雙新燕又来過。
寄語城東王貢士，
今年春酒味如何。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶5

+++++++


Bỡn Vương Sinh

Hoa đào ngoài cửa rụng nhiều,
Một đôi én lượn rập rìu ngoài song.
Hỏi Vương cống sĩ thành đông,
Rượu xuân ủ đã nhạt nồng ra sao.

phanlang

+++++++

+++++++

Đề kỹ Triển Tăng Tăng tượng

Bất kiến Thu Nương kim kỷ niên,
Thủy quang san sắc tự du nhiên.
Nguyệt minh lâu thượng thiên như thủy,
Do ức Lương Châu đệ tứ huyền.

Viên Khải

++++++++


Thu Nương: mỹ nhân đời Đường.

Thuỷ quang: ánh nước, chỉ sóng mắt của mỹ nhân.

San sắc: màu núi, chỉ đôi mày xanh của người đẹp.

Thủy quang san sắc tự du nhiên: nét mày ánh mắt của Triển Tăng Tăng vốn u buồn,
xa xôi.

Lương Châu đệ tứ huyền:
Bốn dây đàn tì bà khi trổi khúc Lương Châu:
Dây 1: là Trà biệt 茶別, danh kỹ Trường An Hoa Thối Hồng 花退紅 gá nghĩa cùng
người buôn trà Ngô Danh Thế 吳名世 đất Cửu Giang, đi 3 năm không về; vì buôn
bán mà chia tay nên gọi là Trà biệt.
Dây 2: là Cải quan 改官, Bạch Cư Dị bị
biếm làm Tư mã Giang Châu nguyên nhân vì khi Vũ Nguyên Hành 武元衡 bị sát thủ
giết ở Trường An, Bạch yêu cầu tìm hung thủ và người chủ mưu, nhưng phe kia quá
mạnh nên Bạch bị giáng chức và đổi đi, gọi là Cải quan.
Dây 3: Thu mộng 秋夢, thương nhân Ngô Danh Thế bị bắt tòng quân lúc đi xa buôn
trà, bị chết. Vợ là Hoa Thối Hồng được người anh bà con ở Trường An báo tin,
nằm mộng thấy chồng về, đó là Thu mộng.
Dây 4: Tống khách 送客, đêm khuya Bạch
Cư Dị tiễn bạn ở Tầm Dương,nghe được tiếng đàn tì bà ai oán và gặp Hoa Thối
Hồng, vì vậy mới cảm xúc sáng tác bài Tì bà hành nổi tiếng.

Ở đây khi danh kỹ Triển Tăng Tăng đờn giây thứ tư khúc Lương Châu, tác giả
muốn nói đến sự chia tay ly biệt...

+++++++


題妓展僧僧像

不見秋娘今㡬年，
水光山色自悠然。
月明樓上天如水，
猶憶梁州第四絃。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶5

+++++++


Đề tượng kỹ nữ Triển Tăng Tăng

Không gặp Thu Nương đã bấy lâu ,
Bóng nước màu non cứ mãi sầu.
Trời thanh lầu sáng vầng trăng chiếu,
Nhớ về dây bốn khúc Lương Châu?

phanlang

+++++++

+++++++

Quá Tầm Dương

Dạ bạc Tầm Dương giang thượng sa,
Biển chu hà xứ tải tỳ bà.
Tây phong bất quản thuỷ lưu khứ,
Y cựu mãn đinh khai địch hoa.

Viên Khải

+++++++


過潯陽

夜泊潯陽江上沙，
扁舟何處載琵琶。
西風不管水流去，
依舊滿汀開荻花。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶5

+++++++


Qua Tầm Dương

Đỗ bến Tầm Dương đêm đã sâu,
Tì bà thuyền chở đến nơi nào.
Gió tây không thể ngăn dòng nước,
Lau nở đầy bờ như cũ thôi.

phanlang

+++++++

+++++++

Chư công huề tửu Tô Đài tiễn biệt túy quy hải thượng tác thử phụng tạ

Ngô Vương châu thượng bách hoa khai,
Hoa hạ nhân nhân khuyến tửu bôi.
Túy ngọa xuân giang tam bách lý,
Bất tri nguyệt quá Hải Môn lai.

Viên Khải

+++++++


諸公擕酒蘇臺餞别醉歸海上作此奉謝

呉王洲上百花開，
花下人人勸酒盃。
醉卧春江三百里，
不知月過海門来。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶5

+++++++


Các ông mang rượu lên Tô Đài tiễn biệt, say về ngoài biển,
làm thơ nầy để kính cảm tạ

Trăm hoa nở bãi Ngô Vương,
Thay nhau mời cạn hồ trường rượu ngon.
Ngờ đâu trăng quá Hải Môn,
Sông ba trăm dặm vẫn còn nằm say.

phanlang

+++++++

+++++++

Kinh sư quy chí Đan Dương phùng Hầu sinh đại tuý

Bạch hạ tây phong xuy dạ lương,
Ngũ Hồ thu thảo trước vi sương.
Thiên gia châm xử sơ lăng loạn,
Độc khách quan san chánh miểu mang.
Quy khứ định ưng tàn lạp tận,
Phiêu linh do hạnh thử thân cường.
Đan Dương quách lý doanh tôn tửu,
Thả vị Hầu Ba phát tuý cuồng.

Viên Khải

+++++++


京師歸至丹陽逢侯生大醉

白下西風吹夜涼，
五湖秋草著微霜。
千家砧杵初凌亂，
獨客關山正渺茫。
歸去定應殘腊盡，
飄零猶幸此身強。
丹陽郭里盈樽酒，
且為侯芭發醉狂。

袁凱
詩文索引袁凱-七律2

+++++++


Kinh sư về nhà đến Đan Dương gặp Hầu sinh say lớn

Gió tây thổi lạnh trời đêm,
Ngũ Hồ sương mỏng phủ mềm cỏ thu.
Khắp nơi chày đập lu bù,
Khách cô trôi nổi dặm mù quan san.
Trở về định tháng chạp tàn,
Lênh đênh may vẫn kiện khang thân này.
Đan Dương rượu thịt tràn đầy,
Vì Hầu Ba hãy uống say đến cuồng.

phanlang

+++++++

+++++++

Kỷ Mùi Cửu nhật đối cúc đại tuý hí tác tứ thủ (Hồng Vũ thập nhị niên) kỳ nhất

Lão phu ái thử hoàng kim nhị,
Nhi tử tu tương bạch tửu xa.
Trực đáo tàn dương hạ thiên khứ,
Cánh thiêm đăng hoả chiếu y tà.

Viên Khải

+++++++


己未九日對菊大醉戲作四首（洪武十二年）其一

老夫愛此黄金蕊，
兒子須將白酒賒。
直到殘陽下天去，
更添燈火照欹斜。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶1

+++++++


Ngày Trùng cửu năm Kỷ Mùi đối cúc uống quá say làm chơi bốn bài (1379) - Kỳ 1

Lão phu rất thích cúc nhụy vàng,
Con cái nên đem rượu trắng sang.
Đến lúc tàn dương khi trời xuống,
Hãy đốt đèn lên rọi áo choàng.

phanlang

+++++++

+++++++

Kỷ Mùi Cửu nhật đối cúc đại tuý hí tác tứ thủ (Hồng Vũ thập nhị niên) kỳ nhị

Già mạc lân gia tửu dĩ vô,
Giao nhi canh vãng viễn thôn cô.
Lão phu cường kiện như bình nhật,
Tuý quá tam canh bất yếu phù.

Viên Khải

+++++++


己未九日對菊大醉戲作四首（洪武十二年）其二

遮莫鄰家酒已無，
教兒更往遠村沽。
老夫強健如平日，
醉過三更不要扶

袁凱
詩文索引袁凱-七絶1

+++++++


Ngày Trùng cửu năm Kỷ Mùi đối cúc uống quá say, đùa làm bốn bài (1379) - Kỳ 2

Khắp bên hàng xóm chẳng rượu trà,
Bảo con mua tại các thôn xa.
Lão phu vẫn khoẻ như thường vậy,
Say quá canh ba chẳng ngã à.

phanlang

+++++++

+++++++

Kỷ Mùi cửu nhật đối cúc đại tuý hí tác tứ thủ (Hồng Vũ thập nhị niên) kỳ tam

Chỉ kim hà xứ vô hoàng cúc,
Tuý trước mao tì hữu kỷ nhân.
Hiền phụ sảo năng tri thử ý,
Sát kê vi thử mạc từ bần.

Viên Khải

+++++++


己未九日對菊大醉戲作四首（洪武十二年）其三

只今何處無黄菊，
醉著茅茨有幾人。
賢婦稍能知此意，
殺雞為黍莫辭貧。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶1

+++++++


Ngày Trùng cửu năm Kỷ Mùi đối cúc uống quá say, đùa làm bốn bài (1379) - Kỳ 3

Cúc vàng nay nở khắp nơi nơi,
Nhà cỏ có người say tả tơi.
Vợ tốt khôn ngoan nên biết ý,
Giết gà làm thịt lão phu xơi.

phanlang

+++++++

+++++++

Kỷ Mùi cửu nhật đối cúc đại tuý hí tác tứ thủ (Hồng Vũ thập nhị niên) kỳ tứ

Túng đạo kim niên trữ trục bần,
Nãi ông tài lực bất siêu quần.
Minh triêu nhược mại Trường Môn phú,
Hoàn nhĩ hoàng kim nhất bách cân.

Viên Khải

+++++++

己未九日對菊大醉戲作四首（洪武十二年）其四

縱道今年杼軸貧，
乃翁才力不超群。
明朝若賣長門賦，
還爾黄金一百斤。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶2

+++++++


Ngày Trùng cửu năm Kỷ Mùi đối cúc uống quá say, đùa làm bốn bài (1379) - Kỳ 4

Thoi cửi năm nay vẫn rã rời,
Tuy ông tài lực chẳng hơn ai.
Mai đây bán được Trường Môn phú,
Trăm cân vàng trả mụ xài chơi.

phanlang

+++++++

+++++++

Túy hậu khẩu hiệu nhị thủ kỳ nhất

Tân thư dục hiến đế vương gia,
Nại thử gia bần đạo lộ xa.
Túy ngọa giang thôn phong tuyết lý,
Thời thời tự bỉ Giả Trường Sa.

Viên Khải

+++++++

Giả Trường Sa : Giả Nghị 賈誼 (200BC-168BC), nhà văn học, chính trị thời Tây Hán, cũng được gọi là Giả Sinh 賈生, Giả Tử 賈子 Giả Trường Sa 賈長沙, quê Lạc Dương 洛陽, Hà Nam 河南. Thời rất trẻ được thái thú quận Hà Nam tên Ngô Công 吳公 tiến lên triều đình, được Hiếu Văn hoàng đế 孝文皇帝 triệu vào làm bác sĩ. Chưa được một năm được thăng lên làm Thái trung đại phu 太中大夫, nhưng vì quần thần ganh ghét sàm tấu, bị biếm đi Trường Sa làm Thái phó 太傅 cho Trường Sa Vương 長沙王 năm 23 tuổi. Sau được gọi về triều làm Thái phó cho Lương Hoài Vương 梁懷王; Lương Hoài Vương té ngựa chết, Giả Nghị cảm thấy cô lập, rồi buồn bực quá mà chết.

+++++++


醉後口號二首 其一

新書欲獻帝王家，
奈此家貧道路賒。
醉卧江村風雪裏，
時時自比賈長沙。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶2

+++++++


Uống say xuất khẩu hai bài - Kỳ 1

Sách hay muốn hiến đến vương gia,
Lấy cớ nhà nghèo lại ở xa.
Giang thôn gió tuyết nằm say xỉn,
Thôi thì ví giống Giả Trường Sa.

phanlang

+++++++

+++++++

Túy hậu khẩu hiệu nhị thủ kỳ nhị

Thùy nhân cánh thức Giả Trường Sa,
Lão tác Giang Nam bách tính gia.
Đãn sử bình trung hữu xuân tửu,
Bất lao động khốc dữ trường ta.

Viên Khải

+++++++


醉後口號二首 其二

誰人更識賈長沙，
老作江南百姓家。
但使瓶中有春酒，
不勞慟哭與長嗟。

袁凱
詩文索引袁凱-七絶2

+++++++


Uống say làm thơ xuất khẩu hai bài - Kỳ 2

Những ai biết Giả Trường Sa,
Giang Nam làm bách tính gia cuối đời.
Nếu bình còn rượu bạn ơi,
Uống vào cho đã, than trời làm chi.

phanlang

+++++++

+++++++

Vũ Kiếm đài tống khách

Vũ Kiếm đài tiền ngô diệp phi,
Tiêu tiêu lương tứ dục xâm y.
Thiên nhai vạn lý cô hồng viễn,
Thả đối hoàng hoa túy lạc huy.

Trương Bật

+++++++

Vũ Kiếm đài 舞劍臺: tại Kế Châu, Thiên Tân. Kế Châu trước có tên Kế huyện 薊縣,
Vô Chung huyện 無終縣, Ngư Dương huyện 漁陽縣.

+++++++


舞劍臺送客

舞劍臺前梧葉飛，
蕭蕭涼思欲侵衣。
天涯萬里孤鴻遠，
且對黃花醉落暉。

張弼
詩文索引張弼-七絶1

+++++++


Đài Vũ Kiếm tiễn bạn

Trước đài Vũ Kiếm lá ngô bay,
Lạnh lẽo thê lương áo thấm đầy.
Anh giống nhạn trời xa vạn dặm,
Chiều nghiêng ngắm cúc uống cho say.

phanlang

+++++++