Descartes cho rằng loài vật không có linh hồn, không biết suy nghĩ. La Fontaine không nói chúng có linh hồn, nhưng nhấn mạnh "cái khó ló cái khôn", cho nên loài vật cũng biết khôn ngoan để sinh tồn. Chúng không phải là cái máy như Descartes nghĩ. Và ông kể chuyện Les Deux
Rats, le Renard et L'OEuf như một minh họa.

Nhân năm Canh Tý, người viết xin dịch bài thơ
ngụ ngôn cho thấy thông minh của Chuột.

HAI CHUỘT, CÁO và TRỨNG

Hai chàng Chuột đi tìm thực phẩm
Thấy Trứng ngon nằm lẩn ven đường
Hân hoan ngắm món cao lương
Vậy là thỏa mãn điều thường ước ao

Không còn phải lao đao đi kiếm
Thịt con Bò khan hiếm lâu nay
Nhưng mà quả thực không may
Chưa ăn, liếc thấy Cáo ngay cuối đàng

Cứu Trứng không dễ dàng thực hiện
Khiêng, đẩy, lăn...nguy hiểm, không chơi
Trứng bị vỡ thì công toi
Nhưng trong cái khó nẩy nòi cái khôn

Một chàng nằm ngửa ôm chặt Trứng
Còn chàng kia ngậm cứng cái đuôi
Mặc sỏi cào xước, nẩy người
Cứ lôi kéo miết cũng chuồi về hang

Truyện này cho thấy rõ ràng
Loài vật tri giác, có chàng (còn) khôn ngoan.

PĐT